سعید لیلاز در گفتگویی چالشی مطرح کرد؛
بودجه برخی از ارگان‌ها باید صفر شود!
ما به شرایط رکود گذشته باز نمی‌گردیم. هر چند اگر کاهش قیمت نفت همچنان ادامه داشته باشد، شاهد کاهش بودجه عمرانی خواهیم بود و شرایط اقتصادی سخت‌تر می‌شود و حتی ممکن است رکود تشدید شود. اما بودجه در حدی بسته شده است که مانع حرکت اقتصاد نخواهد شد. به هر حال تلاش دولت خروج از رکود است.
«اینکه برخی می‌گویند ایران کشوری است که با تولید و صادرات خود می‌تواند بر درآمد نفت تاثیر بگذارد، توهم است. ما با یک میلیون یا یک میلیون و دویست هزار بشکه هیچ جای معادلات دنیای اقتصاد نقش نداریم. مقدار صادرات نفت و قیمت آن هم خارج از کنترل ما است. بنابراین نقش آفرینی ایران به عنوان یک قطب انرژی، توهمی بیش نیست» این را سعید لیلاز به ندای ایرانیان می‌گوید. در تمام مدت مصاحبه مجدانه از دولت دفاع می‌کند و کوتاه هم نمی‌آید. بحثدرباره بودجه با یک اقتصاد‌دان سخت است و وقتی دشوارتر می‌شود که بدانی دولت در محدودیت است و چاره‌ای هم جز این نداشته است. کمتر کسی می‌داند در صورت تداوم کاهش قیمت نفت، اقتصاد ایران با یک شوک بزرگ روبرو می‌شود. به همین دلیل به امید آینده در این گفتگو از روی این موضوع گذشتیم تا فقط راجع به بودجه ۹۴ با سعید لیلاز بحثکنیم. در ادامه گفتگوی سایت ندای ایرانیان با این عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران را می‌خوانید:
امسال دولت را با در نظر گرفتن کاهش قیمت جهانی نفت و ادامه برخی از تحریم‌ها بسته است. به نظر شما بودجه نویسان در واکنش به این محدودیت‌ها چه باید بکنند؟
بودجه تابع یک سری محدودیت‌هایی است که از بیرون به آن تحمیل می‌شود. اگر دولتی بتواند درآمد‌هایش را متنوع کند قطعا وضعیت بهتری را خواهد داشت. دولت یازدهم با یکسری محدودیت‌ها مواجه است که به این دولت قدرت مانور زیادی در بودجه نویسی نمی‌دهد به خصوص برای دولتی که وارث۸ سال ویرانی حکومت یاران احمدی‌نژاد است.
برخی می‌گویند این‌ها بهانه هستند. مدعی هستند که دو سال است که دولت جدید روی کار آمده است و دیگر دستش در بودجه‌نویسی باز است؟
باید بدانیم دو سوم بودجه کشور، بودجه جاری است. بودجه جاری هم دستمزد حقوق و کارکنان دولت است. هیچ کس قبول ندارد که کمتر از این می‌شود به مستخدمان دولت پول پرداخت کرد. هم اکنون که ۱۴ درصد به حقوق کارمندان افزوده می‌شود که بر مبنای نرخ روز افزون تورم است. در عین حال کارمندان دولت حق دارند با توجه به تورم روز افزون نسبت به افزایش حقوق‌ها اعتراض کنند. اما معترضین به وضعیت امروز کشور باید بگویند منبع افزایش حقوق را چه چیزی باید تامین کنند. این منبع وقتی تحت تاثیر کاهش قیمت نفت قرار گیرد هیچ کاری نمی‌توان برای آن انجام داد، چون اقتصاد ایران وابسته به قیمت انرژی است. وقتی دولت باید ۵۰ هزار میلیارد دلار برای بودجه عمرانی در نظر بگیرد و یا نمی‌تواند یارانه نقدی را حذف کند، پس تدوین بودجه به شکلی دیگر امری محال خواهد بود. بودجه چیزی جز تراز و درآمد نیست.
تراز درآمد در جمهوری اسلامی ایران حاصل درآمد نفت و همچنین اخذ مالیات است. چرا دولت یازدهم نتوانست نقش مالیات را افزایش دهد؟
در آمد نفت در ایران نسبت به گذشته کاهش پیدا کرده است. اینکه برخی می‌گویند ایران کشوری است که با تولید و صادرات خود می‌تواند بر درآمد نفت تاثیر بگذارد توهم است. ما با یک میلیون یا یک میلیون و دویست هزار بشکه هیچ جای معادلات دنیای اقتصاد نقش نداریم. هم مقدار صادرات نفت و هم قیمت آن خارج از کنترل ما است. بنابراین نقش آفرینی ایران به عنوان یک قطب انرژی، توهمی بیش نیست. در مورد درآمدهای مالیاتی هم چند نکته حائز اهمیت است و آن اینکه نقش در آمدهای مالیاتی در اقتصاد ایران طی ده سال گذشته سال به سال کاهش یافته است. تنها در سال ۹۳ ما دو درصد رشد درآمدهای مالیاتی داشتیم. در سال‌های گذشته نه تنها موفق نبودیم، بلکه به شدت ضعیف هم عمل کردیم.
