هوش مصنوعی در خدمت پزشکی؛ آینده‌ای روشن یا چالشی پیچیده؟
در سال‌های اخیر، هوش مصنوعی به یکی از کلیدی‌ترین ابزارها در حوزه‌های مختلف تبدیل شده و اکنون حوزه سلامت دیجیتال نیز از این فناوری بهره می‌برد. شرکت دکترتو یکی از مجموعه‌هایی است که با ارائه یک دستیار هوش مصنوعی برای پزشکان، تلاش دارد فرآیندهای درمانی را بهینه‌سازی کند، دقت تشخیص را افزایش دهد و تعامل پزشک و بیمار را بهبود بخشد. اما این فناوری تا چه حد قابل‌اعتماد است؟ آیا پزشکان بیش از حد به آن وابسته خواهند شد؟ چالش‌های فنی و اخلاقی این ابزار چیست؟
برای بررسی این موضوع، گفت‌وگویی با پویان وحیدی، مدیر محصول دکترتو انجام دادیم. وحیدی که ۱۲ سال سابقه در طراحی محصول و مدیریت داده دارد، از تجربیات خود در استارتاپ‌های آلمانی و کانادایی می‌گوید و چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌روی هوش مصنوعی در حوزه پزشکی را بررسی می‌کند.
هوش مصنوعی و پزشکی؛ انقلاب یا ابزار کمکی؟
استفاده از هوش مصنوعی در پزشکی چه تأثیری بر کیفیت خدمات درمانی دارد؟
پویان معتقد است که هوش مصنوعی یک فناوری انقلابی است که بر بسیاری از جنبه‌های پزشکی تأثیر می‌گذارد. او توضیح می‌دهد:
همان‌طور که برق و اینترنت جهان را متحول کردند، هوش مصنوعی نیز در حال ایجاد تغییرات اساسی است. این فناوری می‌تواند کیفیت خدمات درمانی را افزایش دهد، زمان تشخیص را کاهش دهد، هزینه‌های درمانی را بهینه کند و امکان دسترسی بیماران به خدمات تخصصی را گسترش دهد. اما این تحول، چالش‌هایی نیز دارد که نباید از آن‌ها غافل شد.
ایده‌ی دستیار هوش مصنوعی دکترتو از کجا آمد؟
چه عاملی باعث شد که دکترتو به سمت طراحی این محصول برود؟
وحیدی با اشاره به چالش‌های موجود در سیستم پزشکی سنتی، از تجربیات شخصی خود و ارتباط با پزشکان می‌گوید:
نزدیک به ۱۲ سال است که در حوزه طراحی محصول فعالیت دارم. یکی از روش‌های مورد علاقه من برای درک نیازهای کاربران، بررسی انتخاب‌های آن‌ها در شرایط مختلف است. علاوه بر این، معمولاً به مشکلات پرتکرار در حرفه‌های مختلف توجه می‌کنم. در خانواده و اطرافیانم پزشکان زیادی دارم و از زمان همکاری با دکترتو، به طور مستمر با این قشر مصاحبه‌های عمیق انجام داده‌ام. جرقه اولیه این ایده زمانی شکل گرفت که متوجه شدم با تکنولوژی جدید می‌توان بخش‌های مختلفی از کار روزمره پزشکان را بهینه کرد.
دستیار هوش مصنوعی دکترتو؛ چه خدماتی ارائه می‌دهد؟
این محصول چه نیازی را در حوزه سلامت دیجیتال برطرف می‌کند؟
پویان عملکرد این دستیار را مشابه یک دستیار انسانی می‌داند که می‌تواند کارهای مهمی را برای پزشکان انجام دهد:
هدف ما این است که پزشکان زمان بیشتری را صرف فعالیت‌های اصلی خود، یعنی تشخیص و تجویز دقیق کنند و از هر عامل زمان‌بر یا برهم‌زننده تمرکز اجتناب شود. دستیار هوش مصنوعی دکترتو می‌تواند از بیماران شرح حال اولیه بگیرد، حین معاینات یادآوری‌های لازم را انجام دهد و در صورت نیاز، منابع معتبر پزشکی را بررسی کند و پاسخ سوالات پزشک را ارائه دهد. همچنین در مرحله تشخیص و تجویز، اطلاعاتی نظیر تداخلات دارویی را بررسی کرده و نسخه پزشک را ثبت می‌کند. حتی پس از معاینه نیز با بیمار در تماس می‌ماند تا به سوالات او بر اساس راهنمایی‌های پزشک پاسخ دهد و تجربه‌ای امن‌تر برای بیمار رقم بزند.
