توسعه مناطق روستایی، چالش ها و برنامه ها

علی ساکت- عضوهیات علمی پژوهشکده سوانح طبیعی ایران- در جهان اقتصاد نوشت: مبحث تولید و اشتغال در مناطق روستایی در دهه‌های گذشته با توجه به مهاجرت روستاییان به مناطق شهری با هدف یافتن شغل و کسب درآمد، این مناطق را با ناپایداری مشخصی مواجه نموده است، بطوری که یکی از اولویت‌های دولت‌های مستقر در ایران در دهه‌های گذشته با تاکید بیشتری بر برنامه ریزی با هدف مهاجرت معکوس و بازگشت روستاییان تدوین گردیده است.

نمود این برنامه‌ریزی‌ها را می‌توان در برنامه ششم توسعه، ‌ سیاست‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی و … در جهت بازگرداندن پایداری به مناطق روستایی به وضوح مشاهده کرد. با این حال عملیاتی شدن برنامه‌های یاد شده با رویکرد توسعه‌ای در مناطق روستایی نیازمند زیرساخت‌ها و پیش‌شرط‌های مشخصی است که هنوز به طور کامل در کشور ما محقق نشده است.

عدم مدیریت یکپارچه در برنامه‌ریزی و رویکردهای عملیاتی، مشکلات و مسائل مربوط به مدیریت منابع آب، ‌ عدم حمایت از شرکت‌های خصوصی برای ایجاد اشتغال در مناطق محروم، ‌ نبود فن‌آوری‌های نوین در این مناطق و عدم آموزش روستاییان در این زمینه، ناپایداری مناطق روستایی و آسیب‌پذیری بالای آن‌ها در برابر رخداد حوادث غیر مترقبه و … از جمله مسائلی است که توسعه پایدار این مناطق را با مشکل مواجه نموده است.

به هر حال وجود مشکلات و کاستی‌های یاد شده باعث شده فعالیت‌های با مقیاس کوچک در این مناطق نیز در بیشتر موارد با بهره وری مناسبی همراه نگردد؛ چراکه لازمه تحقق توسعه پایدار مناطق روستایی، زمینه سازی برای هدفمند نمودن این فعالیت‌ها با رویکردی یکپارچه و استفاده از توان تمامی نیرو‌ها، وزارتخانه‌ها و سازمان‌های درگیر در این زمینه است که نیازمند همبستگی بین‌سازمانی و برنامه‌ریزی در ابعاد کلان و تشریح برنامه‌های هدفمند با اولویت‌های موجود در کشور برای اجرای برنامه‌های مربوطه است تا توسعه روستایی به شکلی هماهنگ و متوازن محقق گردد و زیرساخت‌های بحث تولید و اشتغال در این مناطق در کنار خروج از اقتصاد تک‌محصولی و تحقق توسعه پایدار به شکلی واقعی نهادینه گردد.

برای اجرایی کردن این برنامه‌ها توسعه کسب و کار در حوزه‌های کشاورزی، ‌دامپروری، گردشگری، صنایع‌دستی، انرژی‌های تجدید پذیر و متناسب با مناطق مختلف، ایجاد قطب‌های ویژه برای ارائه محصولات مربوط به روستا‌ها در هر منطقه، در کنار اصلاح الگوی کشت و الگوی مصرف آب، شناسایی ظرفیت‌های جدید تولید و اشتغال در مناطق روستایی، هدایت طرح‌های نوآورانه به سمت توسعه اقتصادی روستا‌ها و … از اولویت‌های ایجاد مشاغل در این مناطق به‌حساب می‌آید. در این خصوص جامعه علمی کشور با ارائه رویکردهای نوین در بخش تولید و اشتغال در مناطق روستایی می‌تواند، نقشی ویژه در تحقق توسعه اقتصادی در این مناطق ارائه نماید.