چرا دولت اقدام به تکیه بیشتر بر مالیات‌ها نکرد؟
چون افزایش مالیات باعثرکود می‌شود.
منظور من افزایش مالیات‌ها نبود بلکه درست گرفتن مالیات‌ها بود. چند درصد مردم ایران مالیات می‌دهند و چند درصد از مالیات فرار می‌کنند. مسئله مهم این است.
اقتصاد مسئله عدد و رقم است. شما متاسفانه کاملا سیاسی فکر می‌کنید. اقتصاد در عین حال که با عدد و رقم سروکار دارد با نسبت هم سر و کار دارد، فضای کسب و کار نسبت به دو سال گذشته از رکود خارج شده است. درآمدهای مالیاتی در هر صورتی که مد نظر شما است با شیب مشخصی افزایش پیدا می‌کند نه یک باره. دولت یازدهم توان این را ندارد که بخش زیادی از کسانی که مالیات نمی‌دهند و از ساختار معیوب اقتصادی کشور بهره می‌برند را در برنامه اخذ مالیات خود بگنجاند. دولت نمی‌تواند در عرض یک سال درآمدهای مالیاتی را محقق کند. در زمینه هزینه‌های جاری هم بودجه انقباضی بسته شده است، دولت در این زمینه حتی نمی‌تواند یک ریال هم کاهش دهد چون طبقه کارمند و حقوق بگیر دولت ناراضی خواهد شد. این دولت در شرایط اجتماعی فعلی حاضر نیست بر بار نارضایتی اجتماعی، افراد جامعه بیفزاید. متاسفانه در انتقاد از دولت واقعیت را نمی‌بینیم و در توهم اقتصادی بسر می‌بریم. اگر دولت بیش از این به جامعه فشار بیاورد حامیان خود را از دست خواهد داد.
نهادهایی هستند که از بودجه بهره زیادی می‌برند. بودجه آن‌ها امسال چقدر کاهش پیدا کرده است؟
دولت در بخش دیگری از بودجه که خارج از حقوق دستمزد است باید بودجه نهاد‌ها و ارگان‌ها را کم کند. معتقدم دولت یازدهم تا کنون این کار انجام نداده است. اگر واقعا می‌خواهیم بودجه ۹۴ را بر اساس واقعیت اقتصاد ایران تنظیم کنیم لازم است بودجه برخی از ارگان‌ها که حتی نقش خدماتی هم ندارند به صفر کاهش پیدا کند. چرا که اکنون در شرایط اضطرار بسر می‌بریم. منظور من از برخی از ارگان‌ها نهادهای نظامی نیست، چون امنیت کشور با مشکل روبرو می‌شود. منظور من نهادهای غیر نظامی است که حتی کار خدماتی هم انجام نمی‌دهند. مسلما برخی دیگر نهادهای غیرنظامی که بودجه‌شان کم می‌شود اعتراض می‌کنند. بنابراین باید فکر کاهش بودجه آن‌ها را از سرتان خارج کنید! البته دولت باید تلاش خودش را برای به صفر رساندن بودجه ارگان‌های بی‌فایده انجام دهد که تا کنون انجام نداده است.
پس منظورتان این است که دولت هیچ راهی ندارد و باید طرح‌های عمرانی هدف کاهش بودجه قرار بگیرند؟
خیر. البته تنها جایی که بیشتر از همه به آن ظلم می‌شود همین بودجه عمرانی و تولیدی است که امسال هم انقباضی بسته شده است. اگر سقوط فعلی قیمت نفت خام ادامه پیدا کند، بخش زیادی از بودجه عمرانی تحقق پیدا نخواهد کرد.
چطور معتقدید که از رکود خارج شده‌ایم؟ قبول دارید که کاهش بودجه عمرانی به معنای افزایش بیکاری، کاهش تولید ملی و در نهایت تشدید رکود است؟
البته ما به شرایط رکود گذشته باز نمی‌گردیم. هر چند اگر کاهش قیمت نفت همچنان ادامه داشته باشد، شاهد کاهش بودجه عمرانی خواهیم بود و شرایط اقتصادی سخت‌تر می‌شود و حتی ممکن است رکود تشدید شود. اما بودجه در حدی بسته شده است که مانع حرکت اقتصاد نخواهد شد. به هر حال تلاش دولت خروج از رکود است.
دولت چه سمت گیری دیگری می‌تواند در بودجه ۹۴ داشته باشد؟
راه دیگری نداریم. چون بودجه ۹۴ یک بودجه انقباضی است و سهم بودجه را در تولید ناخالص داخلی از حدود ۲۶ درصد به حدود ۲۴ درصد می‌رساند بیش از این رقم اقتصاد ایران نمی‌تواند دوام بیاورد. ما باید با واقعیات کنار بیاییم نه اینکه در توهم زندگی کنیم. با توجه به شرایطی که گفتم دولت فقط می‌تواند در صورت ادامه شرایط فعلی، بودجه عمرانی را کاهش دهد.
