«اوجان»، شهری ناشناخته در تبریز و یادگاری از مغول‌ها
در قالب پژوهش میدانی جدید در شهر تاریخی «اوجان»، باستان‌شناسان تلاش می‌کنند تا داده‌های جدیدِ حاصل از پژوهش میدانی و بررسی‌های باستان‌شناختی در منطقه «بستان‌آباد» را با منابع مکتوب دوره ایلخانی، مورد سنجش قرار داده و یک گام دیگر برای معرفی این شهر بزرگ اسلامی تاریخی بردارند.
به گزارش ایلنا، به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، «رحیم ولایتی»، سرپرست هیأت تعیین عرصه و پیشنهاد حریم شهر تاریخی اوجان با اعلام این خبر گفت: شهر «اوجان» از جمله شهرهای تاریخی -باستانی، اسلامی ایران در آذربایجان شرقی با حدود صد هکتار وسعت است که در دوره «غازان‌خان» ایلخانی احیاء، نوسازی و توسعه یافته است.
او افزود: براساس اسناد تاریخی، این شهر از قرون اولیه اسلامی وجود داشته، اما به دنبال حوادث مختلف مانند زلزله و جنگ‌های مختلف نتوانسته موجودیت خودرا به عنوان یک شهر مهم و استراتژیک آشکار کند و تنها در دوره‌ی ایلخانی است که این اتفاق انجام شود.
این باستان‌شناس اظهار کرد: با توجه به شناسایی شهر اوجان در طرح بررسی باستان‌شناسی سال ۱۳۹۲، لزوم کسب اطلاعات درباره مکان‌یابی شهر و بی‌توجهی مسئولان منطقه به این شهر مهم اسلامی، حفظ و حراست از آن در اولویت تیم باستان‌شناسی قرار گرفت .
او پرسش اصلی در این پروژه را دقیق شهر اوجان و سنجش میزان تطابق بین داده‌های باستان‌شناسی با منابع تاریخی این دوره اعلام کرد .
ولایتی گفت: در سه فصل بررسی باستان‌شناختی در شهرستان بستان‌آباد نتایجی مانند موجودیت شهر از قرون اولیه اسلامی و رونق و توسعه آن در دوره ایلخانی (به استناد منابع مکتوب) و انطباق موقعیت جغرافیایی آن با شهرستان بستان‌آباد فعلی (به استناد مطالعات باستان شناسی) در دو محوطه ایلخانیِ «کوللر و دالی دره سی» به دست آمد.
او افزود: در پژوهش میدانی جدید (گمانه‌زنی وتعیین عرصه و حریم) سعی شد تا داده‌های جدیدِ حاصل از پژوهش میدانی و بررسی‌های باستان شناختی در منطقه بستان‌آباد با منابع مکتوب دوره ایلخانی، مورد سنجش و تحلیل قرار گیرد تا یک گام دیگر برای معرفی این شهر بزرگ اسلامی - تاریخی برداشته شود.
اوجان، شهری تفریحی برای مغول‌ها
وی با اشاره به اینکه شهر اوجان در دوره ایلخانی به عنوان یک شهر تفریحی و اقامتگاه فصلی مورد توجه خاص خان‌های مغولی بوده و پایتخت تابستانی آنها محسوب می‌شده است، بیان کرد: محوطه‌های دالی دره سی و کوللر واقع در روستای اشرف آباد در ساحل غربی رودخانه «اوجان چای» با تکیه بر سه فصل بررسی‌های باستان شناختی احتمالا قسمتی از شهر اوجان هستند.
به گفته ولایتی، با توجه به بررسی‌های میدانی و پیمایشی که در دو سال اخیر در شهرستان بستان آباد انجام شده و بر اساس توصیف منابع تاریخی از شهر اوجان باید آن را در حوالی شهر بستان آباد فعلی جستجو کرد و تنها دو محوطه یاد شده که از دو جهت به هم چسبیده‌اند، می‌توانند بخشی از شهر یا شهرک اوجان بوده باشند.
آنچه مغول‌ها از خود به جا گذاشتند
او ساختارهای معماری شامل هسته مرکزی شهر که دارای بارویی به شکل مربع بوده و قلعه یا ارگ حکومتی در قسمت شمال غرب آن، تعدادی برجک دیده‌بانی و دیوارهایی که در اثر حفاری غیرمجاز از زیر زمین بیرون آمده است را از کشفیات کاوش‌های این محوطه اعلام کرد .
به گفته این باستان‌شناس، یافته‌های هنری شامل سفال‌های نقش کنده زیر لعاب (اسکرافیاتو و آق کند)، نقاشی زیر لعاب و سفال‌های محلی بدون لعابِ قرون میانی اسلامی و برخی اشیاء فلزی از کشفیات دیگر به شمار می‌رود که سفال‌ها به لحاظ تاریخ‌گذاری نسبی متعلق به دوره سلجوقی و ایلخانی هستند.
او افزود: این آثار نشان می‌دهند تنها مکانی که شهر اوجان در آنجا می‌توانسته برپا شده باشد، محوطه «کوللر و دالی دره سی» است؛ اما با این وجود، برای بیان دقیق موقعیت جغرافیایی و مکان یابی فضاهای شهر و بیان مساحت آن نیاز به انجام گمانه زنی و کاوش‌های مستمر باستان شناختی است و با داده‌های موجود نمی‌توان بیش از این اظهار نظر کرد.