سهم اندک بازار سرمایه در جذب سرمایه‌گذاران خارجی
جذابیت‌های سایر بازارهای دیگر نظیر موسسات مالی- اعتباری و همچنین بازارهای دیگر که با ریسک پایین‌تر بیشترین سود را به همراه دارد از دیگر عواملی است که موجب شده بازار سرمایه دستخوش کاهش منابع نقدینگی شود و حتی نتواند به اهداف خود نیز دست یابد.
روزنامه تجارت نوشت؛ اقتصاد ایران بدون شک در آینده با هم‌گرایی و برون‌گرایی اقتصادی با سایر کشورها به رونق و ثبات خواهد رسید. در صورتی‌که شرایط مهیا شود، رشد‌های اقتصادی خوبی در انتظار ایران خواهد بود.
غریبه‌ای در اقتصاد
از این‌رو تامین سرمایه مورد لازم آن هم سرمایه خارجی از طریق بازار سرمایه یکی از اهداف مهم و استراتژیک در این زمینه است. جذب سرمایه‌گذاری غیر مستقیم خارجی از طریق این بازار دارای مزایایی است که در حال حاضر بازار سرمایه کشور با آن غریبه بوده است و به نوعی می‌توان گفت بی‌بهره است.
مزایای بازار سرمایه
هدف از این نوع سرمایه‌گذاری تحصیل حداکثر سود از طریق تخصیص بهینه سرمایه در یک پرتفوی بین‌المللی است. سرمایه‌گذار در جهت نیل به این هدف با خرید اوراق قرضه و سهام شرکت‌ها در معاملات بورس و حتی سپرده‌گذاری بلند مدت در بانک‌های دیگر کشورها، اقدام به تخصیص بهینه ثروتش می‌کند تا به این ترتیب، ریسک سرمایه‌گذاری ثروتش را کاهش دهد و درآمد زیادتری به‌دست آورد. بنابراین ورود نقدینگی به بازار و تحرک بورس، افزایش درآمد نهادهای مالی، تامین مالی بنگاه‌‌ها از جمله فواید این حضور است.
پایین بودن ماندگاری سرمایه درایران
ورود سرمایه می‌تواند در شرایط اقتصادی مناسب و موقعیت توأم با بهره‌وری، منابع توسعه اقتصادی را در اختیار کشورها قرار دهد. اما نوسانات جریان‌های سرمایه موجب شده تا اقتصاد نتواند از آن استفاده بهینه داشته باشد. و به همین خاطر است که ماندگاری سرمایه در کشورمان بسیار پایین است.
موانع جذب سرمایه‌گذاری از طریق بازار سرمایه
علت عدم جذب موفق سرمایه گذاری خارجی در ایران آن هم از طریق بازار سرمایه را از زوایای متعدد می‌توان بررسی کرد. برخی از کارشناسان بر موانع اقتصادی موجود در این بازار در کنار موانع سیاسی، حقوقی و فرهنگی تأکید دارند.
این گروه از کارشناسان معتقدند موانع خارج از بازار سرمایه تاثیر خاصی بر چالش‌های اصلی بازار سرمایه دارد.
آنها بر این باورند؛ گسترش بیش از حد بخش دولتی، نوسانات ارزی، سیاست تجاری ناکارآمد، نبود ثبات اقتصادی، عدم زیرساختارهای فیزیکی، ضعف بنادر، ضعف اقدامات تشویقی و ترویجی و خدمات پس از سرمایه‌گذاری، عدم مهارت کافی نیروی انسانی و... و وجود قوانین و مقررات و خط مشی‌های روشن مرتبط با سرمایه‌گذاری خارجی از قبیل قوانین گمرکی، مالیاتی، تجاری و... از جمله اشکال تسهیل کننده سرمایه‌گذاری خارجی در ایران هستند.
همچنین داشتن ذهنیت منفی نسبت به سرمایه‌گذاران خارجی و سرمایه خارجی، ارتباط و تعامل ضعیف بین ایرانیان و اتباع خارجی، عدم وجود مدارس دوزبانه در ایران و...
