جنگنده‌ها و هواپیماهای تاریخ‌ساز صنعت هوانوردی/تصاویر
از زمان پرواز برادران رایت تا به امروز صنعت هوانوردی با محصولات منحصربه‌فردی همراه بوده است؛ نگاهی به مهم‌ترین آن‌ها خواهیم داشت.
رایت فلایر
شاید اولین هواپیمایی که توانست با موفقیت به پرواز درآید، مهم‌ترین هواپیمای دوران هوانوردی لقب گرفت؛ اما فراموش نکنید که برادران رایت علاوه‌بر مهارت در پرواز هواپیما به سطح بی‌سابقه‌ای از بازاریابی دست یافتند که فراتر از پروازی چنددقیقه‌ای برفراز سواحل کیتی هاوک بود. برادران رایت به‌منظور هدایت ساخته‌ی دست خود از انحراف دادن بال برای حرکت هواپیما به طرفین و از سکان عمودی هواپیما برای حرکت سمتی هواپیما استفاده کردند؛ از این ایده امروزه نیز به‌طور عملی برای هدایت هواپیماها استفاده می‌شود.
برادران رایت به اولین پرواز خود اکتفا نکردند و سال‌های بسیاری در تلاش کردند تا پرنده‌ی خود را به‌عنوان وسیله‌ای نظامی به آمریکا و دولت‌های اروپایی بفروشند؛ اما در این راه ناموفق بودند. بعد از این شکست آن‌ها به سفرهای عمومی روی آوردند و تقریبا ۵ سال بعد از اولین پروازشان، ویلبر رایت بعد از نمایشی عمومی در منطقه‌ای پروازی در له‌مانژ فرانسه در سال ۱۹۰۸ در حضور مخاطبان دیرباور آن زمان، یک‌شبه به یکی از مشهورترین افراد جهان مبدل شد. این نمایش عمومی الهام‌بخش انقلابی هوایی در سرتاسر اروپای غربی شد؛ پس‌ازآن اروپای غربی به قطبی در پیشرفت و توسعه‌ی وسایل نقلیه‌ی هوایی پرنده در دنیا تبدیل شد.
سوپرمارین اسپیت‌فایر
اسپیت‌فایر تنها جنگنده‌ی ساخت انگلیسی بود که در تمام دوران جنگ جهانی دوم، تولید آن ادامه داشت. این پرنده ستون فقرات فرماندهی جنگنده‌های رویال ایرفورس بود و با شکست دادن نیروی هوایی آلمان نازی (Luftwaffe) در طی نبرد بریتانیا به هواپیمایی مطرح تبدیل شد. بال‌های بیضی‌شکل متفاوت این پرنده به‌گونه‌ای طراحی‌شده بود تا کمترین سطح مقطع ممکن را داشته باشد تا پرنده بتواند به سرعت‌های بالاتری نسبت به جنگنده‌های رقیب آن دوران دست یابد.
بدنه‌ی هواپیما به‌گونه‌ای طراحی‌شده بود که می‌توانست در ماموریت‌های متفاوتی همچون ره‌گیری پرنده‌های دشمن، تصویربرداری هوایی، جنگنده بمب‌افکن و هواپیمایی آموزشی استفاده شود. در این پرنده از موتور ۱۰۰۰ اسب بخاری رولزرویس مرلین که یک موتور ۱۲ سیلندر بود، استفاده شد. بعدها روی اسپیت‌فایر موتور ۲۳۰۰ اسب بخاری گریفون ساخته‌ی رولزرویس، نصب شد.
بوئینگ ۷۸۷
دریم‌لاینر بوئینگ به اولین هواپیمایی تبدیل شد که به‌صورت عمده از مواد کامپوزیتی ساخته‌شده است؛ برخلاف روش سنتی که بدنه‌ی هواپیما از تکه‌های آلومینیومی به‌همراه هزاران اتصال‌دهنده مانند پرچ و پیچ ساخته می‌شوند، بنده‌ی این هواپیما از اتصال قطعات بزرگ کامپوزیتی، ساخته‌شده است؛ از کامپوزیت همچنین برای تولید بخش‌های داخلی، درها و همچنین دم استفاده‌شده تا طراحی تماماً جدید این پرنده تحت بارهای واردشده به آن خاصیت انعطاف‌پذیری بالایی داشته باشند.
