«گل» دومین مخدر مصرفی کشور شد

"گُل" مخدر نام آشنایِ این روزها در میان جوانان، همان اندازه که اسم خوشایندی دارد، یکی از خطرناک‌ترین مخدرهایی است که این روزها در دست جوان‌ها می‌چرخد. مخدری که ضربان قلب را بالا می‌برد، احساس بی‌قراری می‌دهد، باعث توهم می‌شود و... .

براساس آخرین «شیوع شناسی» تعداد معتادان کشور به  دو میلیون و 808 هزار مصرف کننده مستمر مواد مخدر در کشور رسیده است؛ این درحالیست که ماری جوآنا و مشتقات آن شامل گل، گرس، علف با ۱۱.۹ درصد، پس از تریاک دومین مواد مخدر مصرفی در میان مصرف کنندگان مستمر مواد مخدر در کشور اعلام شده است.

بنابر اعتقاد روان‌پزشکان «گل» همان ماری‌جوانای تغییر یافته است که از قسمت‌های مختلف گیاه شاهدانه (cannabis) بدست می‌آید. ماری‌جوانا که امروزه با نام های گوناگون شناخته می‌شود، نوع طبی آن با نام «گل» وارد بازار ایران شده است. این گیاه با دارا بودن حداقل 24 درصد ماده مخدر تتراهیدروکانابینول و مواد شیمیایی دارای اثرات اعتیادآور برای مصرف‌کننده است در حالیکه ماری‌جوانای معمولی(غیر طبی) که از برگ گیاه شاهدانه حاصل می‌شود، دارای کمتر از8 درصد ماده مخدر تتراهیدروکانابینول بوده لذا اثرات سوء مصرف نوع طبی آن را بدنبال ندارد.

این روزها نام "گل" را بیشتر می‌شنویم، مخدری که مصرف کنندگان آن بر عدم اعتیاد آور بودن آن تاکید بسیار داشته و یا حتی در مقابل صحبت‌ها و هشدارهای کارشناسان که گل را مانند سایر مخدرهایی چون حشیش اعتیادآور می‌دانند، واکنش نشان داده و آن را بی‌پایه و اساس می‌دانند.

هرچند گل در باور عمومی حتی کم خطرتر از حشیش و ماری جوانا معرفی شده است، می‌تواند آنقدر خطرناک باشد که با یک بار مصرف، فرد معتاد شود، چرا که به طور مستقیم بخش‌های مسئول آرامش بخشی را در مغز فلج کرده و خود جایگزین آن می‌شود. بنابراین با مصرف نکردن گل، فرد دچار اضطراب شدید، بیقراری، وحشت زدگی، تپش قلب شدید و... می‌شود، با این حال گل در ایران آنقدر بازار پررونقی پیدا کرده که براساس آخرین شیوع شناسی اعتیاد در کشور، دومین مواد مخدر مصرفی در میان مصرف کنندگان مستمر مواد مخدر معرفی شد.

از سال ۲۰۱۳ مصرف ماری‌جوانا در ۲۰ ایالت امریکا آزاد شد و همین آزادسازی و گیاهی بودن باعث شد بسیاری  در ایران تصور کنند که مخدر گل ضرری ندارد و خیلی راحت می‌توان آن را ترک کرد؛ درحالیکه بنابر گفته روان پزشکان گل دارای اثرات توهم زا گسترده ایست. هرچند در ایران هنوز اثرات این مخدر به طور کامل مورد تحقیق قرار نگرفته اما عوارض گسترده‌ای از آن مشاهده شده است. جالب اینکه گفته می‌شود مخدر گل روی گروه‌های خونی +A و +O اثر توهم زایی بیشتری دارد.

«گل» جایگزین «شیشه»

محمدرضا قدیرزاده، روانپزشک و درمانگر اعتیاد، با بیان آنکه متاسفانه در حال حاضر مصرف گل در کشور به شدت افزایش یافته و همانطور که پیش بینی می‌کردیم دومین ماده مصرفی کشور اعلام و جایگزین شیشه شده است گفت: اینکه در حال حاضر مصرف کانابیس و مشتقات آن رتبه دوم مواد مصرفی در کشور را به خود اختصاص داده باعث خوشحالی بسیاری شده است، زیرا فکر می‌کنند اینکه گل جایگزین شیشه شده است، خیلی جای خوشحالی دارد که البته این مسئله را قبول ندارم.

