رفاقت دیپلماتیک؛ سلفی حقارت

میثم سعادت در جهان اقتصاد نوشت: سرانجام اصولگرایان انتقام گرفتند! بعد از انتشار تصاویر گاف‌های بی شمار اصول انتشار گسترده عکس‌های سلفی جمعی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی با مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بحث‌های فراوانی رادر شبکه‌های اجتماعی دامن زده است.

روز شنبه مراسم تحلیف رییس جمهوری با حضور نمایندگان بیش از ۱۰۵ کشور خارجی در مجلس شورای اسلامی برگزار شد. با این حال تصاویری که خبرنگاران از حاشیه‌های مراسم منتشر کردند در دو روز گذشته برای نمایندگان مجلس بحران ساز بوده است.

در این تصاویر صف طولانی و اصرار نمایندگان برای عکس گرفتن با خانم موگرینی دیده می‌شود و تصاویر اصرار بیجای این نمایندگان، ناراحتی خانم موگرینی و همکاری قشقاوی معاون وزیر خارجه در تهیه این تصاویر را نشان می‌دهد.

گرفتن عکس‌های سلفی در سال‌های اخیر تبدیل به یکی از کنش‌های رفتاری ایرانیان شده است. این کنش رفتاری جمعی تا قبل از این در صحنه‌های دلخراش تصادف، نزاع، اعدام دیده می‌شد اما حالا پای سیاستمداران به این ماجرا باز شده است. اصولگرایان با هشتگ #سلفی_حقارت به این ماجرا واکنش نشان دادند.

فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و رییس کمیسیون مشترک برجام است و از زمانی که جایگزین کا‌ترین اشتون درمذاکرات هسته‌ای شده توانسته است به خوبی ازعهده مدیریت و هدایت پرونده جهانی توافق برجام برآید. وی بعد از اجرایی شدن برجام در دو مقطع به همراه کمیسیونرهای اروپایی به تهران سفر کرده و تلاشهای زیادی برای ارتقای مناسبات تهران – بروکسل ایفا کرده است. همین سابقه -حتی در فرهنگ ایرانی روزمره – بهانه خوبی برای گرفتن عکس سلفی با فدریکا موگرینی به شمار می‌رود با این حال ویژگی «زن بودن» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هیئت همراه وی از میان همه ویژگی‌های فوق برجسته‌تر شد.

مهدی مطهرنیا استاد دانشگاه در نقد چنین نگاهی در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «پرسش این است چرا به عکس گرفتن با موگرینی نه به عنوان یک زن! که به عنوان مسئول سیاست خارجی اروپا نمی‌نگریم؟ چرا برای ما در قرن بیست و یکم که در خیابان‌های شهرهای بزرگ و کوچک بزرگ‌ترین کشور اسلامیش این همه (زنان) شایسته‌تر و بسی زیبا‌تر از موگرینی درگذرند؛ عکس گرفتن با او برای نماینده‌هایش و مردم نماینده آفرینش این اندازه مهم است؟

چرا نگاه ما این اندازه جنسیتی و جنسی شده است؟ چرا عکس گرفتن با موگرینی را با نگاه جنسی تحلیل می‌کنیم؟ و به خود اجازه می‌دهیم این گونه به عکس گرفتن‌ها بنگریم؟».

مطهرنیا با بیان اینکه این نگاه به آدمیت که هر هم نشینی زن با مرد را تحلیلی جنسی و جنسیتی و ناشی از عقده‌های فرو خفته قلمداد می‌کند؛ برای یک ملت بزرگ با تمدنی هزاره‌ای؛ بسی دردآور است نوشته است: «هر عکس گرفتن و هر نشست و برخاستی را نباید با دیده نادرست نگریست. حداقل؛ اندکی به سنت معنادار بزرگان حکمت ودین بنگریم. آیا آن‌ها هم با چنین نگاهی به این موارد نظر می‌کردند؟»

محمد فاضلی جامعه‌شناس و استاد دانشگاه هم طی یادداشتی با طرح پرسشهایی در پی عاملهای ساختاری بروز چنین وضعیتی شده است.

افضلی در بخشی از این یادداشت آورده است: فرا‌تر از نسبت دادن این مواجهه غیرمتعارف و تمایل به سلفی گرفتن وعکس یادگاری با خانم موگرینی که بعید است در پروتکل‌های دیپلماتیک تعریف شده باشد؛ جا دارد بپرسیم: چه عامل‌های ساختاری باعث شده‌اند چنین وضعیتی پدید آید؟ پاسخ می‌تواند در قالب چند سؤال بررسی شود.

– آیا زن بودن فدریکا موگرینی بر این مواجهه مؤثر بوده است؟

– آیا این واقعیت که موگرینی مهم‌ترین شخصیت حاضر در مراسم تحلیف بود (تا آن‌جا که من شخصیت‌های حاضر را بررسی کردم) تأثیری بر این مواجهه داشته است؟

-آیا بی‌اطلاعی نمایندگان و آموزش ندیدن پروتکل‌ها و عرف‌های دیپلماتیک؛ بی‌تجربگی در روابط حوزه سیاست خارجی؛ و احساس نقصان جدّی در ارتباطات خارجی، تأثیری بر پیدایش صحنه داشته است؟

-آیا دو رویی ساختاری در این تصویر مشاهده نمی‌شود؟ آن‌ها که ممکن است در هر صحنه سیاسی، شعارهای ضدغرب سر دهند، در این تصاویر، اشتیاق وافری به شاخص‌ترین و در دسترس‌ترین نماینده غرب در مجلس نشان نداده‌اند؟

فاضلی در این یادداشت آورده است: جا دارد انجمن جامعه‌شناسی و انجمن علوم سیاسی ایران، به‌طور مشترک یک جلسه نشست تخصصی دو سه ساعتی را به تفسیر تصاویر تجمع نمایندگان به دور خانم موگرینی اختصاص دهند.

هر چند امروز صبح یکی از نمایندگان از رفتار روز گذشته خود در صحن مجلس شورای اسلامی عذرخواهی کرده است و احتمالا در یکی دو روز آینده دیگرانی از نمایندگان سلفی بگیرهم در این خصوص اظهار نظر خواهند کرد. با این حال تصاویر منتشر شده تیرهایی است که از چله‌‌ رها شده و در معرض دید افکار عمومی در داخل و خارج قرار گرفته است و در این شرایط بعید به نظر می‌رسد عذرخواهی بتواند آب رفته را به جوی برگرداند.