همچنین در این پرنده به‌جای استفاده از سیستم سنتی هیدرولیکی-هوایی، از سیستم فلای بای وایر برای به حرکت درآوردن سروو موتورهای الکتریکی متصل به سطوح کنترلی هواپیما استفاده‌شده است؛ علاوه‌بر تمام ویژگی‌های بیان‌شده، بهبودهای آیرودینامیکی فراوان و موتورهایی کاملاً جدید این پرنده باعث شده تا بوئینگ ۷۸۷ نسبت به مدل ۷۶۷ این شرکت، بیست درصد بازدهی سوخت بالاتری داشته باشد. در توسعه‌ی بوئینگ ۷۸۷ مشکلاتی مانند نقص فنی در باتری و افزایش وزن محصول نهایی وجود داشت؛ اما باوجود تمام این مشکلات در حال حاضر ۷۸۷ به‌عنوان استانداردی برای جت‌های سبک‌وزن و کم‌صدای آینده تبدیل‌شده است.
بلک‌برد
اگرچه آخرین پرواز بلک‌برد به سال ۱۹۹۹ برمی‌گردد؛ اما او همچنان سریع‌ترین هواپیمای سرنشین‌دار در تاریخ نام دارد. رکوردی که در سال ۱۹۶۷ به دست آمد؛ نزدیک به ۴۰ سال است که به نام این پرنده ثبت‌شده است و به‌نظر نمی‌رسد که در آینده‌ای نزدیک توسط پرنده‌ای دیگر شکسته شود. ویژگی‌هایی نظیر خاصیت پنهان‌کاری، توانایی عملیات در سرعت‌ها و ارتفاعات بالا به بلک‌برد این امکان را می‌داد تا ماموریت‌های شناسایی خطرناک را با موفقیت انجام دهد.
پس از بازنشسته شدن بلک‌برد نگاه‌ها به جانشین آن بود؛ جانشینی که باید خلا پرنده‌ای همچون بلک‌برد با طراحی و توانایی‌های منحصربه‌فرد آن را پر کند. شایعه‌ها از توسعه‌ی جانشین این پرنده بانام اس‌آر-۷۲ برای مدت ده سال خبر می‌داد؛ اما لاکهید مارتین به‌تازگی مناقصه‌ا‌ی را برده‌است که به امکان‌سنجی ساخت سیستم پیشرانی می‌پردازد؛ موتورهایی که با سرعت ۷ برابر سرعت صوت حرکت می‌کنند. متاسفانه تغییر جهت شرکت‌ها به سمت توسعه‌ی جنگنده‌های بدون سرنشین و پنهان‌کار ممکن است مانع احساس نیاز به توسعه‌ی پرنده‌ای پیچیده و گران‌قیمت مانند اس‌آر-۷۲ شود.
سیررِس اس‌آر ۲۲
در سال ۲۰۰۱، با ورود اس‌آر ۲۲ دنیای هوانوردی عمومی متحول شد. این هواپیما بیش از یک دهه است که پرفروش‌ترین هواپیمای چهارنفره و تک موتور بوده است. بدنه‌ی کامپوزیتی و مجهز بودن به چتر نجات در این پرنده به خلبانان تازه‌کار نیز این امکان را می‌دهد تا تجربه‌ی پرواز با پرنده‌ای کارآمد را کسب کنند. در سال ۲۰۱۳، ریان کَمپِبِل با پرواز با این پرنده، جوان‌ترین خلبانی نام گرفت که موفق شد به‌تنهایی در مسیری دایره‌ای شکل پرواز کند. علاوه‌براین، سیستم چترنجات این هواپیما نیز تاکنون جان بیش از ۱۰۰ نفر را نجات داده است.
