رییس انجمن علمی اقتصاد شهری ایران:
گردشگری شهری؛ صادرات نامرئی برای گذر از روش‌های سنتی درآمدزایی در شهرها
اگر گردشگری شهری به صورت مناسب برنامه ریزی و مدیریت شود می تواند کل شهر و حتی کل جامعه را متحول کند و اقتصاد را به حرکت وادارد.
به گزارش ایلنا به نقل از «شهر فردا»، دکتر حسین محمدپور زرندی رییس انجمن علمی اقتصاد شهری ایران در یادداشتی نوشت: گردشگری به واقع یکی از اتفاقات تاثیرگذار بر اقتصاد جهان است که به راستی توانست تحولات عظیمی در اقتصاد کشورهای جهان بگذارد. به طوری که بسیاری از کشورها با بهره گیری از دانش، برنامه ریزی و مدیریت بخش گردشگری خود بعضا راه 100 ساله در زمینه پیشرفت های اقتصادی یک شبه طی کنند.
گردشگری آنچنان تاثیر گذار بود که نام صنعت را برخود گرفت در حالی که هیچ شباهتی به تعارف متداول صنایع قبل از خود نداشت. صنعت گردشگری یکی از بخش های در حال رشد اقتصادی است و گواه آن اینکه در سال 2016 برای پنجمین سال متوالی، گردشگری با رشد 2 و 8 دهم درصد توانست رشد بالاتری را نسبت به رشد کلی اقتصاد جهانی که رقمی در حدود 2 و 3 دهم درصد بود به خود اختصاص دهد. در مقیاس جهانی، گردشگری در سال 2016، 9 و 8 دهم تریلیون دلار درآمد داشته است که نزدیک به 10درصد کل GDP جهانی است.
همین سبب شد که امروزه صنعت گردشگری با عنوان صادرات نامرئی نیز یاد شود به طوری که بر سایر فعالیتها و بخشها سایه افکنده و بیش از پیش در حال رونق و شکوفایی است. ارزش صادرات این بخش، 1/5 تریلیون دلار است که 30درصد ارزش کل بخش خدمات جهانی را شامل میشود. این صنعت با ایجاد اشغال برای 284 میلیون نفر از هر 11 نفر شاغل در جهان، یک نفر را در این بخش به کارگیری کند.
براساس پیش‌بینی‌های سازمان جهانی گردشگری تا سال 2030 ، تعداد گردشگران بین‌المللی به بیش از 1.8 میلیارد نفر خواهد رسید ونیز اقتصادهای نوظهور، کشورهای توسعهیافته را در این زمینه پشت سر خواهند گذاشت؛ بهطوری که تا سال 2030، سهم منطقه آسیا- اقیانوسیه از 22 درصد توریسم جهانی به 30 درصد و خاورمیانه از 6 درصد به 8 درصد خواهد رسید.
با وجود اینکه در سال 2016 بیش از یک میلیارد گردشگر بین‌المللی وجود داشته اما کشور ما با انبوهی از جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی، طبیعی، مذهبی و قرار گرفتن در میان 10 کشور پرجاذبه، نتوانسته است سهم مناسبی از بازار گردشگری بهدست آورد؛ بهطوری که کل منطقه خاورمیانه هم اکنون فقط 6 درصد کل توریسم جهانی را به خود جذب کرده است.
این در حالیست که کشور ما باید براساس اسناد بالادستی در افق ۱۴۰۴، باید میزبان ۲۰ میلیون گردشگر خارجی در سال باشد و سهم آن از گردشگران جهانی باید به 1/5 درصد و از درآمدهای گردشگری جهانی نیز باید به ۲ درصد ارتقا یابد و همچنین پیش‌بینی شده است در سال نهایی، ما باید به درآمد ۲۵ میلیارد دلاری از صنعت توریسم دست یابیم و از همین رو مطالعه و سرمایه گذاری در زمینه های مختلف گردشگری اهمیتی دو چندان می یابد.
یکی از این زمینه های نوظهور مباحث مربوط به گردشگری شهرهاست که این مقوله به ویژه در کشور ما کمتر مورد توجه قرار گرفته است. امروز با گسترش ایرلاین‌ها و افزایش تحرک بشر و در حالیکه دوران توریسم جهانی در حال محو کردن مرزهای بین المللی است، شهرها به دلیل جاذبه‌های متنوع یکی از بخشهای جذاب صنعت گردشگری هستند.
