سرمایه‌های محیطی و توسعه پایدار

دکتر جواد شرف خانی – تحلیلگر اقتصادی در جهان اقتصاد نوشت: یکی از راهکارهای اصلی دستیابی به توسعه پایدار، رویکرد یکپارچه مبتنی بر پارادایم مدیریت انعطاف پذیر است. در این پارادایم که در یک دهه اخیر بیشتر مورد توجه قرار گرفته، سیاست‌گذاران بجای پاسخ مثبت به ابهامات، به دنبال ارایه پاسخ های متعدد و چند گانه هستند.

مفهوم توسعه پایدار، مفهومی بسیار مهم است، زیرا در برگیرنده اصولی است که شناخت، تحقق و حتی درک آنها، آینده ای روشن و بهتر را به ارمغان می آورد و ندانستن آنها، نابودی محیط زیست و حتی بشریت را به دنبال دارد. در فرایند توسعه پایدار، رشد اقتصادی و دسترسی به استانداردهای بهتر زندگی بدون از دست دادن منابع کمیاب طبیعی مد نظر است.

در واقع توسعه پایدار را می توان تلاش برای حمایت از آینده در زمان حال دانست.

توسعه پایدارشامل یک مجموعه مفروضات و ایده ال ها می باشد که عبارتند از:

۱-عدالت اجتماعی؛ همه مردم دارای حق برخورداری از محیطی هستند که بتوانند در آن محیط رشد و شکوفایی داشته باشند.

۲-کیفیت زندگی؛ تعریف کامل و گسترده تری از رفاه اجتماعی باید ارائه شود، به گونه‌ای که از این محدوده باید فراتر  رود.

۳-یکپارچگی اجتماعی – محیطی؛ کلیه تصمیمات اقتصادی باید با توجه به آثاری که بر روی محیط زیست می‌گذارند اتخاذ شود.

۴-مشارکت؛ نهاد ها باید دوباره سازمان دهی شوند تا از طریق آنها زمینه شنیدن صداهای مختلف در فرایند تصمیم‌گیری فراهم شود.

۵-حفاظت محیطی؛ حراست از منابع و حمایت ازحیات جانوری و گیاهی از ضروریات به حساب می‌آید.

۶-تعهد بین نسلی؛ تصمیماتی که اتخاذ می‌شود باید با توجه به آثاری باشد که بر محیط زیست نسل‌های آینده دارند.

برای توسعه پایدار باید سرمایه‌های کشور حفظ شوند و از آنها استفاده بهینه شود، بر اساس مدل سین  (SCENE) سه شکل سرمایه – پایداری (Sustainability-Capital   ) تعریف شده است؛

سرمایه اجتماعی، سرمایه محیطی و سرمایه اقتصادی.

هر کدام از حوزه‌های سرمایه فوق تعدادی مؤلفه عام دارد، مثلا در بحث سرمایه‌های اجتماعی می‌توان به سطح کیفیت زندگی، حقوق بشر، اشتغال و رویه‌های کار، مشارکت اجتماعی و توسعه اجتماعی، اعتماد عمومی ، رعایت اخلاقیات، رعایت و تبعیت از قوانین و مقررات، فساد و رشوه خواری و پولشویی اشاره کرد، یا برای سرمایه اکولوژیکی، کیفیت اکولوژیکی، تنوع گونه‌های زیستی و منابع طبیعی، انتشار گازها، فاضلاب و ضایعات، اثرات زیست محیطی تولید و رعایت قوانین و مقررات زیست محیطی و یا اینکه برای سرمایه اقتصادی، حیات اقتصادی، سرمایه‌گذاری‌ها، مالیات، بازارهای کارا و رشد اقتصادی مطرح می‌شود، در این مدل هر کدام از مؤلفه‌ها از چهار منظر مورد بررسی قرار می‌گیرد که عبارتند از: کیفیت، کمیت، کارکرد و قلمرو آن.

مفهوم توسعه پایدار به دنبال این موضوع است که ملاحظات مربوط به اکولوژی حتما باید در فعالیت‌های اقتصادی و عمرانی لحاظ شود و این ملاحظات شامل ایده ایجاد محیطی منطقی  است که در آن ادعای توسعه به منظور تحقق اهداف کیفی تمامی جنبه‌های زندگی مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

امروزه این مفهوم به عنوان یک دغدغه اساسی در تمامی دنیا مطرح شده است و انتظار می‌رود در دولت دوازدهم با استفاده بهینه از تمامی سرمایه‌های ملی از جمله سرمایه‌های اکولوژی،اجتماعی و اقتصادی بتواند ایران را به سمت توسعه پایدار سوق دهد.