کمترشنیده‌هایی از «نعیم قاسم» دبیرکل جدید «حزب‌الله» لبنان / شیمی‌دانی که جانشین سیدحسن نصرالله شد

نعیم قاسم که پیشتر در زمان دبیرکلی سید حسن نصرالله معاون دبیرکل حزب‌الله بود، حالا به عنوان دبیر کل این حزب معرفی شده است. او از سال ۱۹۹۱ معاون دبیرکل حزب‌الله بود و به همراه امام موسی صدر در تشکیل جنبش «امل» یا «حرکه المحرومین» و نیز در تأسیس حزب‌الله لبنان مشارکت فعال داشت. قاسم مقطع لیسانس و فوق لیسانس را در رشته شیمی به زبان فرانسه در دانشگاه لبنان خواند.

در سرگذشت زندگی او آمده که نعیم قاسم در سال ۱۹۵۳ در یک خانواده شیعه در کفر فلا به دنیا آمده، متاهل و دارای شش فرزند از جمله چهار پسر است. او در رشته علوم دینی تحصیل کرده و همزمان برنامه های درسی حوزوی را زیر نظر علمای برجسته شیعه در لبنان، به ویژه عباس موسوی، حسن طراد و علی الامین دنبال کرد. اما استاد درس خارج فقه او علامه شیخ محمد حسین فضل الله بود. علامه فضل الله که به عنوان پدر معنوی حزب الله شناخته می شود، از مراجع تقلید شیعیان در لبنان بود و یک بار در سال ۱۹۸۴ میلادی از طرف آمریکا با عملیات ترور ناموفقی روبه‌رو شد. شخصیتی که هیچگاه مسئولیت سیاسی در احزاب را بر عهده نگرفت اگرچه او از حامیان انقلاب ۵۷ ایران بود و آن را به دیده عزت مسلمانان نگاه می‌کرد.

اما نعیم قاسم در همان روزهای حضور در دانشگاه، یکی از اصلی ترین بنیانگذاران اتحادیه دانشجویان مسلمان لبنان بود که در دهه هفتاد میلادی تأسیس شده بود.   او زمانی که جنبش امل به رهبری امام موسی صدر هدایت می شد، به جنبش امل پیوست. همان سال ها، نعیم قاسم به عنوان معاون مرکزی فرهنگی جنبش امل منصوب شد، سپس به شورای رهبری جنبش پیوست و به عنوان رئیس واحد دین و فرهنگ این جنبش فعالیت کرد. او همچنین از سال ۱۹۷۴ تا ۱۹۸۸ ریاست انجمن اسلامی تعلیمات دینی را بر عهده داشته و در ادامه به عنوان مشاور مدارس المصطفی خدمت می کرد.

اما نعیم قاسم یک سال پس از پایان انقلاب ایران که تفکر سیاسی بسیاری از فعالان جوان شیعه لبنان را شکل داد، از جنبش امل استعفا داد و تصمیم گرفت تحصیلات خود را در حوزه علمیه به پایان برساند و با تدریس در مساجد و حسینیه های بیروت وحومه جنوبی به فعالیت مذهبی خود ادامه داد. نعیم قاسم بیش از ۱۰ سال در مساجد جنوب لبنان به صورت هفتگی تدریس می کرد. اما با افزایش فعالیت های برون مرزی انقلاب ایران، به فعالیت سیاسی بازگشت و در کمیته های اسلامی که در راستای فعالیت های رسانه ای انقلاب ایران فعالیت می کردند، مشارکت داشت.

همین فعالیت های او باعث شد تا او به مجلس شورای حزب الله ملحق شود و پس از آن مسئولیت فعالیت های آموزشی در بیروت به او سپرده شد و سپس سمت نایب رئیس شورای اجرایی را بر عهده گرفت. نعیم قاسم از زمان رقابت های انتخاباتی لبنان در سال ۱۹۹۲، هماهنگ کننده کل مبارزات انتخاباتی پارلمانی حزب الله در بیروت بود. او همچنین ریاست بدنه کار دولت را بر عهده داشت که مسئول پیگیری وزارتخانه های مختلف و مطالعه ساختارها و تصمیمات آنها و همچنین پیگیری وزرای دولت است.

دوره تصدی نعیم قاسم شاهد رویارویی های متعددی با اسرائیل بود، از جمله جنگ های ۱۹۹۳، ۱۹۹۶، جنگ آزادسازی سال ۲۰۰۰ و جنگ ۲۰۰۶ و درگیری های ۲۰۱۷ که حزب الله مانع از نفوذ به خاک لبنان شد. نعیم قاسم در سال ۲۰۰۶ کتابی به نام «حزب الله: داستان از درون» منتشر کرد.   او در سال ۲۰۱۱ در مراسم رونمایی از چاپ هشتم کتاب خود در بیانیه ای گفته بود: «میلیاردها دلار برای بازسازی جنوب محروم لبنان در ازای تحویل سلاح و توقف کار مقاومت به ما پیشنهاد شد. اما ما به آنها گفتیم که ما به [پول آنها] نیاز نداریم و مقاومت بدون توجه به عواقب آن ادامه خواهد یافت.»

ناظران سیاسی می گویند نعیم قاسم در این سال ها توانسته به خوبی به روابط سیاسی بین احزاب و تشکل های سیاسی در لبنان اشراف پیدا کرده و همزمان توانمندی خود را در زمینه هدایت نظامی حزب الله نیز تقویت کند. بینش سیاسی، تحصیلات آکادمیک و حوزوی و اشراف به زبان فرانسه از ویژگی های نعیم قاسم است.

بعضی از آثار مکتوب او به این شرح است:

حزب‌الله: المنهج – التجربة – المستقبل. (به چندین زبان ترجمه شده)

الشباب شعلة تحرق أو تضیءرسا

المهدی المخلص

قصتی مع الحجاب

معالم للحیاة من نهج الأمیر

سبیلک إلی مکارم الأخلاق.

عاشوراء مددٌ وحیاة (بارها چاپ شده).

سلسلة شرح رسالة الحقوق للإمام زین العابدین (۷ جلد)

مجتمع المقاومة (إرادة الشهادة وصناعة الانتصار)

سبیل الله.

القرآن منهج هدایة.