اندازۀ «معده» بعد از خوردن غذا چقدر تغییر می‌کند؟

پس از خوردن یک غذای خوشمزه، دور کمر شلوارتان احساس تنگی میکنید، اما چرا این اتفاق می‌افتد؟ معده بعد از یک وعده غذایی زیاد چقدر می‌تواند بزرگ شود تا آن همه غذا را در خود جای دهد؟

دکتر آرتور بیدر، دانشیار پزشکی و فیزیولوژی در کلینیک مایو می‌گوید که معده خالی بزرگسالان قبل از غذا مانند یک کیسه تاشده به اندازه یک قوطی نوشابه ۰.۵ لیتری است و در طول یک وعده غذایی به اندازه یک بطری پلاستیکی نوشابه ۲ لیتری بزرگ می‌شود.

اندازه معده بعد از پرخوری چهاربرابر یا بیشتر خواهد شد. برای بیشتر بزرگسالان، این به آن معناست که معده بسته به سن و اندازه بدن فرد می‌تواند بین ۱ تا ۲ لیتر غذا و مایعات را در خود نگه دارد. به گفته بیدر، در موارد شدید، مانند کسانی که در رقابت‌های خوردن شرکت می‌کنند، معده می‌تواند آنقدر بزرگ شود که ۴ لیتر را در خود جای دهد.

یک مطالعه در سال ۲۰۱۸ که در مجله گوارش منتشر شد، گزارشی از یک نفر را ثبت کرد که در مسابقه غذاخوری شرکت کرده بود. این فرد پس از خوردن مقدار زیادی غذا به اورژانس مراجعه کرد در حالی که معده‌اش متورم شده بود، پانکراسش فشرده شده بود و روده‌هایش را کنار زده بود. این مرد پس از پنج روز بستری شدن در بیمارستان، توانست گازهای معده‌اش را دفع و مدفوع کند.

دکتر بنجامین لِوی، متخصص گوارش در دانشگاه پزشکی شیکاگو می‌گوید که با این حال، بیشتر اوقات، پرخوری در طول وعده‌های غذایی اجتماعی یا زمانی که فرد موقع تماشای تلویزیون دچار استرس یا حواس‌پرتی شده، رخ می‌دهد.

«حواس آن‌ها پرت است و قبل از اینکه متوجه شوند، تقریباً به یکباره … بیش از حد معده‌شان را پر کرده‌اند.»  به گفته کلینیک کلیولند، گرسنگی انسان توسط هورمون گرلین تحریک می‌شود که در اصل توسط معده و همچنین در مغز، روده کوچک و پانکراس نیز تولید می‌شود. این هورمون زمانی ترشح می‌شود که معده خالی است تا به مغز هشدار دهد وقت غذا خوردن است.

وقتی شخصی شروع به خوردن می‌کند، غذا از مری عبور می‌کند و وارد معده می‌شود. معده دارای چین‌هایی به نام روگا است که به معده اجازه می‌دهد بزرگ شود و غذا و مایعات ورودی را در خود جای دهد. با ورود غذا، معده اسید هیدروکلریک و آنزیم‌های گوارشی را آزاد می‌کند. این اندام شروع به هم زدن می‌کند تا غذا را به قطعات کوچکتر تجزیه کند تا مواد مغذی بعداً جذب روده کوچک شوند.

معده از ماهیچه صاف ساخته شده که می‌تواند انقباضات را برای مدت طولانی، حتی پس از کشش، سفت کند و نگه دارد. این ویژگی به معده اجازه می‌دهد فضای بیشتری برای غذای بیشتر باز کند. بیدر می‌گوید: «چیزی شبیه یک نوار لاستیکی است. آن را بکشی، برمی‌گردد.» این حالت را تون مایوجِنیک می‌نامند که میزان تنش معده را کنترل می‌کند. تنش معده از طریق عصب واگ که از روده بزرگ به مغز می‌رسد، به مغز منتقل می‌شود. این یکی از مسیرهایی است که از طریق آن پُری معده به مغز گزارش می‌شود.

تغییرات هورمونی هم وجود دارد که به مغز می‌گوید چه زمانی باید دست از غذا خوردن بردارد. هورمون گرسنگی گرلین کاهش می‌یابد، اما سایر هورمون‌ها سیگنال سیری به مغز می‌دهند تا اشتها را کم کند. وقتی فردی بیش از حد غذا می‌خورد، به این معناست که یا این سیگنال‌ها را نادیده گرفته یا به قدری سریع غذا خورده که هورمون‌ها زمان کافی برای ابلاغ پیام سیری به مغز نداشتند.

نکته کلیدی، کم کردن سرعت خوردن است. لِوی می‌گوید: «بنشینید و قبل از اینکه به سراغ دور دوم خوردن بروید، ۱۵ دقیقه صحبت کنید!»

اما اگر متوجه شدید سر میز شام بیش از حد سیر هستید، چند کار هست که می‌توانید برای رهایی از حس سنگینی ناشی از پرخوری انجام دهید. اول اینکه دراز نکشید چون ممکن است رفلاکس اسید ایجاد کند. به جای این کار، پیاده‌روی کنید. این کار می‌تواند هضم و تحرک یا حرکت غذا در سیستم گوارشی را تحریک کند.

درست است که معده طوری طراحی شده که بزرگ شود و یک عالمه غذا را در خود جای دهد، اما اگر بیش از حد غذا نخورید، احساس بهتری خواهید داشت.