گنبد حضرت موسی کجاست و چه کاربردی دارد؟

گنبد حضرت موسی(ع) اولین مرکز آموزش قرآن در فلسطین محسوب می‌شود که در مسجد الاقصی بین باب السلسله و گنبد النحویه قرار دارد.

این گنبد را سلطان صالح نجم‌الدین ایوب، از پادشاهان ایوبی در سال ۱۲۴۹ میلادی بنا کرد و آخرین بنای ایوبیان در مسجد الاقصی بوده است. این گنبد برای برپایی جلسات قضاوت در عصر مملوکی مورد استفاده قرار می‌گرفت.

گنبد حضرت موسی(ع) در داخل مسجد الاقصی در شهر قدس واقع است که باب السلسله در غرب آن و گنبد النحویه در شرق آن قرار دارد و در نزدیکی جنوب غربی طاق‌های قوسی شکل مسجد قبه الصخره واقع شده است.

سلطان صالح نجم‌الدین ایوب، از پادشاهان ایوبی در سال ۱۲۴۹ میلادی این گنبد را بنا کرد و در نقوش موجود در سردر این گنبد نیز زمان ساخت و نام سازنده آن دیده می‌شود.

سلطان صالح ایوب، آخرین پادشاه ایوبیان مقلب به «دومین آزادکننده قدس» از دست صلیبی‌ها بود. این درحالی است که پدرش سلطان کامل، کسی بود که در توافقنامه «یافا» قدس را به صلیبی‌ها تقدیم کرد. لذا این گنبد آخرین بنای ایوبیان در مسجد الاقصی بوده است. (یافا توافقنامه‌ای بود که در سال ۱۲۲۹ میلادی بین فردریک دوم و سلطان کامل ایوبی منعقد شد. بر اساس این توافقنامه، بین دو طرف به مدت ۱۰ سال صلح برقرار شد و شهرهای بیت‌المقدس،‌ بیت لحم، ناصره و صیدا به صلیبی‌ها تقدیم شد.)

نامگذاری این بنا

روایات بسیاری درباره علت نامگذاری این گنبد وجود دارد. برخی می‌گویند این گنبد به نام یکی از شیوخی که در این مکان امام جماعت بوده نامگذاری شده است. برخی دیگر نیز می‌گویند این مکان به نام امیر موسی بن حسن الهدبانی نام گرفته است که در سال ۷۳۷ هجری (۱۳۳۷ میلادی) در زمان ساخت رواق غربی که از باب السلسله تا باب المغاربه کشیده شده، بر ساخت این رواق نظارت داشته است.

روایت‌های دیگری نیز وجود دارد که می‌گویند نجم‌الدین ایوب، آخرین پادشاه ایوبیان، این گنبد را به نام حضرت موسی(ع) نامگذاری کرده است.

ویژگی‌های این گنبد

گنبد حضرت موسی(ع) شامل یک اتاق مربعی شکل ۷ در ۷ متر مربع است که در بالای آن گنبدی مدور بر روی پایه‌ای هشت ضلعی قرار دارد که حلقه وصل بین اتاق مربعی شکل و گنبد مدور به حساب می‌آید.

در این بنا ۶ پنجره و یک محراب بیرون زده از دیوار در سمت جنوب آن وجود دارد. ورودی آن در سمت شمال است و بنا بر روی سکویی که آن را احاطه کرده قرار دارد و محرابی دیگر نیز در قسمت شمالی بنا واقع است.

در هر سمت این بنا دو پنجره وجود دارد بجز سمت شمالی بنا که ورودی گنبد در آنجا قرار دارد.

کاربری گنبد حضرت موسی(ع)

قاضی مجیرالدین حنبلی از گنبد حضرت موسی(ع) برای برگزاری جلسات قضاوت در اواخر عصر مملوکی استفاده می‌کرده است. در عصر عثمانی نیز در این مکان مجلس سماع برگزار می‌شده و نسخه‌های خطی بسیاری در آن نوشته شده است.

در سال ۲۰۲۴ میلادی این گنبد به کاربری گذشته خود یعنی مرکز آموزش قرآن کریم بازگشت و اکنون در آن کلاس‌های آموزش حفظ و قرائت قرآن برگزار می‌شود. این گنبد به عنوان اولین دارالقرآن فلسطین شناخته می‌شود و گروه‌های زیادی از قرآن‌آموزان تا کنون از این دارالقرآن فارغ‌التحصیل شده‌اند.