نیروی انسانی پرستاری در ایران، ۱۴ درصد استاندارد جهانی است

امروز به عنوان روز پرستار نام گذاری شده است و اکثر رسانه ها در خصوص مشکلات این صنف و سختی های کار آنها گزارش تهیه کرده اند.

به گزارش گروه سایر رسانه های ایلنا به نقل از تامین ۲۴ چند روز مانده به روز پرستار حدود ۲ هزار تن از پرستاران مقابل مجلس به وضعیت شغلی و معشیتی خود اعتراض کردند. این تجمع اعتراضی همزمان بود با اعتراض معلمان در سرتاسر ایران که مصادف با بررسی بودجه آموزش و پرورش در مجلس دست به اعتراض زدند.

این دو قشر از حقوق بگیران ایران با وجود گسترگی و اهمیتی که دارند دارای مشکلات معیشتی و صنفی متعددی هستند و همواره به این موارد معترض بوده‌اند اما کمتر شاهد رسیدگی مناسب به مشکلات خود هستند و دولت‌های مختلف نتوانسته‌اند انتظارات آن‌ها را برآورده کنند.

در یک جامعه طبقاتی که کارگران مجبور به فروش نیروی کار خود هستند «آسیب‌های طبقاتی» در هر شغلی وجود دارد و شغل پرستاری نیز با توجه به مقتضیاتی که دارد و از آنجایی که پرستار در ارتباط دائم با بیمار و بیمارستان است، دارای خطرات و تهدیدهایی زیادی است.

«مایکل دی ییتس» در پژوهشی که در مورد کارگران و پرستاران بیمارستان‌های آمریکا انجام داده این گونه می‌نویسد «بیش از ۱۳ ملیون در بیمارستان‌ها، مراکز جراحی، آسایشگاههای سالمندان و همچنین در خانه‌های شخصی به کار مشغولند. به جز افرادی همچون مدیران بیمارستان‌ها و بیشتر پزشکان، شرایط کار در حوزه مراقبت بهداشتی بسیار بد است.

حتا پرستاری آنچنان بی‌ارزش و غیر تخصصی شده است که کمبود پرستاران فقط با بازگشت پرستاران ناراضی جبران می‌شود. من به در خواست کانون پرستاران کالیفرنیا در چهار شهر ایالت تکزاس با پرستاران به گفتگو نشستم.

آنچه شنیدم بسیار مصیبت بار بود: شانزده ساعت کار در روز، دو هفته کار بدون وفقه روزی ۱۲ ساعت، تعداد زیاد بیماران با ناراحتی‌های روانی، کاهش مداوم هزینه‌ها که به سلامت بیماران صدمه می‌زند، رفتار بد مدیران، و سایر موارد. هر چه در سلسله مراتب مشاغل در این حوزه‌ها پایین‌تر رویم، شرایط کار بد‌تر می‌شود»

پرستاری؛ شغلی در معرض انواع بیماری

دبیر کل خانه پرستار ایران نیز ضمن اشاره این موضوع گفت طبق بررسی‌های جهانی پرستاری بعد از کارگری در معدن سخت‌ترین کار محسوب می‌شود. پرستاران هم از لحاظ کمی(تعداد تماس با بیمار) و هم کیفی(بیشترین برخورد با بیمار) در معرض انواع عوامل بیماری زا مانند سل، هپاتیت و… قرار دارند.

همین مسئله شغل آن‌ها را با تهدید‌ها و عواقب زیادی روبرو کرده است. به همین دلیل بسیاری از پرستاران دارای بیماریهایی مانند کمر درد و پا درد و یا سرطان سینه هستند اما با بازنشستگی زود‌تر از موعد آن‌ها موافقت نمی‌شود.

«محمد شریفی مقدم» در ادامه با بیان تقسیم بندی پرستاران شاغل در بخش خصوصی و دولتی، در مورد حقوق مربوط به بازنشستگی پرستاران عنوان کرد پرستاران شاغل در بخش خصوصی زیر نظر قانون کار و تامین اجتماعی هستند و با وجود مشکلات متعدد در حوزه‌های دیگر، مشکلی از لحاظ بازنشستگی مربوط به مشاغل سخت ندارند.

