کوسه بزرگ سفید در قلب بیابان / یک شگفتی بزرگ
اکنون مشخص شده که تاریخ زمین، نه‌تنها در محیط‌های سرسبز، بلکه در وسعت خشک و بایر بیابان‌ها نیز نوشته‌شده است و از همین رو یافتن فسیل موجودات دریایی در قلب بیابان نیز در نوع خود جالب توجه به نظر می‌رسد.
احتمالاً این تصور وجود دارد که فسیل‌های دریایی منحصراً در ذخایر رسوبی ساحلی یا زیر آب کشف می‌شوند؛ اما واقعیت به نحو دیگری است و گاهی مناظر وسیع و خشک بیابان‌ها برخی از بهترین مکان‌ها برای یافتن آثاری از دریاهای باستانی هستند.
این موضوعی است که کشف اخیری که در پرو صورت گرفته، آن را تائید می‌کند؛ صحبت از کشف فسیل ۹ میلیون ساله Cosmopolitodus hastalis، یکی از اجداد کوسه سفید بزرگ، در حوضه پیسکو در کشور پرو است.
بسیاری از بیابان‌های امروزی، درگذشته محیط‌های دریایی پررونقی بودند و نقش بزرگی در تغییر درک ما از اکوسیستم‌های ماقبل تاریخ و تکتونیک صفحه‌ای که سواحل را در مقیاس‌های زمانی زمین‌شناسی به بیابان تبدیل می‌کنند، ایفا کرده‌اند.
حوضه پیسکو - یک بستر باستانی؟
حوضه پیسکو در پرو یکی از برترین مکان‌های دیرینه‌شناسی جهان است که در سال‌های اخیر، توجه زیست شناسان، زمین شناسان و علاقه‌مندان به فسیل را به خود جلب کرده است. لایه‌های رسوبی این حوضه که در امتداد سواحل اقیانوس آرام قرار دارند، رکورددار کشف خارق‌العاده‌ترین نشانه‌های حیات دریایی با قدمت میلیون‌ها سال هستند.
اخیراً در درون همین لایه‌ها، فسیل Cosmopolitodus hastalis پیدا شد؛ گونه‌ای که در اواخر دوره الیگوسن تا اوایل دوره پلیستوسن در اقیانوس‌ها زندگی می‌کرد. این کشف از این نظر اهمیت دارد که نگاهی به تنوع زیستی دریایی است که زمانی در منطقه‌ای رشد می‌کرد که حالا با مناظر خشک و صخره‌های ساحلی پوشیده شده است.
تاریخ زمین‌شناسی حوضه پیسکو، به همان اندازه که پیچیده است پویا نیز هست. تغییرات تکتونیکی در طی میلیون‌ها سال، این ناحیه را شکل داده و با بالا آمدن بستر دریا، فضایی ایجادشده که حالا به شکل یک فضای وسیع زمینی است؛ اما رسوبات فسیلی‌ای که در آن زمان در محیط‌های دریایی ته‌نشین شده بود در این صحرا تا حد زیادی دست‌نخورده باقی‌مانده‌اند که همین گواهی بر شرایط منحصربه‌فرد این حوضه است و به نظر می‌رسد که سرعت رسوب‌گذاری سریع همراه با حداقل اختلالات بیولوژیکی، امکان حفاظت عالی از این فسیل‌های دریایی در این منطقه را فراهم کرده است.
بیابان‌ها مخازن دریاهای باستانی
شاید درگذشته، در جستجو برای بقایای اکوسیستم‌های دریایی باستانی، کمتر کسی به سراغ بیابان‌ها می‌رفت؛ اما حالا علم نشان داده که مناطق خشک وسیعی مثل صحرای بزرگ آفریقا، صحرای آتاکاما و صحرای گبی مکان‌های ایده آلی هستند که در آن‌ها شواهد فوق‌العاده‌ای از کف دریاهای باستانی یافت می‌شود.
تکتونیک صفحه، نقشی اساسی در این تبدیل دریا به صحرا داشته است. جابجایی تدریجی صفحات زمین طی میلیون‌ها سال، منجر به تغییرات چشمگیری در چشم‌اندازها شده و مناطقی که زمانی حوضه‌های دریایی عمیقی بودند، بالا رفته و بیابان‌ها را شکل داده‌اند و بدین ترتیب لایه‌های رسوبی که زمانی در کف اقیانوس‌ها قرار داشتند، نمایان شده‌اند.
مثلاً صحرای بزرگ آفریقا، در حال حاضر بزرگ‌ترین صحرای گرم جهان است؛ اما کشف ذخایر گسترده‌ای از فسیل‌های دریایی در این منطقه توسط زمین شناسان، حکایت از آن دارد که این منطقه گذشته‌ای آبی داشته است. نمونه دیگر صحرای آتاکاماست که به خشکی شدید و آسمان صافش شهرت دارد. این منطقه نیز زمانی بخشی از یک خط ساحلی باستانی بوده است.