لیِرجِت ۲۳
به دهه‌ی ۱۹۶۰ میلادی برمی‌گردیم، جایی که بیل لیر از کالیفرنیا به سوئیس سفر کرد تا شرکت هوانوردی آمریکایی سوئیسی‌ای را تاسیس کند. این شرکت قصد داشت تا نمونه‌ی اولیه‌ی هواپیمای حمله‌ی زمینی FFA p-16 را بازطراحی کنند. این پروژه شکست خورد و کشور سوئیس نیز سفارش‌های خود را برای هواپیمای SAAC-23 اکزِکیوت‌جِت، کنسل کرد؛ اما این اتفاق لیر را از تلاش کردن بازنداشت. او به امریکا بازگشت تا نمونه‌ی عملیاتی هواپیمای خود را بسازد. بازار نوظهور سفرهای تجاری در آن زمان عاملی بود تا لیر هواپیمای خود بانام لیرجت ۲۳ را توسعه دهد؛ پرنده‌ای که آغازگر دنیای جدید هواپیماهای پرسرعت و مقرون‌به‌صرفه‌ی تجاری بود. با اسمی جدید و کشوری جدید، لیرجت صد و چهار فروند از این پرنده را طی ۲ سال در شرکت خود در کانزاس، تولید کرد؛ این پرنده درنهایت در سال ۱۹۶۶ از خط تولید خارج شد. لیرجت ۲۳ ظرفیت حمل ۸ نفر و سرعتی معادل با ۹۰۰ کیلومتر بر ساعت داشت و اولین جت تجاری تولید انبوه نام گرفت.
لاکهید سی-۱۳۰
این هواپیمای حمل‌ونقل نظامی با ۴ موتور توربوپراپ توسط شرکت لاکهید مارتین ساخته شد و تا مدت‌زمانی طولانی در خط تولید قرار داشت. سی-۱۳۰ از این منظر در بین تمام هواپیماهای نظامی رکورددار است. در طی ۵۰ سال خدمت این پرنده، سی-۱۳۰ از همان ابتدای ورود به خدمت لقب انعطاف‌پذیرترین پرنده را از آن خود کرد و به‌عنوان هواپیمایی همه‌کاره استفاده می‌شد. هدف از طراحی این هواپیما انتقال سربازان و تجهیزات و پرواز در هر باند فرودگاهی بود؛ اما سی-۱۳۰ به ماموریت‌های دیگری نیز وارد شد؛ ماموریت‌هایی همچون عملیات پشتیبانی هوایی و تحقیقاتی، عملیات جستجو و نجات و سوخت‌گیری هوایی. این پرنده از سال ۱۹۵۴ در بیش از ۴۰ مدل مختلف به بیش از ۷۰ کشور جهان تحویل داده شد. درمجموع سی-۱۳۰ بیش از ۱.۲ میلیون ساعت پرواز را در کارنامه‌ی خود ثبت کرده است.
بلِریِت ایکس‌آی
لویس بلِریِت، یکی از پیشگامان هوانوردی بود که با الهام گرفتن از برادران رایت در استفاده از انحراف بال برای پرواز هواپیما، با انجام تغییراتی هواپیمایی با یک بال ساخت و اولین نفری نام گرفت که موفق شده است تا با یک وسیله‌ی سنگین‌تر از هوا از کانال انگلیس عبور کند. موفقیت او این پیام را برای علاقه‌مندان به هوانوردی داشت که هوانوردی تنها ابزاری سرگرم‌کننده برای افراد پولدار نیست و می‌تواند ابزاری ارزشمند برای کم کردن فواصل میان کشورها باشد. تقاضا برای طراحی بلریت گسترش یافت و تعدادی از پیشگامان هوانوردیِ آن زمان مدل‌های مختلفی از هواپیمای او را به پرواز درآوردند. یکی از این افراد، کلیدِ سِسنا، موسس شرکت هواپیمایی سسنا بود؛ شرکتی که رکورد بیشترین هواپیمای تک موتوره‌ی فروخته‌شده را در میان تمام شرکت‌ها دارد.
سِسنا ۱۷۲
سسنا ۱۷۲ اسکای‌هاوک بیش از هر هواپیمای دیگری تا به امروز فروخته‌شده است. این پرنده در سال ۱۹۵۶ برای اولین بار به بازار عرضه شد. این هواپیمای شخصی چهارنفره، یک موتور دارد و بال آن در بالای بدنه قرارگرفته است. خط تولید این محصول همچنان فعال است و ۴۳۰۰۰ فروند از این هواپیما تا به امروز به فروش رسیده است. به دلیل قابل‌اعتماد بودن، قیمت مناسب و پایداری در پرواز، از سسنا ۱۷۲ در مدارس آموزش پرواز استفاده می‌شود. با عملکردی متوسط و طول عمری مناسب، سسنا ۱۷۲ گزینه‌ای ایده‌آل برای حمل‌ونقل شخصی در دنیا است؛ با ورود اسکای‌هاوک به بازار هواپیماهای سبک، این بازار تحت سلطه‌ی شرکت سسنا قرار گرفت.
