چطور اضطراب سالمندان را کاهش دهیم؟
دوره سالمندی سرشار از انواع احساس کمبودهایی مانند از دست دادن همسر، دوستان و نزدیکان، عدم استقلال مالی و نارسایی های جسمانی است و در صورتی که اصولی برای مقابله با این عوامل به کار گرفته نشود، می تواند باعث تشدید استرس و اضطراب در افراد سالمند شود.
به گزارش ایلنا به نقل از تبیان؛ فرشاد نجفی پور، روانشناس و عضو هیات علمی دانشگاه گفت: استرس، اضطراب و فشارهای روانی در زندگی امروزی که بسیار پیچیده و مملو از مشکلات و تنش سازهای مختلف است، میتواند باعث آثار منفی بر سلامتی مردم شود. این عوامل در سالمندان که قدرت تطابق و سازگاری آنها کاهش مییابد، میتواند باعث بروز مشکلات حادتری شود. استرس و اضطراب باعث تشدید بیماریها در این سن میشود.
کاهش استقلال مادی در سالمندی خطرناک است
وی میافزاید: «استرس و اضطراب در دوران سالمندی به علت اینکه این دوره از زندگی مملو از انواع احساس کمبودها و ناتوانیهاست، بیشتر و شایعتر است. به عبارتی، سالمندان در نتیجه کاهش اعتمادبه نفس یا از دست دادن آن، کاهش فعالیت و تحرک و همچنین از دست دادن دوستان و نزدیکان، کاهش استقلال مادی و جسمانی و بیماریهای مزمن، در معرض استرس و فشارخون، افزایش بینظمی تنفسی، تپش قلب اختلال در تمرکز و انجام فعالیتهای روزانه از علایم و نشانههای عوامل استرسزا هستند. در نتیجه این عوامل و مجموع علل ذکر شده میتوان نتیجه گرفت که استرس و اضطراب افراد سالمند را به میزان زیادی تحت تاثیر قرار میدهد و سلامتی آنها را به خطر میاندازد.
این روان شناس میگوید: زندگی در آسایشگاه سالمندان نسبت به محیط منزل و در کنار خانواده، محیطی است که باعث تشدید اضطراب و استرس میشود، سرای سالمندان و مراکز نگهداری افراد مسن، با توجه به فرهنگ و نوع خانوادههای ایرانی تاکنون محیط مطلوبی برای این عزیزان نبوده است، که این عوامل نیز باعث افزایش اضطراب و استرس این افراد میشود. اکثریت این افراد به علت وضعیت اقتصادی ضعیف خود این اماکن را برای اقامت انتخاب میکنند که این عامل نیز در کنار سایر عوامل به تشدید اضطراب و استرس افراد کمک خواهد کرد.
راههایی برای حس خوب در دوران سالمندی
اما چطور یک سالمند میتواند خود را در برابر استرسها واکسینه کند و اطرافیان به چه میزان میتوانند کمک کنند؟ میتوان با سوالاتی ساده به وضعیت خلق وخوی خود پی ببرید. از خودتان بپرسید که آخرین باری که احساس شادی واقعی کردید چه زمانی بود؟
منشاء احساسات منفی را درک کنید
به طور کلی افراد سالمند مثل شیشه شکننده هستند، آنها با کوچکترین رفتارها نامناسبی میشکنند، غمگین و افسرده شده، رنجیده میشوند و و احساس ناراحتی میکنند. پس یادمان باشد رفتارهای مان آنها را نشکند و باعث دلشکستگی آنها نشویم.
برای رفع هر مشکل یا مسئلهای نیاز به این دارید که در مرحله نخست منبع وجود آن را بشناسید. نشناختن مشکل و علل آن مانند وارد شدن به یک مسابقه بوکس در تاریکی است که نمیتوانید رقیب خود را ببینید در این شرایط شما فقط میتوانید به طور تصادفی ضرباتی را وارد کنید و احتمال پیروز شدن شما بسیار کم خواهد بود. بنابراین علت اضطراب خود را بشناسید.
عادات روزمره خود را360 درجه عوض کنید
ما همگی برده عادات خود هستیم اما این مسئله نباید دلیلی برای پذیرفتن زندگی به همین شکل باشد زیرا زندگی چیزهای زیادی برای ارائه به ما دارد. شاید همه ما از ماجراجویی و برانگیختگی لذت نبریم زیرا بسیاری از افراد برای این کار ساخته نشده اند اما شما می توانید با چنین افرادی در تماس باشید و اجازه دهید روح شما غیرقابل پیش بینی بودن و آزادی را تجربه کند.
وعدههای جدید غذایی را تجربه کنید
درباره خودتان بیاموزید و با استفاده از چیزهای جدید، زندگی را دوباره تجربه کنید. اینجا صحبت از کارهای محیرالعقول نیست بلکه درباره نکات سادهای همچون تجربه وعده های غذایی جدید یا عجیب وغریب است و مسئله ای نیست که اگر این تجربه ها را نپسندید. به ذهن و بدن خود گوش فرادهید وبه خودتان اجازه هید تا به ستایش امور کوچک بپردازید زیرا زندگی و زنده بودن همین است.
