تشعشعات Wi-Fi خطرناک است یا نه؟

سال‌ها این سؤال مطرح است که آیا تشعشعات Wi-Fi در ابتلای افراد به بیماری‌های مختلف ازجمله سرطان تاثیرگذار است یا خیر؟ اگر پاسخ کوتاهی برای این سؤال بخواهید، باید کمی منتظر بمانید؛ چرا که تا امروز مطالعات در این رابطه هنوز به جوابی قطعی نرسیده است.

ما در این مقاله قصد داریم تا با بررسی چند مقاله به بررسی موضع فعلی علم در مورد خطرات احتمالی Wi-Fi برای سلامتی انسان‌ها بپردازیم.

Wi-Fi چیست؟

Wi-Fi، یک شبکه بی‌سیم است که حداقل یک آنتن متصل به اینترنت و دستگاه‌های ارتباطی بی‌سیم مثل لپ‌تاپ، کامپیوتر، تلفن همراه و غیره دارد. شبکه Wi-Fi از فرکانس‌های الکترومغناطیسی پالسی (EMFs) استفاده می‌کند.

شدت پالس‌های الکترومغناطیسی، شدت‌های خاص و طول قرار گرفتن در معرض این تشعشعات، نکات مهمی در تعیین ایمن بودن وای‌فای هستند. گرچه Wi-Fi نوعی تشعشع است، اما این بدان معنا نیست که خطرناک است. برای اکثر افراد، اصطلاح "تابش" یک اصطلاح نسبتاً احساسی است که تصویری از سقوط هسته‌ای یا صحنه‌های پسا آخرالزمانی را در ذهن تداعی می‌کند.

اما باید بدانید که تشعشعات به شیوه‌های مختلف، همیشه شما را احاطه کرده‌اند؛ از جمله نور خورشید که برخی از اجزای آن ازجمله نور فرابنفش با فرکانس بالا، به بافت‌های زنده آسیب می‌رسانند و برای سلامتی بسیار خطرناک هستند. اشعه ماوراءبنفش شکلی از تابش است که به‌عنوان پرتوهای یونیزه شناخته می‌شود.

اشعه ایکس هم بسیار خطرناک است؛ از همین رو در هنگام استفاده در دنیای پزشکی، دوز آن به حداقل می‌رسد. برای کسانی که نگران اشعه ایکس هستند، باید بدانید که میزان نفوذ اشعه ایکس در دنیای پزشکی برای اکثر افراد در طول عمرشان آن‌قدر محدود است که در مقایسه با آنچه در هواپیما (در همان بازه زمانی) دریافت می‌کنید، ناچیز است. (مثلاً در یک پرواز از شرق تا غرب آمریکا در معرض حدود ۳.۵ mrem تابش کیهانی قرار می‌گیرید و در یک عکس از قفسه سینه این میزان ۲ mrem است و دوز متوسط سالانه تابش طبیعی ۲۲۸ mrem) است.

در سوی دیگر تابش غیریونیزه را داریم که این پرتوها فاقد انرژی لازم برای یونیزه کردن اتم‌ها هستند و شامل هر چیز دیگری، از مادون‌قرمز تا امواج رادیویی‌اند که امواجی پرانرژی هستند که در دستگاه‌های واکی تاکی و حتی ماکروویو استفاده می‌شود.

به‌طورکلی، طول‌موج‌های بلند معمولاً ایمن هستند و طول‌موج‌های کوتاه معمولاً بد؛ اما امواج Wi-Fi در طول‌موج بلندتر اشیا قرار دارند؛ البته مهم‌ترین مؤلفه دراین‌بین، نزدیکی شما به منبع است.

قدرتمندترین روتر Wi-Fi کمتر از یک وات انرژی ماکروویو را پمپاژ می‌کند که این انرژی هم در یک ابر حباب مانند از دستگاه تابش می‌شود و آن‌قدر ضعیف است که با آن نمی‌توان حتی یک میلی‌لیتر آب را به دمایی بالاتر از دمای اتاق گرم کرد.

