مجازی‌های بیکار
روزنامه شهروند در گزارشی کسب وکارهای اینترنتی را که با اختلال تلگرام و اینستاگرام دچار مشکل شده‌اند بررسی کرد و نوشت: بازار کسب وکارهای تلگرامی و اینستاگرامی، کساد شد. بعد از کشیده شدن تجمعات به خیابان‌‌های مرکزی تهران، تلگرام و اینستاگرام هم در ابتدا دچار مشکل و سپس به طور کامل از دسترس خارج شدند.
در ادامه این گزارش آمده است: این درحالی است که پیش از آن بسته‌های اینترنتی اپراتورهای کشور هم از کار افتاده بودند. اگرچه ظهر دیروز، وزیر ارتباطات در پیامی توییتری خبر از موقتی بودن فیلترینگ تلگرام و اینستاگرام داد اما همین چند روز آشفتگی در اوضاع عمومی کشور کافی است که تا فروش بسیاری از کسب وکارهای مجازی به صفر رسیده و از رونق بیفتند تا جایی که برخی معتقدند ادامه این روند موجب ورشکستگی کامل تجارت‌های مجازی خواهد شد.
«سامان» که نیمی از کسب وکارش را با اینستاگرام و تلگرام اداره می‌کند، به «شهروند» می‌گوید: پیش از آن که قطعی شبکههای اجتماعی بازار فروش را کساد کند، به هم ریختگی اوضاع کشور باعث شده کمتر کسی در ٣روز اخیر به فکر خرید پوشاک و اقلام مشابه بیفتد. اگر هم لحظه‌ای اینستاگرام یا تلگرام وصل شود، مردم به صرافت چک‌کردن اخبار می‌افتند نه چک کردن فروشگاه های مجازی.
«مونا» اما که تمامی کسب‌وکارش وابسته به شبکه های اجتماعی فیل‌تر شده است، به «شهروند» می‌گوید: بازار که قبل از این قضایا هم خراب بود و باید برای فروش در آنجان می‌کندی اما حداقلش این بود که روزی یکی دو قلم کالا را می‌فروختیم. حالا بیش از ٣روز است که حتی یک سفارش هم ثبت نکرده‌ایم.
عبدالرضا نوروزی نایب رئیس اول کمیسیون فناوری اطلاعات، ارتباطات و اقتصاد رسانه اتاق ایران در این‌باره به «شهروند» می‌گوید: موج ناگهانی کسب وکارهای اینترنتی در ایران موجب سردرگمی و ایجاد مشکلات متعددی شده است، به ویژه این‌که آمار دقیقی از تعداد کانال‌ها و صفحات مجازی که کار تجاری می‌کنند، در کشور ما وجود ندارد.
این درحالی است که افشین کلاهی، نایب رئیس اول کمیسیون کسب وکارهای نوین و دانش‌بنیان اتاق ایران معتقد است که بین ١٠ تا ١۵هزار کسب‌وکار درحال حاضر در کشور ما به صورت کاملا مجازی اداره می‌شوند و در صورت دایمی شدن فیلترینگ به صورت کامل ورشکسته خواهند شد.
** از دولت الکترونیک تا فیلترینگ تلگرام
یکی از شعارهای دولت یازدهم و دوازدهم، «دولت الکترونیک» است. نوروزی به «شهروند» می‌گوید: دولت کنونی ما معروف به دولت الکترونیک است. پایه و اساس کنونی کشور بر پایه الکترونیک‌شدن فرآیند‌هاست و من فکر نمی‌کنم که اوضاع فیلترینگ شبکههای اجتماعی ادامه‌دار باشد؛ چراکه تعداد قابل توجهی از تجارات و ارتباطات کشور دچار نقصان جدی می‌شود.
نایب رئیس اول کمیسیون فناوری اطلاعات، ارتباطات ادامه می‌دهد: حتی مراودات اداری کنونی به شبکه های اجتماعی گره خورده و بدون تلگرام دچار مشکل و خلأهای جدی می‌شود. فیلترینگ این شبکه‌ها اعتماد کاربران را کم می‌کند و در این شرایط نه دولت سود می‌برد، نه مردم.
به گفته نوروزی سایتها ظرفیت پاسخگویی و برطرف‌کردن نیازهای کاربران را ندارند؛ چراکه دسترسی به آن‌ها سخت‌تر است و نمی‌تواند سایتها را جایگزین مناسبی برای شبکههای اجتماعی دانست.
افشین کلاهی هم در این‌باره می‌گوید: حتی ارتباطات درون‌سازمانی و دولتی کشور با تلگرام انجام می‌شود. بیش از نیمی از کسب‌وکارهای غیرمجازی کشور هم برای تبلیغات از این ابزار‌ها استفاده می‌کنند. فیلترینگ این شبکه‌ها طرحی شکست‌خورده و صددرصد اشتباه است.