این کارشناس و درمانگر اعتیاد ادامه داد: اینکه تبعات شیشه نسبت به مصرف گل و حشیش بسیار بیشتر است، باعث می‌شود بسیاری از این جایگزینی خوشحال باشند اما باید بدانیم گروه سنی که در حال حاضر مصرف کننده گل، حشیش و ماری جوانا هستند در سنین پایین‌تری قرار دارند. باوجود آنکه سن مصرف در حال حاضر به طور رسمی اعلام نشده اما متاسفانه آنچه که ما می‌بینیم نشان دهنده آن است که سن مصرف به دبیرستان کشیده شده است و به طور کلی از سنین 15 سالگی به بعد شاهد افزایش شیوع مصرف کانابیس هستیم.

قدیر زاده با بیان آنکه گل بر سیستم اعصاب مرکزی انسان تاثیر می‌گذارد و در طولانی مدت علائم مختلفی را به همراه دارد گفت: مصرف گل و خانواده کانابیس ها  با توجه به اینکه این مواد جزء مواد توهم زا هستند باعث افزایش ضربان قلب، قرمز شدن چشم، خشک شدن دهان و گلو خنده‌های بی مورد و ریسه رفتن‌های شدید، گیجی و عدم تمرکز، تکلم آهسته تمایل به مصرف همزمان مواد غذایی و افزایش اشتهای فرد مصرف کننده می‌شود.

این روانپزشک و درمانگر اعتیاد افزود: کاهش حافظه کوتاه مدت نیز از دیگر عوارض مخدر مصرف این ماده است. به ویژه آنکه در قشر جوان که بحث ادامه تحصیل، کار، تشکیل خانواده و ... برای آنها مطرح است، مشکلات عدیده‌ای را ایجاد می‌کند. یکی دیگر از عوارض جانبی مصرف گل و ماری جوانا نیز گوشه گیری و انزوای فرد مصرف کننده و حالت‌های افسردگی است که مجموع این عوامل منجر به افت شدید تحصیلی در میان دانش آموزان و دانشجویان  مصرف کننده این مواد می‌شود.

تاثیر منفی گل بر عملکرد سیستم مغزی و از بین رفتن تعادل مصرف کننده

محسن روشن پژوه، معاون مرکز پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور نیز در این ارتباط به ایسنا گفت: گل یک ماده اعتیادآور از خانواده حشیش است؛ و این مواد هر زمانی که وارد بازار می‌شوند نام‌های متعددی به خود اختصاص داده و برای جلب مشتری و داغی بازار با اسامی جدید معرفی می شوند.

وی همچنین با تاکید برآنکه گل یک ماده اعتیادآور است عنوان کرد: فرد مصرف کننده این ماده پس از مصرف ضمن احساس دریافت انرژی بالا، سرخوش شده و پس از اثراتی که روی عملکرد سیستم مغزی وی می‌گذارد ممکن است باعث از دست رفتن تعادل،‌ خنده‌های زیاد و بی مورد،‌ خلل در تشخیص واقعیت و سرانجام بروز رفتارهای غیرمتعارف از سوی مصرف کننده شود؛ همچنین باعث افزایش ضربان قلب فرد مصرف کننده شده، لب و دهان وی را خشک می‌کند و پس از تاثیراتی که بر روی عملکرد سیستم مغزی می‌گذارد باعث ازبین رفتن تعادل فرد خواهد شد.

مصرف گل «خشونت» را افزایش می‌دهد؟

حسین اسدبیگی، رییس اورژانس اجتماعی کشور نیز، با بیان آنکه گل یکی از مواد از دسته کانابیس است که اسم‌های دیگر آن حشیش، بنگ، گرس، سیگاری و ... بوده که البته قوی‌ترین آن «سینسمیلا» است که در حال حاضر در ایران وجود ندارد گفت: ماده اصلی این مخدر تتراهیدروکانابینول است که از گیاه شاهدانه هندی گرفته می‌شود. گل این گیاه نیز همان مخدر گل است و برگ آن را که وقتی خشک یا خورد شده  شبیه نعناع می‌شود «ماری جوانا» یا همان «گرس» است و  به علت آنکه مصرف ماری جوانا در برخی از ایالت‌های آمریکا و یا در برخی از کشورها همچون هلند مصرف آن کاملا آزاد است و حتی تا هفت الی هشت ماه دیگر در کانادا نیز مصرف آن کاملا آزاد می‌شود، برخی تصور می‌کنند این ماده آثار مخرب زیادی ندارد در صورتیکه باید بدانند هر چند گل و ماری جوانا از سایر مواد مخدر ضعیف‌تر هستند اما بالاخره مخدر بوده و آثار مخرب خود را بر مصرف کننده بر جای خواهند گذاشت.

