سربازی اجباری باشد یا نیمه اجباری؟

اخیرا اتفاقاتی چون خودکشی سربازان و آسیب زدن آن‌ها به یکدیگر در پادگان‌ها به امری نگران کننده تبدیل شده، زهرا ساعی، سیاست مدار اصلاح طلب و عضو حزب اعتدال و توسعه در گفت‌و‌گو با رویداد۲۴ به آسیب‌شناسی این معضل پرداخته و راهکارهای رسیدگی به آن را بررسی کرد.

طی ماه‌های اخیر، شاهد انتشار اخباری هستیم که حکایت از افزایش رخدادهایی همچون تیراندازی به سوی سربازان در پادگان توسط یکی از سربازان وظیفه و کشته و زخمی نمودن آن‌ها یا خودکشی سربازان در محل انجام خدمت دارد. به نظر شما افزایش این اتفاقات، ناشی از چه موضوعی است؟

متاسفانه در طول دو ماه گذشته تاکنون، چندین خبر از تیراندازی در پادگان‌ها و شلیک سربازان به سوی هم خدمتی‌ها و پرسنل پادگان، مخابره شده است که هم از نظر تعداد و هم از نظر تلفات، نسبت به گذشته و اتفاقات مشابه در سال‌های قبل، افزایش چشمگیری داشته است. همچنین آمار خودکشی سربازان در پادگان‌ها و در حین دوران انجام خدمت وظیفه نیز بسیار ناراحت کننده است. اما این موضوع که افزایش این اتفاقات از چه دلایلی ناشی می‌شود باید به نکته‌ای مهم و قابل تامل اشاره نمایم و آن نکته اینست که ما در موضوع سربازی، روزآمد و منطبق بر شرایط روحی و روانی امروز جامعه، پیش نیامده‌ایم. منظورم اینست که ما نیازمند آسیب‌شناسی در حوزه سربازی و شرایط انجام خدمت وظیفه همگانی هستیم؛ چراکه بسیاری از شرایط و اوضاع در طول زمان، از زمان تصویب این قانون تاکنون، تغییر یافته است.

به صورت ویژه، منظور شما آسیب‌شناسی در کدامیک از بخش‌های حوزه سربازی است؟

ببینید قوانین پس از اجرا، معایب و ضعف‌های خود را نمایان می‌سازند، به ویژه آنکه شرایط نیز در گذر زمان، با تغییراتی مواجه شده باشد. لازم است بگویم منکر ضرورت وجود خدمت وظیفه نیز نیستم اما آنچه مدنظر من است این موضوع می‌باشد که باید برای ارتقای جایگاه دوران سربازی و ظرفیت سازی برای آن، به آسیب‌شناسی اقدام کرد.

امروز دیدگاه در جامعه نسبت به دوران سربازی، دیدگاهی است که آن را نوعی عدم بهره برداری مناسب از وقت و معطلی به حساب می‌آورد. خب این موضوع باید آسیب‌شناسی شود که چرا اینگونه است و چگونه می‌توان برای این دوران، ظرفیت سازی کرد. یا موضوع دیگر، همگانی بودن آنست. بسیاری از مشکلات موجود روحی و روانی در سربازان، به همین موضوع برمی گردد. بسیاری از صاحب نظران معتقدند با توجه به جمعیت فراوان کشور و امکانات موجود، شاید بتوان سربازی را از حالت فعلی خارج نمود و تبدیل به وضعیتی مبتنی بر رویکردهای حرفه‌ای و تخصصی‌تر کرد که در آن وضعیت، اجباری برای انجام خدمت مقدس سربازی به شیوه فعلی نباشد و با توجه به روحیات و توانایی و تخصصهای افراد توجه به علاقه افراد نیز داشت ولی برای داوطلبان به بخشهای سخت‌تر، حقوق ماهانه در نظر گرفته شود تا از نظر مالی در این دو سال تامین شوند و پس از پایان سربازی و در هنگام ضرورت، به خدمت فراخوانده شوند. این آسیب‌شناسی می‌تواند دیگر بخش‌های مرتبط با حوزه مورد بحث را نیز در بر بگیرد.

بیان کردید بروز بسیاری از مشکلات روحی و روانی در سربازان، به اجباری بودن سربازی باز می‌گردد. چگونه می‌توان این موضوع را تشریح کرد؟

باید بپذیریم که شرایط امروز جامعه و امکانات رفاهی موجود و تغییر سبک رفتاری در خانواده‌ها، موجب شده است تا بسیاری از نوجوانان و جوانان، در رفاه بیشتر و وابسته‌تر به خانواده و کم تحمل‌تر نسبت به اسلاف خود، رشد کنند و کودکی را سپری نمایند لذا نسبت به برخی مشکلات و شرایط، آسیب پذیر‌تر بوده و واکنش احساسی و آنی بیشتری از خود نشان می‌دهند. این افراد، هنگامی که با دوران اجباری سربازی مواجه می‌شوند خود را درگیر در یک بحران فرض می‌کنند چراکه مجبورند بسیاری از اقدامات را انجام دهند و بسیاری از اقدامات را ترک نمایند. باید از خانواده، فاصله بگیرند، دو سال از عمر خود را دور‌تر از خانواده بگذرانند، با شرایطی از اجبار مواجه شوند که تا قبل از آن، با چنین شرایطی بیگانه بودند و در نتیجه؛ از نظر عاطفی و روحی-روانی دچار مشکل می‌شوند. اگر بررسی مدون و دقیقی صورت گیرد متوجه خواهیم شد که چه تعداد از سربازان، فرار کرده و یا درصدد فرار بوده‌اند و یا حداقل، فکر فرار به ذهنشان خطور کرده است. لذا جوانی که تحت فشار روحی-روانی قرار گیرد نسبت به کوچک‌ترین اتفاقات، واکنش عصبی از خود بروز خواهد داد و در نتیجه؛ ممکن است به جای تحمل شرایط سخت، دست به اقدامات جبران ناپذیری بزند. البته اتفاقات اخیر، صرفا به مبحث مورد اشاره، خلاصه نمی‌شود و دلایل دیگری همچون مشکلات اقتصادی و یا پیش زمینه‌های اخلاقی را نیز باید مورد توجه قرار داد.

مشکلات اقتصادی چگونه می‌تواند در بروز حوادثی از قبیل حوادث اخیر نقش آفرینی کند؟

ببینید جوانی که چشم انداز مناسبی از آینده خود نداشته باشد و به طور مثال در سن ازدواج باشد ولی شرایط اقتصادی تشکیل خانواده را نداشته باشد یا دارای مدرک تحصیلی باشد ولی کار مناسبی نیافته باشد، هنگامی که به تنهایی با خود به معضلات موجود در مسیر زندگی می‌اندیشد ممکن است به دلیل آنکه با مشاور اجتماعی مناسبی نیز مشورت نکرده است. به ناامیدی دچار شود و همین ناامیدی ممکن است او را به سوی اقداماتی از قبیل خودکشی بکشاند. لذا تسهیل امور مرتبط با زندگی اقتصادی سربازان نیز نقش مهمی در راستای پویایی دوران سربازی و کاهش حوادثی از نوع حوادث اخیر خواهد داشت.

 منبع: رویداد24