** نقش تلگرام در کاهش مهاجرت به پایتخت
تلگرام در ایران فقط یک شبکه اجتماعی ساده نیست. بسیاری از خلأهای الکترونیک در کشور ما با شبکه‌ای مانند تلگرام پر شده است. نوروزی می‌گوید: امروزه بسیاری از روستاییان با دسترسی به شبکههای اجتماعی مانند تلگرام و اینستاگرام کسب‌وکار خود را راه اندازی کرده و بدون نیاز به مهاجرت به تهران یا سایر کلانشهر‌ها، معیشت خود را تأمین می‌کنند. حتی برخی از آن‌ها به توسعه فروش کالاهای بومی خود پرداخته‌اند. با بسته‌شدن این شبکه‌ها، دریچه‌های تجاری در سایر کشور بسته می‌شود. نوروزی معتقد است؛ تلگرام و اینستاگرام صددرصد رفع فیل‌تر می‌شوند.
** فروشگاههای مجازی در آستانه ورشکستگی
درحالی که برخی آمارهای رسمی حکایت از وجود ٣٠ هزار کسب وکار مجازی در کشور حکایت می‌کند. کلاهی این تعداد را بین ١٠ تا ١۵هزار دانسته و می‌گوید: باید آمار فروشگاه‌هایی که تماما مجازی هستند، از فروشگاه هایی که برای تبلیغ از شبکههای اجتماعی استفاده می‌کنند، تفکیک شود.
نایب رئیس کمیسیون کسب وکارهای نوین دانش بنیان اتاق بازرگانی ایران ادامه می‌دهد: کسب وکارهای تمام مجازی در آستانه ورشکستگی هستند. فروش این کسب وکار‌ها با تعطیلی تلگرام و اینستاگرام به صفر می‌رسد و حتی اگر بخواهیم به جابه‌جایی آن‌ها به سمت یک شبکه دیگر فکر کنیم، فکر اشتباهی است.
** جا به جایی به شبکه دیگر؛ شکست کسب وکار‌ها
یک فروشگاه مجازی گاهی ٣سال برای جذب فالوور و تثبیت در بازار زحمت کشیده. سامان صاحب یک کسب وکار مجازی معتقد است؛ جابه جایی به شبکه های دیگر مثل واتس‌اپ کسب وکارهای اینترنتی را زمین زده و موجب می‌شود برخی از آن‌ها متضرر و ورشکسته کامل شوند. به خصوص که کسب وکار آن‌ها مشمول زمان نیز خواهد شد.
** تلگرام و اینستاگرام از حقوق اصلی مردمند
کلاهی استفاده آزاد از شبکههای اجتماعی را از حقوق شهروندی مردم در کشورهای توسعه یافته دانسته و می‌گوید: نمی‌توان علت تجمعات را شبکههای اجتماعی دانست. مگر انقلاب سال ۵٧ با شبکههای اجتماعی به وقوع پیوست؟ این دید، دید اشتباهی است.
** وزیر ارتباطات: فیلترینگ دایمی نیست
همه این اما و اگر‌ها در شرایطی مطرح می‌شود که وزیر ارتباطات در تویی‌تر خود نوشته است: «شایعه هایی که درخصوص قطع دایمی شبکههای اجتماعی مطرح می‌شود، صحت ندارد و به نظر می‌رسد هدف آن‌ها ایجاد نارضایتی‌های اجتماعی و بدبینی عمومی است.»
** تلگرام و اینستاگرام جایگزین بومی ندارند
یکی از مهم‌ترین دلایلی که می‌توان بر پایه آن فیلترینگ تلگرام و اینستاگرام را طرحی شکست خورده دانست، عدم وجود جایگزین بومی مناسب برای آنهاست. درحال حاضر، ۴٠میلیون ایرانی عضو تلگرام‌اند که به عبارت ساده‌تر یعنی که از هر ١٠ ایرانی، ۶نفر عضو تلگرام دارند. تلگرام سیزدهمین اپلیکیشن محبوب ایرانی است و این درحالی است که شبکه بومی سروش و گپ در جایگاه ٢هزار و هشتصدم ایستاده‌اند.
۶٠٠هزار کانال ایرانی در تلگرام وجود دارد که گمانه‌زنی‌ها و آمارهای رسمی حاکی از آن است که بیش از ۴٠درصد این کانال‌ها، در واقع فروشگاههای مجازی‌اند. هر کاربر ایرانی حداقل عضو ١٨ کانال است. همچنین ٩٠درصد کاربران تلگرام ترجیح می‌دهند به جای سیستم از گوشی خود استفاده کنند و نسخه دسکتاپ این اپلیکیشن به اندازه نسخه موبایلی آن محبوب نیست.
سوالی که در این میان مطرح می‌شود، این است در شرایطی که یکی از درخواست‌‌های ریاست جمهوری ایجاد ٩٠٠هزار شغل در حوزه آی سی تی بوده است، فیلترکردن شبکه هایی مثل اینستاگرام و تلگرام تا چه حد می‌تواند مانع تحقق این هدف شود؟ با این اوصاف قرار است در چه بستری ٩٠٠هزار شغل ایجاد کنیم؟