گل در حالی دومین مخدر مصرفی در کشور اعلام و هشدارها در این زمینه آغاز شده است که به نظر می‌رسد هنوز تحقیقات و بررسی‌های جامع در خصوص اثرات مصرف آن در بین مصرف کنندگان و نمود آن در جامعه صورت نگرفته و در این زمینه کارشناسان اتفاق نظر ندارند. 

در حالی که اسدبیگی معتقد است مواد مخدر و محرک حتی الکل به طور کلی خشونت را افزایش می‌دهند ـ به ویژه خشونت‌هایی که از عصر به بعد تا شب آغاز و شدت می‌گیرند ـ اما ماده مخدر گل همچون شیشه باعث خشونت نشده بلکه بیشتر در فرد باعث بی تفاوتی و بی انگیزگی می‌شود، قدیرزاده معتقد است: متاسفانه بحث درگیری و خشونت در میان مصرف کنندگان «گل» بیشتر از سایرین دیده می‌شود؛ هرچند در حال حاضر آمار رسمی در این خصوص نداریم اما شاهد هستیم اختلالات رفتاری رانندگی‌های بی پروا و مصرف همزمان گل با مواد دیگر به ویژه الکل، باعث افزایش میزان خشونت بین مصرف کنندگان نسبت به سایرین می‌شود.

اما در عین حال قدیرزاده همچون اسدبیگی، عارضه دیگر مصرف گل و خانواده کانابیس را ایجاد «سندرم بی انگیزگی» بین مصرف‌کنندگان اعلام کرد و گفت: مصرف ماده مذکور «انگیزه» افراد را از بین می‌برد و برای قشر جوان که باید به فکر آینده، تشکیل خانواده، ادامه تحصیل و ... باشند بسیار مخرب بوده و روند زندگی آنها را به شدت مختل می‌کند.

«گل» پر مصرف‌ترین ماده مصرفی جهان

اسد بیگی، رییس اورژانس اجتماعی کشور در ادامه با بیان آنکه متاسفانه مصرف گل در میان برخی از جوانان و نوجوانان ایرانی به شدت رایج شده است گفت: با وجود آنکه طبق آمار رسمی ستاد مبارزه با مواد مخدر گل پس از تریاک دومین مخدر مصرفی کشور است اما این ماده در دنیا بیشترین مصرف را دارد و پر مصرف‌ترین ماده مصرفی در جهان است.

رییس اورژانس اجتماعی کشور در خصوص نوع مصرف گل نیز اظهار کرد: برخی برای مصرف ماری جوانا یا گل آن را با سیگار مخلوط می‌کنند برخی نیز با پایپ مخصوص اقدام به مصرف می‌کنند.

اسد بیگی همچنین تاکید کرد: باید در خصوص مصرف مواد مخدر گل و ماری جوانا به خانواده‌ها، جوانان و نوجوانان اطلاع رسانی شود و آنها بدانند که این مواد نیز مانند سایر مواد مخدر بوده و عوارض مخربی را برای مصرف کننده به همراه دارند. این در حالیست که بسیاری از مصرف کنندگان این مواد معتقدند که گل اعتیاد ندارد.

روشن پژوه، معاون مرکز پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور درارتباط با روند ابتلا به این ماده مخدر نیز گفت: به طورکلی کلیه مواد اعتیاد آور ازجمله محرک ها و مخدرها و غیره پس از تجربه اولین مصرف تغییراتی در مغز و عملکرد روانشاختی فرد مصرف کننده ایجاد و به دنبال آن چرخه روانی در فرد آغاز می‌شود که به واسطه آن میل به مصرف به مواد در فرد تقویت خواهد شد؛ به طوریکه پس از ایجاد این چرخه فرد به سمت تکرار مصرف مواد گرایش پیدا کرده و پس از گذشت مدتی مبتلا خواهد شد؛‌ در واقع این چرخه مانند آبشار فرد را به سمت اعتیاد پیش برده و این موضوع در محرک‌ها نسبت به مخدرها در میان جوانان شایع تر است.