از سویی دیگر آنها به موانع سیاسی نیز اشاره دارند و در این میان می‌گویند: مهمترین مانع سیاسی اراده خصمانه‌امریکا علیه دولت است و پس از آن نیز عدم اجماع داخلی بر سر جذب و چگونگی جذب سرمایه خارجی است. این عامل اخیر، خود عدم اراده ملی برای این امر را به همراه داشته است و باعث عدم انسجام و هماهنگی لازم بین دستگاه‌های مختلف اجرایی شده است. اختلاف نظر بین دولت‌ها راجع به حضور سرمایه‌گذاران خارجی را نیز در این رابطه می‌توان ذکر کرد.
در همین زمینه مجید محمدعلی‌زاده آرانی، کارشناس بازار سرمایه درباره دلایل کمرنگ بودن نقش بازار سرمایه در جذب سرمایه‌گذاران خارجی و به ویژه در اقتصاد کشور گفت: مقوله‌های متفاوتی در این زمینه به این موضوع دامن می‌زنند که هرکدام از این مقوله‌ها به عوامل دیگری نیز به صورت زنجیروار وابسته هستند. این مقوله‌ها در کنار هم باعث می‌شوند که سهم بازار سرمایه در تولید کشور به شدت کمرنگ شود. به عنوان مثال می‌توان به کمبود نقدینگی در این بازار اشاره کرد که تاثیر منفی بر سهم بازار سرمایه در اقتصاد را بر جای گذاشته است.
نبود شفافیت در اطلاعات
مجید محمد علی‌زاده آرانی در گفت‌وگو با خبرنگار روزنامه تجارت به بیان مؤلفه‌های مهم عدم توانمندی بازار سرمایه در جذب سرمایه‌گذاری خارجی پرداخت و بیان کرد: نبود شفافیت کافی در اطلاعات و داده‌ها از سوی شرکت‌های بورسی و همچنین عدم زمان‌بندی مناسب در انتشار اطلاعات یکی از دلایل عمده در نابسامانی بازار سرمایه و تاثیر این نابسامانی بر دیگر ارکان این بازار بوده است.
به گفته آرانی، نظارت ضعیف در این زمینه از یک سو و از سویی دیگر نبود اطلاعات شفاف و دقیق و قابل اتکا، موجب ایجاد نوعی دادوستد غیرشفاف در این بازار شده است به گونه‌ای که سهامداران دیگر رغبتی برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی نداشته باشند.
این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: این عوامل در کنار عوامل خارجی بازار سرمایه سمت و سوی این بازار را در جهت دیگر و کاملا برعکس اهداف بازار سرمایه سوق داده است. به گونه‌ای که دیگر انگیزه‌ای برای مشارکت سهامداران باقی نمی‌گذارد.
وی به عدم حمایت دولت‌ها از این بازار اشاره کرد و گفت: یکی دیگر از عوامل تاثیرگذار در نابسامانی بازار سرمایه، عدم مشارکت مستمر و حمایت دولت از این بازار است. بازار سرمایه همواره با این چالش جدی مواجه بوده است و این امر به تضعیف چایگاه آن دامن زده است.
آرانی افزود: جذابیت‌های سایر بازارهای دیگر نظیر موسسات مالی- اعتباری و همچنین بازارهای دیگر که با ریسک پایین‌تر بیشترین سود را به همراه دارد از دیگر عواملی است که موجب شده بازار سرمایه دستخوش کاهش منابع نقدینگی شود و حتی نتواند به اهداف خود نیز دست یابد.
دلایل نبود رغبت سرمایه‌گذاران
این کارشناس بازار سرمایه، به دلایل نبود رغبت سرمایه‌گذاران خارجی در بازار سرمایه کشور اشاره کرد و گفت: یک بازار سرمایه در مرحله اول اطلاعات شفاف باید داشته باشد. به عبارتی دیگر برای حضور و داد و ستد در این بازار نیازمند مولفه‌هایی مثل اطلاعات شفاف، قابلیت مقایسه و به هنگام بودن زمانی که اطلاعات و اخبار منتشر می‌شود، لذا این اطمینان باید در این راستا فراهم شود که سرمایه‌گذاری انجام شود و بازار باید دارای ویژگی‌های کیفی باشد.
