اصلاحات اجتماعی عربی و آینده سیاسی عربستان

فریدون مجلسی- کارشناس روابط بین‌الملل در جهان اقتصاد نوشت: نایب‌السلطنه عربستان در غرب تحصیل کرده و به زبان انگلیسی مسلط است از این رو رعایت معیارهای مدنی در عربستان برای او حتی به دستور پادشاه عربستان کاملا بدیع است. در برابر این تصمیم جامعه سنتی و محافظه کار عربستان قرار دارد که در حال مقاومت است.

ولیعهد عربستان بر اساس دستورات همواره استبدادی در کشورش قصد دارد اصلاحات اجتماعی را در این کشور اجرا کند، اما فراموش کرده که آل سعود اقتدار خود را در عربستان از شیوخ وهابی دریافت کرده که خواسته آن‌ها اجرای منویات داعش گونه است.

در یاد داریم رهبر مذهبی این کشور “ال الشیخ” در عربستان کره زمین را مسطح دانسته و اعتقاد داشته که خورشید به دور زمین می‌چرخد. در عربستان چنین افکار عقب مانده‌ای حاکم است و در نتیجه اصلاحات اجتماعی در این کشور به سادگی صورت نخواهد گرفت.

در کشورمان، از روزی که اتومبیل به ایران آمد، زنان حق رانندگی داشتند. و قانون هیچ‌گاه این حق را برای آن‌ها ممنوع نکرده بود. اما درعربستان یک ممنوعیت برای زنان برداشته شده است. این آزادی‌های اجتماعی نمی‌تواند شرایط مساعدی را در این کشور به وجود آورد زیرا روزی در ایران پهلوی اول کشف حجاب کرد، اما زمانی که از ایران رفت؛ مردم ایران به خیابان‌ها ریخته و جشن گرفتند. در عربستان هم همین گونه است. و شاید در آینده نه‌چندان دور تجربیاتی از این نوع در این کشور از سوی مردم مشاهده شود.

توسعه درجامعه عربستان هنوز به خواست عمومی تبدیل نشده است. ۱۰ سال پیش ۸۰ درصد مردم این کشور روستای بدوی بودند. اما امروز بعد از ۱۰ سال ۸۰ درصد از مردم این کشور شهر نشین شده‌اند ولی کیفیت شهر نشینی در این ده سال به زندگی روستایی و بدوی نزدیک شده است. در واقع در این کشور ضمن این‌که ساختمان‌های بلند مرتبه ساخته شده‌اند اما با آمدن روستایی‌ها به شهر‌ها، اندک مدنیت موجود نیز در این شهرها رخت بسته‌ است. هرچند این اقدامات در عربستان بی‌اثر نیست، اما آثار متضادی به بارخواهد آورد و شاید به تحرکات اجتماعی در عربستان منجر گردد زیرا دولت در عربستان سال‌هاست در مقابل این انواع آزادی ایستاده است.

این اقدامات درصد کمی از تحول‌خواهان در عربستان را راضی می‌‌کند اما درصد بزرگی از جامعه عربستان از جمله زنان این کشور که تحت تعالیم وهابیت قرار دارند با این اصلاحات مخالفت خواهند کرد. مسائل عربستان با یک اعلامیه حل نخواهد شد.

نکته جالبی که در عربستان این روزها برآن مانور داده می‌شود، حق رای و سهم زنان در پارلمان این کشور است. کشوری که هنوز پارلمان در معنی واقعی آن را ندارد، چگونه از حق رای به زنان در آن کشور سخن می‌گویند؟ در عربستان تنها مجلس مشورتی وجود دارد که به سایر کشورها اعلام کنند که در این کشور نیز پارلمان وجود دارد. که به هیچ وجه از تاثیرگذاری برخوردار نیست حتی اگر ۹۰ درصد این مجلس به زنان داده شود تاثیری در جامعه عربستان نخواهد داشت.

هرچند اقدمات این روزهای عربستان جنبه تبلیغی دارد، اما حق طبیعی اعراب است که مانند سایر کشورهای جهان به تدریج خود را با شرایط روز جهان در آینده دور تطبیق دهند.