وی ادامه داد: دلیل اصلی این امر آن است که در ابتدای مصرف محرک‌ها تاثیرات لذت بخش بیشتری را بر روی فرد مصرف کننده وارد کرده و در واقع در ابتدا انتظارات اولیه فرد را پاسخ می‌دهند اما در مصرفهای بعدی از کنترل خارج شده و فرد دیگر توانایی کنترل مصرف خود را نداشته و مبتلا (معتاد) می‌شود.

«گل» و «الکل» دروازه‌ گرایش به مواد خطرناک‌تر

این در حالیست که بنا به گفته اسد بیگی، رئیس اورژانس اجتماعی کشور  «گل» و «الکل» مواد دروازه‌ای هستند زیرا این دو، دروازه ورود و مصرف سایر مواد مخدر و محرک بوده و ضریب گرایش فرد به سمت مصرف تریاک، کراک، شیشه و ... را به شدت افزایش می‌دهند.

قدیر زاده، روانپزشک و درمانگر اعتیاد نیز معتقد است: یکی از دروازه‌های ورود به مصرف مواد مخدر خطرناک‌تر حشیش، کانابیس، سیگار، قلیان و الکل هستند که متاسفانه امروزه در کشور شاهد شیوع بسیار زیاد مصرف آنها در میان جوانان هستیم.

جای خالی «پروتکل درمانی» مخدرهای توهم‌زا

روشن پژوه، معاون مرکز پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی کشور نیز با تاکید برآنکه درمان انواع مخدرها، محرکها، مصرف الکل و یا حتی قمار و سایر رفتارهای اعتیادآور همگی دارای پایه‌های مشابه هستند اظهار کرد: درعین وجود این تشابه ها باید عوارض اختصاصی هریک از این مواد را در پروتکل درمانی آنها مشخص کرد؛ برای مثال برای درمان اعتیاد به مخدرها لازم است برای فرد متادون تجویز شود در حالیکه برای درمان محرک هایی چون گل، حشیش و... متادون موثر نبوده و باید درمان‌های دارویی خاص آن تجویز شود؛به طوریکه برای درمان محرک‌ها رفتار درمانی، حمایت‌های درمانی، کنترل عواطف و احساسات فرد مصرف کننده، کنترل زمینه‌های بروز تلاطم و گرایش فرد به مصرف، مددکاری و غیره اهمیت بسیار بیشتری دارد.

اسد بیگی، رییس اورژانس اجتماعی کشور نیز در خصوص درمان این مخدر گفت:ممکن است برخی از پزشکان مدعی شوند که شیشه یا گل درمان ندارد اما وقتی این مسائل را می‌شنوید باید بدانید منظور از اینکه این مخدرها یا محرک‌ها درمان ندارند آن است که آنها درمان «دارویی» ندارند بلکه درمان «علامتی» دارند؛ یعنی فرد مصرف کننده پس از مصرف این مخدرها یا محرک‌ها دچار عوارضی همچون افسردگی می‌شود و به طور مستقیم برای درمان افسردگی آنها دارو تجویز می‌شود. بنابراین مانند تریاک یا هروئین نمی‌توان آنها را درمان کرد. در خصوص گل و حشیش نیز مانند شیشه درمان اصلی «روان درمانی» است و دارو درمانی فقط برای عوارض جانبی آن ارائه می‌شود.

قدیر زاده، روانپزشک و درمانگر اعتیاد نیز با بیان آنکه در بحث مواد توهم زا درمان خاص جایگزینی به آن صورت نداریم، درمان‌ها بیشتر درمان‌های علامتی هستند گفت: برای درمان مواد توهم زا متاسفانه در حال حاضر پروتکل درمانی مشخصی در کشور وجود ندارد و افراد با توجه به عوارض و علائم خود اقدام به علائم درمانی می‌کنند.

البته در خصوص آثار و تبعات مصرف گل تنها به آمار ها و نظرات تخصصی اکتفا نکردیم، بلکه سراغ جوان‌هایی رفتیم که هریک حداقل چندباری تجربه مصرف «گُل» را داشتند.

