تنبیه مصرف‌کننده به جای توسعه زیرساخت‌ها/ واقعی شدن بهای بنزین، بهانه نخ‌نمای گرانی
افزایش عنان گسیخته مصرف بنزین در حالی در شهریور ماه تداوم یافته است که زمزمه‌های افزایش بهای بنزین بیش از پیش به گوش می‌رسد.
محمد مهدی میثمی در جهان اقتصاد نوشت: افزایش مصرف بنزین در ماه پایانی تابستان با توجه به بالا رفتن تعداد مسافرت‌ها امری قابل پیش بینی بود. با این حال، افزایش ۸ درصدی میزان مصرف نسبت به مدت مشابه سال گذشته، امری است که موجب نگرانی شده است.
روند افزایش مصرف بنزین با شروع سال جدید و مسافرت‌های تعطیلات نوروز آغاز شد. در آن زمان مدیرعامل شرکت پخش فرآورده‌های نفتی درباره آمار مصرف بنزین در روزهای تعطیلات نوروز گفته بود: در مرحله اول تعطیلات و سفرها از ۲۵ اسفند تا اول فروردین، میزان مصرف بنزین به ۹۳ و نیم میلیون لیتر رسید و در فاز دوم یعنی از اول تا ۱۳ فروردین به ۸۵٫۷ میلیون لیتر رسید.
منصور ریاحی با خوشبینی و با اشاره به رشد اقتصادی بیش از ۸ درصدی در کشور تصریح کرده بود: افزایش مصرف بنزین نشان می‌دهد که چرخه اقتصادی روان تر شده و در نتیجه کشور به سوخت بیشتری نیاز دارد.
با این حال، اوضاع به همین منوال نماند و عدم توقف روند صعودی مصرف بنزین پس از ماه رمضان و افزایش پبش بینی نشده آن، موضع پیشین مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی را در پایان تیرماه تغییر داد تا وی با اشاره به روند صعودی مصرف، تغییر قیمت یا احیای نظام سهمیه بندی را ضروری ارزیابی کند.
بر اساس آمار ارائه شده از سوی ریاحی، روند مصرف بنزین از ابتدای سال ۹۶ همواره صعودی بوده است. به گفته وی، میزان مصرف بنزین در فروردین ۹۶ در مقایسه با فروردین پارسال هشت درصد رشد داشته است، این آمار در اردیبهشت ماه در مقایسه با مدت مشابه در سال قبل نیز ۸٫۶ درصد افزایش داشته است. در خردادماه و تیرماه نیز مصرف بنزین به ترتیب ۴٫۷ درصد و ۱۲٫۶ درصد نسبت به مدت مشابه ماهانه در سال گذشته افزایش یافته است.
در همین حال، معاون شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی اخیرا درباره آخرین میزان مصرف بنزین در کشور اظهار کرد: میزان مصرف بنزین از ابتدای شهریورماه بیش از ۸۶ میلیون لیتر بوده است. در واقع میزان مصرف بنزین که در تیرماه با ۸۵ میلیون لیتر به اوج خود رسیده بود، باز هم رو به افزایش رفت.
شاهرخ خسروانی درباره میزان مصرف بنزین از ابتدای سال ۹۶ تاکنون گفت: متوسط میزان مصرف بنزین از ابتدای سال ۸۱ میلیون لیتر بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۸ درصد رشد داشته است. از سوی دیگر متوسط میزان مصرف بنزین در شهریور سال ۹۶ نسبت به شهریور سال ۹۵ نیز ۸ درصد رشد داشته است.
مسئولین وزارت نفت، افزایش تعداد خودروها و موتورسیکلت‌ها را مهمترین عامل رشد تقاضای بنزین نسبت به سال‌های قبل عنوان کرده اند. وزیر نفت اخیرا با اشاره به اضافه شدن یک میلیون و ۳۵۰ هزار دستگاه خودرو و حدود ۷۰۰ هزار دستگاه موتوسیکلت در سال ۹۵ و اسقاط نشدن وسائل نقلیه مستهلک، افزایش میزان مصرف را غیرعادی ندانسته است.