اما شاغلین در بخش دولتی طبق قانون استخدام کشوری کار می‌کنند و در این زمینه دارای محرومیت‌هایی هستند از جمله اینکه همانند کارگران و کارمندان مشاغل معمولی پس از ۳۰ سال خدمت بازنشسته می‌شوند.

به گفته این فعال صنفی کارگران بخش بهداشت و درمان اگر چه طبق قانون مصوب سال ۶۸، پرستاران خانم می‌توانند ۵ سال زود‌تر و با ۲۵ سال خدمت بازنشسته شوند اما به دلیل بار مالی این قانون(چون باید ۳۰ ماه حقوق به آن‌ها پرداخت شود) و همچنین کمبود نیروی انسانی در این حوزه، از این قانون محروم هستند و با بازنشستگی زود‌تر از موعد آن‌ها به دلیل کار سخت موافقت نمی‌شود.

در سی سال گذشته پسرفت کرده‌ایم

عضو شورای عالی نظام پرستاری در ادامه افزود ایران در زمینه رتبه بندی نیروی انسانی وضعیت مناسبی ندارد در در رده‌های آخر در جهان هستیم و در منطقه نیز در حد کشور توسعه نیاقته افغانستان قرار داریم. به گفته وی در زمینه شاخص بندی نیروی انسانی در بخش پرستاری دو معیار متفاوت وجود دارد.

شریفی مقدم گفت اولین معیار عبارت است از نسبت تعداد پرستار به تخت. این معیار که متعلق به ۴۰ سال پیش است برای کشورهای پیشرفته اروپایی یک به ۲ است. یعنی به ازای هر تخت بیمار، ۲ پرستار وجود دارد. اما در ایران با وجود اینکه قبل از انقلاب ابن نسبت یک به یک بود اما در حال حاضر کمتر از یک و در حدود ۰/۸ یا ۰/۹ است.

وی با بیان معیار دوم برای محاسبه نیروی انسانی در این حوزه گفت در معیار دوم کل جمعیت و کل پرستاران ملاک محاسبه قرار می‌گیرد. بر این اساس در کشورهای اروپایی به ازای هر ۱۰۰۰ نفر ۱۰ تا پرستار وجود دارد. در منطقه خاورمیانه این تعداد ۳ نفر است و برای ایران ۱/۳ نفر است. یعنی به ازای ۱۰۰۰ نفر جمعیت فقط ۱/۳ نفر پرستار وجود دارد.

به گفته وی نیروی انسانی در بخش پرستاری در ایران در حدود ۱۴ درصد استاندارد دنیا و کمتر از ۵۰ درصد میانگین منطقه است.

سالیانه هزار نفر پرستار از ایران مهاجرت می‌کند

دبیر کل خانه پرستار با نقد گفته‌های مسئولان وزارت بهداشت بر اینکه هیچ پرستار بیکاری وجود ندارد و همه آن‌ها در این بخش جذب می‌شوند گفت سالیانه ۷ تا ۸ هزار نفر از دانشگاههای آزاد و دولتی در رشته پرستاری فارغ التحصیل می‌شود اما امسال در پی آگهی وزارت بهداشت برای استخدام شرکتی پرستاران فقط ۳ هزار نفر ثبت نام کردند.

شریفی مقدم ادامه داد اگر فرض کنیم هیچ فارغ التحصیل پرستاری بیکاری از گذشته وجود دارد باید فقط همین امسال ۸ هزار فارغ التحصیل بیکار داشته باشیم که ۳ هزار نفر از آن‌ها متقاضی کار پرستاری هستند اما باید از وزارت بهداشت سوال کرد ۵ هزار نفری که متقاضی نیستند کجا رفته‌اند؟

عضو شورای عالی نظام پرستاری عنوان کرد سالیانه هزار نفر فارغ التحصیل پرستاری از ایران مهاجرت می‌کند و مابفی نیز یا خانه نشین هستند و یا در بخش‌های دیگری مانند بیمه، آموزش و پرورش و حتی اداره مالیات و… استخدام می‌شوند.

