تحلیل صادق زیبا کلام از نامزدی رئیسی در انتخابات رئیس جمهوری

«کمتر از یک ماه تا انتخابات ریاست‌جمهوری ٩٦ باقی مانده است و معادلات انتخاباتی کم‌کم تصاویر واضح‌تری از انتخابات آتی را به نمایش می‌گذارند. اصلاح‌طلبان از مدت‌ها پیش حمایت خود را از کاندیداتوری حسن روحانی اعلام کرده‌اند اما جناح راست روزهای سختی را برای رسیدن به کاندیدای مورد حمایت خود پشت سر می‌گذارد. چند وقتی است که برخی طیف‌های اصولگرا از اجماع بر سر کاندیداتوری سیدابراهیم رییسی صحبت می‌کنند؛ فردی که به اعتقاد صادق زیباکلام، استاد دانشگاه، می‌تواند شانسی برای وحدت و اجماع اصولگرایان باشد و حتی اصولگرایانی که با او مخالف هستند نیز لنگان‌لنگان پشت سر او قرار خواهند گرفت. این فعال سیاسی همچنین معتقد است که اگر ابراهیم رییسی کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری نیز باشد، نمی‌تواند پیروز میدان رقابت باشد.

ارزیابی تان از فضای سیاسی کنونی کشور چیست؟ چرا اصولگرایان و جمنا اصرار بر کاندیداتوری آقای رییسی دارند؟ آیا آقای رییسی می‌تواند ناجی جناح راست باشد؟

اصلاح‌طلبان در انتخابات آتی یکپارچه حاضر خواهند شد و از آقای روحانی حمایت خواهند کرد. در حالی که اصولگرایان بر خلاف رقبای‌شان توان و ظرفیت رسیدن به وحدت و اجماع را ندارند. افراد زیادی از این جناح سیاسی خود را در قد و قامت ریاست‌جمهوری می‌بینند و ایجاد وحدت بین آنها نیز کاری بسیار مشکل خواهد بود. حجت‌الاسلام رییسی تنها نامزد اصولگراست که می‌تواند مخرج مشترک اصولگرایان باشد. اگر آقای رییسی به عرصه انتخابات بیاید و رسما اعلام کاندیداتوری کند، به استثنای طرفداران آقای احمدی‌نژاد، مابقی اصولگرایان از ایشان حمایت خواهند کرد. حتی کسانی که قلبا حاضر به حمایت از او نیستند، دست کم سکوت می‌کنند. بنابراین این تنها راهی است که می‌تواند اصولگرایان را از این وضعیت آمپاس و بن‌بستی که به آن گرفتار شده‌اند، بیرون بیاورد. باید در نظر داشت که در حال حاضر حداقل ١٤ نامزد انتخاباتی در صف کاندیداتوری از سوی اصولگرایان قطار شده‌اند. این در شرایطی است که آقای رییسی بپذیرد که نامزد انتخاباتی شود.

مشکل اساسی‌تری که باید به آن پاسخ داده شود این است که شانس آقای رییسی در برابر آقای روحانی چقدر است؟ من فکر می‌کنم حتی اگر آقای رییسی هم کاندیدای اصولگرایان شود و همه اصولگرایان پشت سر او قرار بگیرند، باز هم او در برابر آقای روحانی شانسی برای پیروزی ندارد و به احتمال خیلی زیاد شکست خواهد خورد. در واقع آمدن آقای رییسی تنها یک مشکل را حل می‌کند و آن هم حل اختلافات و شکاف‌هایی است که درون جریان اصولگرایی وجود دارد. به این معنا که به جز جریان آقای احمدی‌نژاد، مابقی اصولگرایان حتی آنهایی که موافقش هم نیستند، این مساله را ابراز نمی‌کنند و لنگ‌لنگان پشت سر آقای رییسی قرار می‌گیرند. از جهت ایجاد وحدت، آمدن آقای رییسی برای اصولگرایان یک نسخه شفابخش است و او می‌تواند از این منظر ناجی جناح راست باشد. لیکن برای شخص آقای رییسی، اعلام کاندیداتوری خیلی وضعیت جالبی را رقم نخواهد زد. به این دلیل که به احتمال خیلی زیاد آقای رییسی از آقای روحانی شکست خواهد خورد و نمی‌تواند رای بیاورد. اگر قرار باشد آقای رییسی بعدها در مناصب مهم‌تری به عنوان یک گزینه جدی مطرح شود، این مساله سابقه خوبی در پرونده شخص آقای رییسی نخواهد بود. بسیاری خواهند گفت که کسی که در انتخابات ریاست‌جمهوری شکست خورده است و مردم به او رای نداده‌اند، می‌تواند مناصب بالاتری داشته باشد؟ اگر چه قانونا منعی وجود ندارد اما از نظر پرستیژ اجتماعی و افکار عمومی برای آقای رییسی چندان خوب نیست که در این موقعیت قرار بگیرد. لذا او تردیدهایی جدی دارد که وارد مبارزه انتخاباتی شود یا خیر. در عین حال خیلی از اصولگرایان او را به سمت کاندیداتوری در انتخابات هل می‌دهند و به او می‌گویند که معلوم نیست که از آقای روحانی شکست بخورد و ثانیا اگر چنین شود آن برنامه همچنان سر جای خود محفوظ است. ضمن این که به او می‌گویند که آمدنش باعث می‌شود اصولگرایان از وضعیت آشفته، بلاتکلیف و اختلافاتی که به آن دچار شده‌اند، خارج شوند.