بیژن زنگنه با رد انتقاد برخی رسانه‌ها درباره اشتباه وزارت نفت مبنی بر تاثیر پذیری رشد مصرف بنزین از حذف نظام سهمیه بندی سوخت اظهار کرد: اگر کارت هم بود، باز خودروها به میزان درخواستی بنزین مصرف میکردند و آن موقع هم مانعی برای مصرف نداشتند.
وی با بیان اینکه ثابت ماندن قیمت بنزین در دو سال اخیر علامت بدی است، گفت: درست است که مردم انتظار دارند قیمت‌ها افزایش نیابد و افزایش قیمت هم ممکن است آثار تورمی داشته باشد، اما به هر حال ثابت ماندن قیمت هم مشکلاتی ایجاد میکند.
زنگنه با منتفی دانستن سهمیه بندی سوخت، هرگونه افزایش قیمت را منوط به نظر دولت دانسته است. اما در حالی که پیش از این محمد باقر نوبخت سخنگوی دولت، به صراحت افزایش قیمت بنزین را رد کرده است؛ برخی رسانه‌های حامی دولت با تاکید بر ضرورت واقعی شدن بهای بنزین، بطور مداوم در حال تبلیغ برای گرانی بنزین هستند.
این در حالی است که بیژن حاج محمد رضا رییس انجمن صنفی جایگاه داران سوخت کشور، با رد ارزان بودن بنزین در ایران، تاثیر هرگونه افزایش قیمت را تنها در دامن زدن به افزایش تورم ارزیابی کرده است.
البته طرفداران افزایش قیمت سوخت و دیگر کالاهای اساسی هم اکنون کم تعداد نیستند و با ارائه تحلیل‌های مختلف، در حال جا انداختن بحث ضرورت افزایش قیمت‌ها در افکار عمومی هستند. این در حالی است که «جهان اقتصاد» پیش از این نیز در گزارش‌های دیگری بر ضرورت برنامه ریزی دولت برای اتخاذ اقدامات لازم در زمینه کاهش مصرف تاکید کرده است.
فرهنگ سازی برای اصلاح الگوی مصرف، بهبود زیرساخت‌های سیستم حمل و نقل عمومی، افزایش کیفیت خودروهای تولید داخل، تسهیل شرایط جایگزینی خودروهای فرسوده، تشویق مردم به استفاده از سی‌ان‌جی با افزایش تعداد جایگاه‌ها و برطرف ساختن نگرانی‌ها درباره استفاده از آن و … از جمله مواردی است که دولت و وزارت نفت برای پایین آوردن میزان مصرف بنزین باید به پیگیری آنها اهتمام بورزند.
در کنار این‌ها، تثبیت ظرفیت کامل تولید بنزین پالایشگاه ستاره خلیج فارس مهمترین ماموریت وزارت نفت برای تولید بنزین با کیفیت داخلی و بی نیازی کشور از واردات آن است. فاز نخست این پالایشگاه با ظرفیت پالایش روزانه ۱۲۰ هزار بشکه میعانات گازی و تولید ۱۲ میلیون لیتر بنزین در حالی در اردیبهشت ماه سال جاری به بهره برداری رسید که به گفته مدیرعامل این مجتمع، تولید بنزین فاز اول این پالایشگاه هم اکنون بالغ بر ۶ میلیون لیتر در روز است.
در صورت افتتاح هر سه فاز پالایشگاه ستاره خلیج فارس، روزانه ۳۶ میلیون لیتر بنزین یورو ۴ و ۵ در این مجتمع تولید خواهد شد، امری که در صورت تحقق و اتخاذ پیش بینی‌های لازم، می‌تواند ایران را به صادر کننده بنزین بدل کند.
تاکید بر واقعی سازی قیمت بنزین بدون رجوع به سرانه درآمد کشور موضوعی است که جای انتقاد بسیار دارد. وزارت نفت و دولت در زمینه کنترل مصرف بنزین وظایفی بر عهده دارند که بنابر آنچه مشاهده می‌شود تاکنون در تحقق آنها موفق نبوده اند. بر این اساس، طرح بحث افزایش بهای بنزین بدون در نظر گرفتن عواقب آن مانند رشد تورم و انداختن بار ناتوانی وزارت نفت بر دوش مردم امری است که هرگز توجیه پذیر نیست.
