استعفا؛ هم جوانمردانه و هم مسوولیت پذیرانه

عصر ایران نوشت: استعفای مدیر کل راه آهن شمال شرق کشور که در پی سانحه قطار تهران – مشهد و به صورت داوطلبانه صورت پذیرفته از آن دست اخبار است که در ایران می تواند با صفت «نایاب» یا «کم یاب» توصیف شود.

راز این ندرت در این است که گوش و چشم ما کمتر با خبر کناره گیری داوطلبانه از سر مسوولیت پذیری آشناست و معمولا این اتفاق نمی افتد؛ به دو دلیل روشن: اول این که غالب مدیران خود را مقصر نمی دانند. در حوادثمختلف همه مقصرند الا مدیران. انگار در هر چه خیر و نیکی و موفقیت است آنها نقش و دخالت دارند اما نوبت به ناکامی و شکست که می رسد مبرایند!

دوم این که گاه این مسوولیت ها و مناصب را نه از سر شایستگی که با روابط به دست آورده اند و آنچه را که با دشواری – و گاه بی لیاقت لازم - به دست آورده اند چرا به آسانی از کف بدهند؟

بنا بر این می توان گفت استعفای مدیر کل راه آهن شاهرود از این حیثاهمیت دارد که از مسوولیت پذیری حکایت می کند. چرا که عملا راه ارتقای اداری را دست کم در کوتاه مدت به روی خود می بندد و مهم تر از آن چنانچه قرار بر رسیدگی قضایی یا در حد توبیخ اداری و درون سازمانی باشد خود را نیز در مظان تقصیر یا قصور قرار داده بی آن که جایگاه قبلی را داشته باشد و باید توضیح دهد و خود را برای برخورد یا مجازات احتمالی آماده سازد.

البته برخی استعفاها مسوولیت گریزانه است و برای این که موضوع به درازا نکشد ولی این استعفا را قطعا باید از حیثمسوولیت شناسی دانست چون خود خواسته درگیر پرونده ای می شود که می توانست تا سطح مدیر کل ارتقا نیابد و در سطح مدیران میانی محدود بماند.

در سال های اخیر هر بار که در خبرها می خواندیم و می شنیدیم فلان مقام کره ای و چینی و ژاپنی از مقام خود کناره گیری کرده و در یک مورد نادر رییس جمهور سابق کره جنوبی خود را از صخره ای در کوه به پایین پرتاب کرد(چون احساس می کرد خانواده او احسام شرم می کنند) خوانندگان و شنوندگان انگشت حیرت یا حسرت به دندان می گزیدند که چگونه است دیگرانی که تا این حد شعار خدمت گزاری و بی ارزشی مناصب دنیوی نمی دهند چنین رفتار می کنند و ما این گونه به جاه و جای دولتی چسبیده ایم؟

استعفای «امیرحسین تاوپور» مدیر کل راه آهن شمال شرق کشور ابتدا از این حیثکه کمتر سابقه داشته خبرساز شد و بعد به این سبب که می توان آن را مسوولیت پذیرانه و جوانمردانه دانست.

می گویند «من له الغُنم فله الغُرم»: وقتی از غنیمتی برخودار هستی برای پرداخت غرامت نیز باید آماده باشی. اگر از مسوولیت و منصبی مواهبی و مزایایی متوجه یک مقام است خسارت و گرفتاری احتمالی را هم باید بپذیرد؛ غنیمت با غرامت همراه است.

اگر هم غنیمتی نبوده و جز مشغله و کار ثمری نداشته فرصتی است تا استغنای خود را از این مقام ابراز کند. اطلاق عنوان جوانمردی نیز این روست که رییس یا مدیر باید مانند ناخدای کشتی عمل کند. وقتی کشتی دچار سانحه می شود ناخدا آخرین کسی است که کشتی را ترک می کند و سوار قایق نجات می شود یا از سر ناگزیری تن به آب می زند.

اکنون همه راه آهنی ها می دانند که امیرحسین تاوپور پای مدیران خود می ایستد و مسوولیت می پذیرد و اگر جای دیگری و پس از رفع ابهام ها مسوولیت بپذیرد با اطمینان خاطر بیشتری با او همکاری می کنند.

اخلاق در دنیای مدرن نه پاره ای تظاهرها که پای بندی به مسوولیت حرفه ای است. اخلاق پزشکی در رازداری و یاری به بیمار فارغ از شغل و موقعیت او جلوه می کند و اخلاق روزنامه نگاری در وفاداری به واقعیت و وارونه نساختن حقیقت. اخلاق مدیریت نیز با مسوولیت پذیری خود را نشان می دهد.

در جامعه اخلاقی اخباری از این دست کم شمار نیستند و در جامعه ای مبتلا به بی اخلاقی این گونه خبرها جلب توجه می کند و در عین حال علامت مثبتی است. یادمان باشد نمی توانیم «غنیمت» را از آن خود بدانیم اما نوبت به «غرامت» که می رسد شانه خالی کنیم. این را هم یادمان باشد که اگر امیرحسین تاوپور استعفا نمی کرد نیز چه بسا اتفاق خاصی نمی افتاد و برکناری ها به مدیران زیر دست او محدود می ماند و او اکنون دیگران را متهم می کرد.

استعفای داوطلبانه و مسوولیت پذیرانه مدیر کل راه آهن شمال شرق کشور را یک علامت مثبت تلقی می کنیم. این استعفا نه کشته سانحه را زنده می کند و نه جراحت مجروحان را به سرعت از بین می برد. خود مدیر کل هم هدایت قطار را بر عهده نداشته و آن که به چراغ قرمز بی توجهی کرده دیگری بوده اما این احساس به آدمی دست می دهد که شهر از عیاران خالی نیست و این حس خوبی است…