فکر می‌کنید ایشان به عرصه انتخابات می‌آید یا خیر؟

من فکر می‌کنم همچنان نگران است که اگر بیاید و از آقای روحانی شکست بخورد، از نظر پرستیژ اجتماعی برایش خوب نباشد. به نظر من فشارها روی ایشان ظرف یک هفته آینده افزایش پیدا خواهد کرد تا ایشان در انتخابات ریاست‌جمهوری دوازدهم ثبت نام کند. فکر می‌کنم ترجیح می‌دهد که وارد رقابت انتخابات ریاست‌جمهوری نشود.

از حیث رقابت انتخاباتی، کاندیداتوری آقای رییسی به نفع روحانی است یا به ضررش؟ این مساله رقابت را برای روحانی سخت می‌کند یا خیر؟

اگر آقای رییسی در انتخابات آتی کاندیدا شود، بعد از آقای احمدی‌نژاد جدی‌ترین رقیب خواهد بود. او می‌تواند از سوی جناح راست آقای روحانی را مورد چالش قرار دهد. هیچ‌یک ١٤ نامزد اصولگرا، یعنی نه آقای قالیباف، نه آقای سعید جلیلی و نه آقای عزت‌الله ضرغامی از شانس حجت‌الاسلام رییسی برای رای‌آوری برخوردار نیستند. بنابراین اگر آقای رییسی نامزد شود، آقای روحانی مجبور است که او را خیلی جدی بگیرد و تلاش خیلی مضاعفی برای تبلیغات انتخاباتی به کار ببندد. از این منظر می‌توان گفت که کاندیداتوری آقای رییسی وضعیت انتخابات را برای آقای روحانی جدی می‌کند.

کاندیداتوری آقای رییسی تاثیری برای مشارکت مردمی در انتخابات آتی هم خواهد داشت؟

حضور آقای رییسی به عنوان کاندیدا در انتخابات، مشارکت مردمی را بیشتر خواهد کرد. برای آن که انتخابات به سمت دو‌ قطبی شدن می‌رود. یک قطب اصولگرایان و یک قطب دیگر طرفداران مرحوم آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی و رییس دولت اصلاحات و طرفداران اصلاحات و میانه‌رو خواهند بود. یک انتخابات کاملا دوقطبی به وجود خواهد آمد و همین دو قطبی شدن انتخابات است که مشارکت مردمی را بالا می‌برد.

برخی تحلیلگران معتقد بودند که بخشی از پایگاه اجتماعی جناح راست در انتخابات ٩٤ مایوس شده و پای صندوق رای حاضر نشده است. آیا آقای رییسی می‌تواند این پایگاه اجتماعی را پای صندوق رای بکشاند یا خیر؟

به جز طرفداران آقای احمدی‌نژاد مابقی پایگاه اجتماعی اصولگرایان پای صندوق رای می‌آیند و به آقای رییسی رای می‌دهند.

هدف احمدی‌نژاد و جریان نزدیک به او از حضور در انتخابات و فعالیت در این زمینه را چه می‌دانید؟

اگر موافقت می‌شد که شخص آقای احمدی‌نژاد در انتخابات شرکت کند، قطعا یک نامزد جدی در مقابل آقای روحانی محسوب می‌شد. آقای احمدی‌نژاد خیلی بیشتر از حجت‌الاسلام رییسی پایگاه اجتماعی دارد. در صورت حضور احمدی‌نژاد یک رقابت خیلی تنگاتنگی شکل می‌گرفت اما با نیامدن او مساله کاندیداتوری آقای بقایی تنها یک مانور سیاسی و یک برنامه تبلیغاتی است. برای این که شخص آقای بقایی هم می‌داند که شورای نگهبان با کاندیداتوری‌اش موافقت نخواهد کرد. البته مقصود من به هیچ‌ وجه این نیست که آقای بقایی نباید در انتخابات شرکت کند بلکه کاملا مخالف هستم که آقای بقایی رد صلاحیت شود. این مساله جزو حق و ابتدایی‌ترین حقوق شهروندی آقای بقایی و هر یک از شهروندان است که در انتخابات شرکت کنند. بنابراین به هیچ‌وجه با ردصلاحیت او موافق نیستم. با این حال فکر می‌کنم شورای نگهبان آقای بقایی را رد صلاحیت خواهد کرد و خود آقای بقایی هم این مساله را می‌داند. علت این تحرکات انتخاباتی هم انجام می‌دهند فقط و فقط مانور سیاسی برای این است که خود را در فضای سیاسی کشور زنده نگه دارند. می‌دانند که در مقام واقعیت شانس زیادی برای تاییدصلاحیت آقای بقایی وجود ندارد.

کارکرد آقای جلیلی را برای جناح راست چه می‌دانید؟ ضمن این که او همکاری با جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی و سازوکار وحدت اصولگرایان را نپذیرفته است.

هیچ شانسی برای آقای دکتر جلیلی نمی‌بینم و فکر می‌کنم او حتی چهار میلیون رای سال ٩٢ را نیز نخواهد آورد. به جز بخشی از اصولگرایان تندرو، فرد دیگری به ایشان رای نخواهد داد.

منبع: اعتماد