پیش‌تر نیز دبیر انجمن صنفی پرستاران شهر اصفهان در گفتگو با «تأمین ۲۴» گفته بود بر اساس بررسی‌های انجام شده یک سوم فارغ التحصیلان پرستاری شغلی غیر از پرستاری انتخاب می‌کنند.

تبعیض فاحش میان پزشک و پرستار

شریفی مقدم تصریح کرد کاهش جذابیت‌های حرفه‌ای، پرداخت‌های پایین و نوع برخورد با پرستاران فشار مضاعفی را به پرستاران وارد می‌کند.

وی افزود در تمام دنیا محوریت مدیریت بیمار با پرستار است اما اگر چه اختلافی از نظر دستمزد و جایگاه شغلی میان پرستار و پزشک وجود دارد اما این اختلاف مانند ایران فاحش نیست. در کشورهای دیگر، شاخص، کار و حضور در بیمارستان است اما در ایران، بسیاری از پزشکان فقط با مُهرشان کار می‌کنند و خودشان در بیمارستان حضور ندارند.

به گفته دبیر کل خانه پرستار، تبعضیهای زیادی میان پرستاران و پزشکان در بیمارستان وجود دارد مثلا یک پزشک می‌تواند مدت زیادی را به بیمارستان نیاید اما پرستاران در مورد یک روز غیبت باید جوابگو باشند یا توهین پزشکان به بیمار نادیده گرفته می‌شود اما پرستاران برای این کار توبیخ می‌شوند.

او ادامه داد درآمد پزشکان عضو هیئت علمی و سهامداران بیمارستانهای خصوصی نجومی است و آن‌ها قادرند فقط با مدرک خود و بدون اینکه کار کنند ماهیانه ۷ تا ۸ میلیون درآمد کسب کنند در صورتی که پرستاداران با وجود کار بسیار سختی که دارند از تأمین معیشت حداقلی خود عاجز هستند.

فقدان نهادهای صنفی مستقل، فراگیر و قدرتمند

یکی از بزرگ‌ترین مشکلات و محدودیت‌های پیش روی بخش عظیمی از مزدبگیران اعم از کارگران، معلمان و پرستاران، فقدان نهادهای صنفی مستقل، فراگیر و قدرتمند است تا از قابلیت چانه زنی، اعتراض و حتی سازماندهی برای اعتصاب و تحصن برخوردار باشند.

اگر چه نهادهایی در این زمینه وجود دارد اما این نوع تشکل‌ها یا وابسته به مراکز دولتی هستند و یا به دلیل عدم برخورداری از امکانات لازم، از گستردگی و تاثیرگذاری مناسب برخوردار نیستند و این مسئله منجر به برخوردهای توبیخی با فعالین صنفی کارگران شده است.

از جمله می‌توان به برخورد با عضو شورای عالی نظام پرستاری و دبیر کل خانه پرستار اشاره کرد. محمد شریفی مقدم، به اتهام برگزاری تجمع اعتراض آمیز پرستاران مقابل مجلس در آبان ماه سال‌جاری و بر اساس حکم انضباطی هیئت تجدید نظر رسیدگی به تخلفات دانشگاه علوم پزشکی، برای ادامه کار از تهران به اسلام شهر منتقل شد.

در پی این تصمیم شریفی مقدم در مصاحبه با ایلنا و با اشاره به برخی اعمال فشار‌ها بر جامعه پرستاری کشور گفته بود: مسولین وزارت بهداشت مدام دم از گفتمان و هم افزایی می‌زنند اما عملا راه دیگری را در پیش گرفته‌اند. واقعیت این است که جامعه پرستاری امروز دیگر به حقوق خود آگاه است و نمی‌شود با تهدید و تبعید جلوی برخی مطالبات حقوقی جامعه پرستاری را گرفت.