نخستین خلبان ایرانی
نخستین ایرانی که موفق به طی دوره خلبانی و پرواز با هواپیما شد، «کلنل (سرهنگ) محمدتقی خان پسیان» بود که در سال ۱۲۹۹ به هنگام حضور در کشور آلمان موفق به این مهم شد و با انجام سی و سه سورتی پرواز نام خود را به عنوان نخستین خلبان ایرانی در تاریخ ثبت کرد.
نخستین فردی که برای آموزش خلبانی و امور هوایی به اروپا اعزام شد«سرهنگ احمدخان نخجوان» بود که در خرداد ۱۳۰۲ به اتفاق سایر دانشجویان ایرانی در «دانشکده خلبانی ایستر فرانسه» به تحصیل پرداخت.
فرهاد عبداللهی، پژوهشگر تاریخ، در روزنامه ایران نوشت: «سال ۱۳۰۳ خورشیدی -۱۹۲۴ میلادی به دستور رضا شاه، نخستین گروه از خلبانان نیروی هوایی در ایران در ۶ اسفند ۱۳۰۳ -۲۵ فوریه ۱۹۲۵، آموزش دیده و آماده پرواز شدند. در قرارداد ۳۰۶ ماده‌ای هیأت مختلط نظامی ایران و انگلستان در سال ۱۹۱۹ و به هنگام تشکیل قشون متحدالشکل در سازمان ارکان حرب کل قشون در شعبه تنسیقات، دفتری هم به نام دفتر هواپیمایی پیش‌بینی شد و برای نخستین بار در قشون ایران نام هواپیمایی جزو سازمان درآمد تا هسته مرکزی نیروی هوایی را پی ریزی کند. نخستین ایرانی که موفق به طی دوره خلبانی و پرواز با هواپیما شد، «کلنل (سرهنگ) محمدتقی خان پسیان» بود که در سال ۱۲۹۹ به هنگام حضور در کشور آلمان موفق به این مهم شد و با انجام سی و سه سورتی پرواز نام خود را به عنوان نخستین خلبان ایرانی در تاریخ ثبت کرد.نخستین فردی که برای آموزش خلبانی و امور هوایی به اروپا اعزام شد«سرهنگ احمدخان نخجوان» بود که در خرداد ۱۳۰۲ به اتفاق سایر دانشجویان ایرانی در «دانشکده خلبانی ایستر فرانسه» به تحصیل پرداخت. پس از مدت کوتاهی سه نفر دیگر از محصلین اعزامی به اروپا نیز به رشته هواپیمایی پیوستند که عبارت بودند از: «سلطان(سروان) احمدمیرزا خسروانی»، «نایب اول (ستوان یک)خلیل خان مرجان» و «نایب اول(ستوان یک) آقا بزرگ مهنا.»
در خرداد ۱۳۰۳ نیز ۱۰ محصل ایرانی برای آموزش یک دوره ۱۸ ماهه فن خلبانی به شوروی اعزام شدند.
«سرتیپ امان‌الله میرزا» که در خرداد ۱۳۰۲ با عنوان سرپرستی محصلین به اروپا اعزام شده بود مأموریت داشت ۱۲ فروند طیاره از فرانسه برای ایران خریداری نماید. این طیارات در بهمن ما ۱۳۰۲ با کشتی حمل و در بوشهر پیاده شدند تا از بوشهر به تهران پرواز نمایند. در اسفند ماه همان سال این هواپیماها به تهران حرکت کردند و متعاقب آن دو فروند هواپیمای خریداری شده از شوروی هم وارد تهران شد و چند هواپیمای یونکرس آلمانی با خلبان و مکانیسین وارد ایران شده و شرکتی برای حمل مسافر در داخل ایران تشکیل دادند. در خرداد ۱۳۰۳ حکم عمومی قشون تحت شمار ۲۲۲ برای تأسیس نیروی هوایی صادر شد و سرهنگ احمد خان نخجوان به ریاست آن برگزیده شد.
تحصیلات خلبانی سرهنگ احمد خان نخجوان در سال ۱۳۰۴ پایان یافت و در اواخر بهمن ماه همان سال با یک فروند هواپیمای خریداری شده از فرانسه راهی ایران شد و در روز پنجم اسفندماه در قلعه مرغی به زمین نشست و مورد استقبال رضاشاه و رجال و معاریف قرار گرفت.در سال ۱۳۰۶ سازمان هواپیمایی توسعه پیدا کرد و تعدادی دانشجویان نظامی که در فرانسه و شوروی فن خلبانی و مکانیکی آموخته بودند به ایران بازگشتند و دولت نیز ۱۳فروند هواپیمای جدید خریداری نمود به طوری که جمع هواپیماها به ۳۳ فروند رسید. از این تاریخ اداره هواپیمایی قشون در عملیات جنگی شرکت می‌کرد.
در سال ۱۳۱۱ در ایران مدرسه خلبانی تأسیس شد و ۲۰ دانشجو پذیرفته شدند که مدت آموزش آنها دو سال بود. مدرسه خلبانی تا سال ۱۳۲۰ توانست ۳۰۰ خلبان تحویل نیروی هوایی بدهد. در سال ۱۳۱۲ مدرسه دیده‌بانی هوایی که دوره آن یک سال بود تشکیل شد. آموزشگاه فنی و کارخانه هواپیماسازی شهباز نیز در این سال در نیروی هوایی آغاز به کار کرد.»