وی تأکید می‌کند که این ابزار در حال حاضر برای پزشکانی که کار تشخیص و تجویز انجام می‌دهند، مانند پزشکان زنان، داخلی، اطفال و پزشکان عمومی کاربرد دارد، اما برای جراحان و چشم‌پزشکان کمتر مناسب است.
چقدر می‌توان به هوش مصنوعی در تصمیم‌گیری‌های پزشکی اعتماد کرد؟
آیا باید نگران خطاهای هوش مصنوعی در پزشکی باشیم؟
وحیدی توضیح می‌دهد که هوش مصنوعی توانایی تحلیل داده‌های پیچیده را دارد، اما نمی‌تواند مانند انسان استدلال کند:
هوش مصنوعی می‌تواند الگوهای میان داده‌های گسترده را تشخیص دهد، اما درک انسانی ندارد. این ابزار تنها بر اساس اطلاعاتی که قبلاً دیده، پیش‌بینی می‌کند. تصمیم‌گیری نهایی همیشه باید بر عهده پزشک باشد، زیرا هوش مصنوعی توانایی استدلال و استنتاج انسانی را ندارد. با این حال، این فناوری می‌تواند به عنوان یک ابزار کمکی، پزشکان را در استفاده دقیق از منابع پزشکی و بررسی نکات حساس یاری کند.
وی تأکید می‌کند که برای افزایش دقت و کاهش خطاهای احتمالی، دکترتو از مدل‌های یادگیری ماشینی، سیستم‌های نظارتی و فرآیندهای اعتبارسنجی علمی استفاده می‌کند.
آیا پزشکان بیش از حد به این فناوری وابسته خواهند شد؟
آیا استفاده بیش از حد از این فناوری می‌تواند مشکل‌ساز شود؟
وحیدی می‌گوید که این مسئله به نحوه استفاده پزشکان از این ابزار بستگی دارد:
تکنولوژی یک ابزار است. همان‌طور که مهندسان از نرم‌افزارهای مهندسی برای بهینه‌سازی کار خود استفاده می‌کنند، پزشکان نیز می‌توانند از هوش مصنوعی بهره ببرند. این ابزار نباید جایگزین تفکر و تحلیل پزشکان شود، بلکه باید در خدمت آن‌ها باشد. تصمیم‌گیری نهایی همواره باید در اختیار پزشک باقی بماند.
چالش‌های فنی در مسیر توسعه این محصول
آیا نمونه‌های مشابهی در سطح جهانی برای این محصول وجود دارد؟
وحیدی با اشاره به رقبای بین‌المللی مانند Google DeepMind و IBM Watson Health، تأکید می‌کند که هر شرکت راهکار خاص خود را برای ادغام هوش مصنوعی در پزشکی دارد:
شرکت‌های بزرگی در حال کار روی هوش مصنوعی پزشکی هستند،. اما رویکرد هر کدام متفاوت است و بنا به نیاز، ابعاد شرکت و زیرساخت خود، هدفگذاری و رویکردهای متفاوتی دارند. ما در دکترتو بر توسعه ابزاری تمرکز داریم که متناسب با نیازهای پزشکان ایرانی باشد و به عنوان یک دستیار پزشکی عمل کند، نه جایگزینی برای متخصصان.
چگونه می‌توان به این محصول دسترسی داشت؟
کاربران چگونه می‌توانند برای استفاده از این دستیار هوش مصنوعی ثبت‌نام کنند؟
وحیدی توضیح می‌دهد که دسترسی به این ابزار فعلاً محدود است و کاربران باید از طریق دعوتنامه یا لیست انتظار در وب‌سایت دکترتو اقدام کنند:
ما در حال حاضر محصول را به‌دقت نظارت می‌کنیم تا خطاهای احتمالی را کاهش دهیم. فعلاً تنها افرادی که از طریق دعوتنامه یا ثبت‌نام در لیست انتظار اقدام کنند، می‌توانند از این ابزار استفاده کنند.
آینده دستیار هوش مصنوعی دکترتو؛ گام بعدی چیست؟
دستیار هوش مصنوعی دکترتو گامی بزرگ در مسیر دیجیتالی شدن خدمات پزشکی است. این محصول می‌تواند سرعت، دقت و کیفیت تشخیص‌های پزشکی را بهبود بخشد و به پزشکان در فرآیند درمان کمک کند. با این حال، این فناوری همچنان در حال تکامل است و جایگزین تفکر انسانی نخواهد شد.
با پیشرفت‌های بیشتر در هوش مصنوعی، تحلیل داده و پردازش زبان طبیعی، می‌توان انتظار داشت که این فناوری در آینده‌ای نه‌چندان دور به یکی از ابزارهای کلیدی پزشکان برای ارائه خدمات درمانی بهتر و کارآمدتر تبدیل شود.