بوئینگ ۷۴۷
بوئینگ ۷۴۷ تا ۳۷ سال بعد از اولین پرواز خود رکورد بیشترین ظرفیت مسافر را در میان هواپیماهای مسافربری داشت. این جامبوجت دوطبقه با ظاهر متمایز و طراحی کوهان مانند خود، ابعادی بیش از دو برابر هواپیماهای مسافربری موجود در دوران پرواز خود داشت. در زمان طراحی این هواپیما از کامپیوترها در طراحی هواپیماها استفاده نمی‌شد؛ لذا مهندسان طراح ۷۵۰۰۰ نقشه‌ی فنی این پرنده را تماماً با دست کشیدند و حتی مدلی با ابعاد واقعی را با تخته‌ی چند‌لایه ساختند تا اطمینان پیدا کنند قطعات و قسمت‌های مختلف هواپیما به‌طور کامل با یکدیگر در تناسب هستند. ۷۴۷ تا به امروز بیش از ۳.۵ میلیارد مسافر را در سراسر زمین جابجا کرده است که این عدد معادل نصف جمعیت کره‌ی زمین است؛ از این پرنده برای مقاصد دیگری مانند هواپیمای تشریفاتی در سفرهای خارجی و جابجایی شاتل فضایی نیز استفاده می‌شود.
لاکهید مارتین اف-۳۵ لایتنینگ ۲
اکثر جنگنده‌های مدرن امروزی که نقش فعالی در شاخه‌های نظامی کشورهای مختلف دارند، برای اولین بار در سال‌های ۱۹۷۰ میلادی تولیدشده‌اند. پنتاگون با به پایان رسیدن عمر پروازی این پرنده‌ها، برنامه‌ی اف-۳۵ را به‌عنوان جایگزینی برای هواپیماهای سالخورده‌ی آمریکا معرفی کرد. اف-۳۵ نسل کاملاً جدیدی از جنگنده‌ها موسوم به نسل ۵ را به نمایش گذاشته است که با تولید در سه کلاس مختلف A،B و C به‌تدریج جایگزین هواپیماهای اف-۱۶، اف/ِای-۱۸ و آ-۱۰ خواهد شد.
بِل ایکس-۱
این هواپیمای تحقیقاتی و مافوق‌صوت اولین هواپیمای سرنشین‌داری نام گرفت که در سال ۱۹۴۷ با موفقیت از دیوار صوتی عبور کرد؛ این هواپیما دسته‌ی جدید از هواپیماها را معرفی کرد که از موتور موشک برای پرواز خود استفاده می‌کنند. بِل ایکس-۱ هواپیمایی تحقیقاتی بود که برای آزمایش سیستم‌های پیشرفته و آیرودینامیکی استفاده می‌شد؛ نتایج به‌دست‌آمده از این آزمایش‌ها، مقدمه‌ای برای حضور امریکا در فضا و همچنین طراحی جنگنده‌های آینده‌ی این کشور بود.
جنرال داینامیکس اف-۱۶ فایتینگ فالکون
قابلیت‌هایی همچون بیشینه‌ی سرعت ۲ برابر سرعت صوت، ماکزیمم ارتفاع پروازی ۱۵۲۴۰ متر و توانایی تحمل شتاب ۹ برابر نیروی گرانش زمین و تک موتور بودن، اف-۱۶ را در میان مهم‌ترین هواپیماهای ساخته‌شده تا به امروز قرارداد. اف-۱۶ اولین جنگنده‌ای است که ازنظر آیرودینامیکی ناپایدار است؛ این ناپایداری آیرودینامیکی موجب می‌شود تا پرنده مانورپذیرتر شود اما از سوی دیگر کنترل‌پذیری آن سخت‌تر خواهد بود. اف-۱۶ برای اولین بار در سال ۱۹۷۶ تولید شد و تا به امروز بیش از ۴۵۰۰ فروند از آن تولیدشده که بدنه‌ی دفاعی بیش از ۲۵ کشور را تشکیل می‌دهد.