شما مفید هستید، باورکنید
مطمئنترین روش برای داشتن یک احساس خوب نسبت به خودتان این است که بدانید توانا هستید و افرادی هستند که به شما نیاز دارند. روش دیگری که میتواند حس و حال خوب را به شما بازگرداند کمک کردن به همنوعان است. این کمک کردن شاید به معنای بودن در کنار یکی از اعضای خانواده باشد یا شاید کمک داوطلبانه به یک موسسه خیریه یا مشابه آن. مهم نیست چه روشی را انتخاب می کنید، مهم این است که میتوانید احساس خوب را به خودتان بازگردانید.
راهکارهایی برای رفتار اطرافیان با سالمند
حال که فرزندان بزرگ میشوند و بزرگها پیر و این قانون زندگی است و مدام تکرار میشود؛ ببینیم رفتار اطرافیان با سالمند باید چگونه باشد تا کمتر در معرض استرس و اضطراب قرار بگیرد. منیژه مسگری، کارشناس ارشد مشاوره خانواده نکاتی را مطرح میکند که مانع ایجاد احساس غم و ناراحتی در دل سالمندان مانند پدربزرگها، مادربزرگها و به طور کلی بزرگهای فامیل میشود.
شوخی با گذشته سالمندان ممنوع
میتوان نتیجه گرفت که استرس و اضطراب افراد سالمند را به میزان زیادی تحت تاثیر قرار میدهد و سلامتی آنها را به خطر میاندازد.
عموم سالمندان به موازات پیر شدن، با توجه به تغییرات روانی و جسمی که نتیجه گذر سالهای رفته است، خلقیات خاصی پیدا میکنند که با احوال دوران میانسالی و جوانی شان متفاوت است. طبیعت تکاملی آدمی همین است. ممکن است فردی که روزگاری بیباکانه عمل می کرده است، امروز در کنج عافیت و محافظه کاری نشسته باشد. گذشته سالمندان را تا خودشان روایت نکردهاند، به طنز و کنایه به رخشان نکشیم چرا که گاهی باعث ناراحتیشان میشود.
احساس ترحمتان را نشان ندهید
یک ضرب المثل معروف میگوید: «سالمندان آنچه را ما در آیینه می بینیم، در خشت خام میبینند.» از این رو معمولا، کمتر سخن میگویند و بیشتر سر به گریبان فرو میبرند. در این شرایط ما وقتی سکوت آنها را میبینیم، دلمان میلرزد و ترحم میکنیم. حواسمان باشد پا به سن گذاشتهها، هوش اجتماعی و احتمالا هوش هیجانی بیشتری در مقایسه با ما دارند و تمایز میان احترام و ترحم را بیشتر میفهمند. حتما دقت کنید که در رفتارتان نشانههایی از ترحم دیده نشود وگرنه مطمئن باشید که دل آنها را شکستهاید.
با فامیل هماهنگ باشید
هنگام بیماری والدین سالمند یا پدربزرگ و مادربزرگ با دیگر خواهران و برادران هماهنگ باشیم. یکی از نزدیکان ممکن است چنان دل بسوزاند که امور شخصی سالمند را که خود وی از عهده انجامش بر میآید، برعهده بگیرد. رسیدگیهای بدون ضرورت گاهی نتایج معکوس به بار میآورد و اعتماد به نفس آنها را کاهش میدهد.
بیتوجهی نکنید
از شایع ترین شیوههای بد رفتاری با سالمندان که باعث ناراحتی شان می شود، غفلت و بیتوجهی به آنهاست. نتایج چنین رفتاری زمینه بروز اتفاقاتی مثل تغذیه نامناسب، افسردگی، وسواس، تنها ماندن سالمند در خانه و ... را فراهم میآورد. بنابراین نباید شرایطی ایجاد شود که سالمند احساس کند مورد بیتوجهی قرار گرفته است.
استقلال مالی شان را نگیرید
بهره برداری از منابع مالی و وسایل شخصی سالمند برای استفاده خود و نیز توجه نکردن اعضای خانواده به نیازهای مالی سالمند و رفع نیازهای روزانه، نمونههایی از بدرفتاری مالی با سالمند هستند. به طور طبیعی بعضی در دوران پیری از لحاظ مالی در تنگنا قرار میگیرند و بد رفتاری مالی با آنها، غم و اندوهشان را زیاد میکند.
به طور کلی افراد سالمند مثل شیشه شکننده هستند، آنها با کوچکترین رفتارها نامناسبی میشکنند، غمگین و افسرده شده، رنجیده می شوند و و احساس ناراحتی می کنند. پس یادمان باشد رفتارهایمان آنها را نشکند و باعث دلشکستگی آنها نشویم.