کنکاشی بر پدیده مهاجرت معکوس در کشور

علی شیرین آبادی-کارشناس ارشد برنامه ریزی رفاه اجتماعی در جهان اقتصاد نوشت: این موضوع پدیده‌ای رایج در تمامی جوامع است و افراد به دلایل و انگیزه‌های گوناگون که عمدتا اقتصادی است، اقدام به ترک سرزمین اصلی خود و سکونت در محل جدید  می‌کنند. در ایران نیز مهاجرت از روستاها به شهرها از چندین دهه پیش آغاز شده است و به ویژه در دهه‌های اخیر شدت یافته است. این مساله سبب ازدیاد جمعیت و بزرگ شدن شهرها و کلان شهرها شده است.

اما پدیده دیگری که مدت‌هاست شاهد وقوع آن به خصوص در جوامع توسعه یافته و صنعتی هستیم، جریان وارونه  مهاجرت از شهرها به روستاهاست که مهاجرت معکوس نامیده می‌شود. از گذشته‌های دور مردم به دلایل و انگیزه‌های عمدتا اقتصادی مانند کاهش فعالیت‌های کشاورزی، بیکاری و… بار سفر را بسته و به قصد سکونت در شهرها، اقدام به مهاجرت از روستاها می‌کردند و میانگین سنی افرادی که اقدام به مهاجرت از روستاها به شهرها می‌کنند نشان می‌دهد این افراد عمدتا جوانانی هستند که برای فعالیت شغلی و برخورداری از امکانات بهتر روستا را به مقصد شهر ترک می‌کنند اما افرادی که اقدام به پدیده مهاجرت معکوس می‌کنند غالبا در سنین میان سالی هستند و به دلیل وجود انواع فشارهای روانی،امراض ناشی از آلودگی هوا، ازدحام جمیعت و فقدان آسایش و آرامش در کلان شهرها  این دسته از افراد زیستن در روستاها و شهرهای کوچک را انتخاب کنند.

به دلیل اینکه اغلب روستاهای کشور در دهه‌های اخیر از امکاناتی هم چون آب آشامیدنی سالم، برق، گاز و امکانات ارتباطی و …. برخوردار شده‌اند، افرادی که از کلان شهرها و شهرهای بزرگ به این مناطق مهاجرت کرده‌اند اقدام به ساخت و ساز واحدهای مسکونی جدید نموده اند و از این رو تفاوت بین شهر و روستا کاهش یافته است.

مهاجرت کنندگان به روستاها اغلب بازنشستگان یا افرادی هستند که سالیان بسیار در حرفه‌ها و مشاغل گوناگون فعالیت کرده‌اند و  اکنون که به سنین میان سالی قدم گذاشته‌اند و دیگر مسائل اقتصادی و فقدان درآمد کافی دغدغه اصلی آنها نیست لذا به نظر می‌رسد که در آینده‌ای نه چندان دور روند مهاجرت معکوس در ایران افزایش یابد زیرا این پدیده می‌تواند بر اثر ارتباطات یا شبکه مهاجرتی به افراد دیگر ساکن در شهرها تسری یابد و آنان نیز برای چنین اقدامی گرایش پیدا کنند اما این پدیده برای روستاها نتایج سودمندی به همراه دارد که از جمله آنها می‌توان به افزایش سکنه روستاها اشاره کرد که این امر موجب شکل‌گیری فعالیت‌های اقتصادی و شغلی برای ساکنان مناطق این مناطق می‌شود و به نظر می‌رسد که برنامه‌ها و اقدامات دولت نیز در جهت تسهیل جابجایی و مهاجرت معکوس مردم نقش مفید و موثری دارد.