کنکورد
کنکورد یکی از دو جت مافوق‌صوت مسافربری بود که تا به امروز ساخته‌شده است. کنکورد اولین پرواز خود را در سال ۱۹۶۹ انجام داد؛ اما این پرنده درواقع اولین هواپیمای مافوق‌صوت در نوع خود نبود؛ توپولوف تی‌یو-۱۴۴ اتحاد جماهیر شوروی اولین جت تجاری‌ای بود که این افتخار را نصیب خود کرد. هرچند این طراحی متمایز کنکورد بود که در بیشتر دنیا مشهور شد و کنکورد را به نمادی از تاریخ هوانوردی امروز تبدیل کرده است. این پرنده در سال ۲۰۰۳ آخرین پرواز خود را انجام داد.
داسو فالکون ۷ ایکس
در این جت تجاری فرانسوی از سیستم کنترلی فلای بای وایر استفاده‌شده است که از جنگنده‌ی میراژ ساخته‌شده توسط این شرکت، الهام گرفته‌شده است. در تمام بخش‌های طراحی این پرنده نیز از نرم‌افزار طراحی ۳ بعدی استفاده شد؛ این کار به قدری بزرگ بود که شرکت داسو ادعا کرد که اولین هواپیمای طراحی شده در یک پلتفرم مجازی را ساخته است. نرم‌افزار کتیا برای اولین بار توسط شرکت داسو به‌منظور طراحی جنگنده‌ها، توسعه داده شد و امروزه نیز از این نرم‌افزار در طراحی مدل‌های ۷۸۷ و ۷۷۷ شرکت بوئینگ استفاده می‌شود.
بِل بوئینگ وی-۲۲ اُسپِرا
در سال‌های ۱۹۸۰، ایالات متحد به هواپیمایی احتیاج داشت که ترکیبی از هلیکوپتر و هواپیما باشد؛ هواپیمایی که به‌صورت عمودی نشست‌وبرخاست کند و ارتفاع و شعاع پروازی بالایی همچون هواپیماهای دیگر داشته باشد. شرکت‌های بِل و بوئینگ قراردادی را برای توسعه‌ی هواپیمایی جایگزین سی‌اچ-۴۵ سی نایتس، منعقد کردند. حاصل طراحی آن‌ها هواپیمایی است که به اُسپِرا معروف است. طراحی اُسپِرا با جنجال‌های فراوانی همراه بود و حتی اتهاماتی در مورد ایمنی پایین این پرنده و ناکارآمد بودن آن در ماموریت‌ها زده شد؛ اما وی-۲۲ این بحران‌ها را با موفقیت پشت‌سر گذاشت و حتی با درخواست‌های خرید نیروی دریایی و هوایی آمریکا، تولید این پرنده رونق گرفت.
شاتل فضایی کلمبیا
با نگاهی به سفرهای برنامه‌ی شاتل فضایی ناسا به موارد شگفت‌انگیزی برمی‌خوریم؛ برنامه‌هایی که ساخت ایستگاه بین‌المللی فضایی، اولین پیاده‌روی در فضا و پرتاب تلسکوپ هابل تنها بخشی از آن‌ها است. سرآغاز این موفقیت‌ها و دستاوردها به ۱۲ آوریل سال ۱۹۸۱ بازمی‌گردد؛ روزی که اولین شاتل فضایی ناسا بانام کلمبیا از ایستگاه پرتاب واقع در کیپ‌کارناوال در فلوریدا به فضا پرتاب شد. هدف از طراحی شاتل، تسهیل سفرهای فضایی طولانی‌مدت بود و این پرنده گونه‌ی جدیدی از فضاپیماها را معرفی کرد که نه‌تنها قابلیت هدایت توسط خلبان را دارند بلکه در ماموریت‌های دیگر نیز قابل‌استفاده هستند. کار طراحی شاتل در اوایل دهه‌ی ۱۹۷۰ میلادی آغاز شد و بعد از سال‌ها تغییرات در طراحی و بررسی، مهندسان به توافق رسیدند که پرتاب شاتل به فضا به‌وسیله‌ی دو موشک سوخت جامد به‌عنوان بوستر خطری کمتر و صرفه‌ی اقتصادی بیشتری دارد. شاتل کلمبیا درمجموع ۲۸ بار به پرواز درآمد و مسافت ۱۹۷.۵ میلیون کیلومتر را طی کرد و با پرواز خود پایه‌های سه دهه ماموریت‌های شگفت‌انگیز شاتل فضایی را بنا نهاد.
منبع: جام جم آنلاین