«تینا» 22 سال بیشتر ندارد؛ چنان با سرخوشی از تجربه مصرف خود صحبت می‌کند که انگار سفر دور دنیا را تجربه کرده است. درباره اعتیادآور بودن گل می‌پرسم  اما  این حرف‌ها را همه چرت و پرت می‌داند و می‌گوید: «من خودم تا حالا بیشتر از 5 _6 بار مصرف کردم، اصلا وابستگی نداره.من شبیه معتادام؟»

تینا معتقد است «معتاد نیستم و  گل هیچ اعتیادی نداره و هروقت دلت بخواد مصرف می‌کنی. حتی خماری هم نداره.» درباره نشئگی‌اش می پرسم؟می‌گوید:« نمی‌دونم نشئگی دقیقا چه حالیه اما بعد مصرف یه حال خوبی میاد سراغت. انگار تو ابرایی؛ میخوای امتحان کنی...؟ امتحان کن ببین بعد مصرف چه حالی پیدا می‌کنی تا دو، سه ساعت فقط میخندی، هرچی غم و غصه داری فراموشت می‌شه البته بستگی به "فازت" هم داره؛ یکی فاز گریه می‌گیره، یکی خنده، یکی پرخوری و ... .»

"صدف" هم دختری 24 ساله و مصرف کننده است او برخلاف بسیاری از مصرف کنندگان گل که معتقدند این مخدر هیچ نوع وابستگی به همراه ندارد معتقد است: «گل هم مثل هر مخدر دیگه‌ای وابستگی میاره اما خب خیلی ضعیف تر و کمتر از بقیه مخدر ها و محرک ها مثل شیشه و ... هست.»

صدف در مورد حالی که بعد از کشیدن «گل» تجربه می‌کند هم می‌گوید:« وقتی می‌کشی زمان خیلی دیر می‌گذره، صداها شارپ‌تر می‌شه، مزه‌ها رو بهتر متوجه می‌شی، ضربان قلبت هم خیلی بالا میره اما خب تو طولانی مدت حافظه رو ضعیف می‌کنه.» صدف برام تعریف می‌کنه که چندباری مصرف کرده اما اصلا حالی که بعد از مصرف پیدا می‌کند را دوست ندارد. تعریف می‌کند که بیشتر دوستانش که الکل مصرف می‌کردند چند وقتی هست که گل را جایگزین مشروبات الکلی کرده‌اند. او در مورد علت این جایگزینی می‌گوید: «علت اینکه همه از مشروب اومدن رو گل اینکه مثل مشروب حالتو بد نمی‌کنه، خرابت نمی‌کنه، حالت تهوع نداره و کلا ضررش از الکل کمتره اما خب اصلا به من نمیسازه، وقتی می‌کشم خوابم می‌گیره ،فس می‌شم.»

صدف تاکید می‌کند که «همون موقع مصرف متوجه حالت میشی و سریع زودتر از هر مواد دیگه‌ای تاثیرشو می‌ذاره». در مورد انواع گل هم می‌گوید: «گل دو نوع ساتیبا و ایندیکا داره؛ ساتیبا فازش خنده شدیده اما ایندیکا فاز آرامش طور داره». صدف همینطور می‌گوید که بعد از مصرف «کویر میشم (تشنه می‌شم)». در مورد قیمت گل در این روزها نیز می‌گوید: «بستگی به نوعش دو گرم و یا نیم گرمش 50 هزار تومنه».

بعد از شنیدن صحبت‌های صدف و تینا، سراغ «امیرحسین» می‌روم دانشجویی 23 ساله که البته خودش تجربه مصرف «گل» را ندارد اما می‌گوید که تقریبا 80 درصد دوستانش مصرف کننده هستند و او تنها شاهد مصرف و تاثیرات آن است. امیرحسین گل را گیاهی سبزرنگ و مثل گل خشک شده معرفی می‌کند و درباره تفکر اعتیاد آور نبودن گل بین دوستانش می‌گوید: «همشون میگن گل اعتیادآور نیست و فقط از نظر ذهنی فرد را درگیر می‌کنه، اما من خودم شاهد تاثیرات فیزیکی و جسمی مصرفش بروی دوستام هستم و می بینم که چقدر لاغر می‌شن. همش منگن و بعد از چند بار مصرف این حالات بین همشون مشخص میشه.»

باید این واقعیت را پذیرفت که جوانان به دلیل عدم آگاهی‌های کافی از عوارض و تبعات ناشی از مصرف محرک‌هایی با نام‌های آشنا و ناآشنا، تاثیر پذیری از گروه همسالان و اغلب ژست‌ها و پزهای اجتماعی و همچنین برای رهایی از مشکلات و دستیابی به شادی‌های زودگذر در غیاب نشاط اجتماعی، سعی در رسیدن به مرحله "رد دادگی"، به این مواد گرایش می‌یابند؛ این درحالیست که هنوز هیچ پروتکل درمانی مشخصی برای درمان و ترک مصرف کنندگان مواد مخدری همچون «گل» در کشور ارائه نشده است.

منبع: ایسنا