گردشگری شهری؛ صادرات نامرئی برای گذر از روش‌های سنتی درآمدزایی در شهرها
گردشگری که خود را به عنوان صنعت بدون دود در اقتصاد نوین شهری معرفی کرده بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته و اگر گردشگری شهری به صورت مناسب برنامه ریزی و مدیریت شود می تواند کل شهر و حتی کل جامعه را متحول کند و اقتصاد را به حرکت وادارد. محیط های شهری از یک طرف به سبب تمرکز جمعیت و فشار و خستگی ناشی از کار و فعالیت به عنوان مبدا گردشگری محسوب می شود و از سوی دیگر به علت وجود امکانات معیشتی و رفاهی، فعالیتهای اقتصادی، بازرگانی، صنعتی، فرهنگی، سیاسی، بهداشتی، ارتباطی، فراغتی و داشتن جاذبه‌های تاریخی و توریستی، مقصد مسافرتهای جهانگردی هستند.
گردشگری، فعالیت اقتصادی پردامنه‌ای است که صدها بنگاه اقتصادی بزرگ و کوچک از جمله شرکتهای هواپیمایی، خطوط حمل و نقل، آژانس‌های مسافرتی، رستوران‌ها و مراکز گردهمایی و همایش‌ها تا بخشهایی از مغازه های خرده فروشی، فروشگاه های مواد غذایی و پمپ بنزین را به خود مشغول می کند.
امروزه شهرهای موفق از آنها به عنوان مقاصد گردشگری یاد می شود، بخش مهمی از اقتصادشان را از محل فرصت‌های جذب و ساماندهی اشتغال و مسائل مربوط به گردشگری، اداره می‌کنند. شهرها، از مقاصد مهم گردشگری هستند. توریست شهری به دنبال بازدید از جاذبه‌های فرهنگی مانند: موزهها، گالریها، تئاتر و سینما، جاذبه‌های ورزشی مانند: استادیومها و سالنها، فستیوالها و جشنها، اماکن و ساختمان‌های تاریخی و مربوط به اشخاص مهم، پارک‌ها و فضاهای سبز، رستوران‌ها و مراکز خرید هستند.
اما نکته اینجاست که روش‌های سنتی درآمدزایی در شهرها، هزینه‌های فزاینده اداره شهر را پاسخگو نیست و گردشگری شهری توانسته است به‌عنوان صنعتی اشتغالزا، درآمدزا و منبع درآمدی پایدار، توجه مدیران شهری را به خود جلب کند.
برای نمونه دولت‌شهر کوچکی به‌نام سنگاپور، سالانه بیش از 15 میلیون گردشگر بین‌المللی دارد و از این محل، بیش از 23.6 میلیارد دلار درآمد کسب میکند؛ این در حالی است که این کشور تنها حدود 5.5 میلیون نفر جمعیت و 719 کیلومتر مربع وسعت دارد.
لندن با بیش از 28 میلیون گردشگر، در رده اول مقاصد گردشگری شهری جهان قرار دارد و از این محل بیش از 20 میلیارد دلار، درآمد کسب کرده است. در این شهر، 1500 هتل با 137 هزار اتاق، از توریست‌های جهانی، پذیرایی می‌کنند. لندن 1/6 درصد کل توریسم جهانی را به خود اختصاص داده است.
زیرساخت‌های شهری همچون شبکه‌های ارتباطی و حمل‌ونقل، تأسیسات و تجهیزات شهری، توسعه فضاهای باز شهری، فضاهای تفریحی- فراغتی و برنامه‌ریزی برای زیرساخت‌های خدماتی، از جمله بخش هایی است که مدیران شهری می‌توانند از طریق برنامه‌ریزی برای توسعه آنها در رشد و توسعه گردشگری شهری تأثیر بسزایی داشته باشند.
باید دانست که نگاه سنتی به گردشگری، امروزه نمیتواند کارگشا باشد و با زیرساخت‌های فعلی نمیتوان به رونق گردشگری در همه گونههای آن امیدوار بود. گردشگری مانند سایر صنایع، با علم روز پیشرفت کرده و از ابزارهای نوین برای ارتقای خود استفاده میکند. از همین رو چاره کار هوشمندسازی گردشگری با استفاده از فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی نوین، به‌گونه‌ای که تمام ارکان گردشگری؛ اعم از گردشگر، مکانهای توریستی، آژانس‌های راهنمای تور، ارائهدهندگان خدمات، جامعه میزبان، برنامهریزان و سیاستگذاران گردشگری است.