اما طبق قانون مربع معکوس، شدت تابش موج خطی مستقیماً معکوس با فاصله از منبع است؛ یعنی منبع تابش هر چه دورتر باشد، انرژی‌ای که به شما می‌رسد، کمتر می‌شود.

آیا وای فای واقعاً خطرناک است؟

لازم به ذکر است که با وجود مطالعات فراوان، هنوز پاسخ قاطعی برای این سؤال وجود ندارد؛ بسیاری از تحقیقات از ادعای بی‌تأثیر بودن Wi-Fi بر سلامتی پشتیبانی می‌کنند و برخی مطالعات، چنین ادعاهایی را رد می‌کنند.

در شرایطی که میزان کلی مرگ‌ومیر ناشی از سرطان به‌طور پیوسته در طول زمان افزایش داشته، اما بعید است که افزایشی در انواع سرطان‌هایی که برخی با Wi-Fi مرتبط می‌دانند (ازجمله تومورهای مغزی) نسبت به میزان عمومی سرطان وجود داشته باشد. در مطالعات اخیر مشخص‌شده که تابش‌های الکترومغناطیسی در فرکانس‌های بالا، ازجمله تابش UV خورشید، می‌تواند رشد تومور و سرطان را افزایش دهد.

حداقل از دهه ۱۹۵۰، زمانی که نگرانی‌ها در مورد قرار گرفتن سربازان نیروی دریایی در معرض رادارهای قوی کشتی وجود داشت، محققان در حال مطالعه امواج رادیویی و سلامت انسان بوده‌اند.

یکی از جامع‌ترین مطالعات دراین‌باره توسط جان مولدر، استاد بازنشسته انکولوژی تشعشع در کالج پزشکی ویسکانسین انجام شد. او در سال ۲۰۱۳ به بررسی تحقیقاتی در مورد سلامت Wi-Fi پرداخت و یادآور شد که روترهای Wi-Fi داده‌ها را از طریق امواج رادیویی، نوعی تشعشع الکترومغناطیسی، ارسال و دریافت می‌کنند؛ دقیقاً مثل همان چیزی که در تلفن‌های همراه استفاده می‌شود.

مولدر در مصاحبه‌ای در سال ۲۰۱۸ توضیح داد که نوع تشعشع مرتبط با Wi-Fi برای ۵۰ تا ۶۰ سال موضوع تحقیق بوده است.

کنت فاستر، استاد مهندسی زیستی دانشگاه پنسیلوانیا هم یادآور شده که سطوح بسیار بالای تابش الکترومغناطیسی (EM) می‌تواند به افراد آسیب بزند. او اعلام کرده که دستورالعمل‌های ایمنی برای همه وسایل الکترونیکی که تشعشعات الکترومغناطیسی تولید می‌کنند، ازجمله تلفن‌ها و ماکروویو، بر اساس درک فعلی از شدت و خطرات امواج رادیویی، ایجادشده است.

فاستر و مولدر و اکثر کارشناسان معتقدند که میزان تشعشع روتر Wi-Fi، صدها برابر کمتر از دستورالعمل‌های ایمنی مذکور است. پس میزان تشعشع روتر وای فای، به‌مراتب کمتر از محافظه‌کارانه‌ترین محدودیت‌های اعمال‌شده توسط محدودیت‌های ایمنی است.

به‌علاوه در نظر داشته باشید که دستگاه‌های Wi-Fi دائماً تشعشعات EM را پمپاژ نمی‌کنند و فقط هنگام ارسال و دریافت داده‌ها فعال می‌شوند که دوره فعال آن‌ها تا ۰.۱ درصد دوره عملیاتی است.

خطرات احتمالی Wi-Fi برای سلامت

البته برخی از مطالعات علمی، به اثرات مضر Wi-Fi بر بدن انسان پرداخته شده است. افزایش تولید رادیکال‌های آزاد باعث استرس اکسیداتیو می‌شود و همین احتمال آسیب‌های اکسیداتیو به ماکرومولکول‌های سلولی مانند پروتئین‌ها، لیپیدها و DNA را افزایش می‌دهد.

طبق گزارش وب‌سایت news-medical که در سال ۲۰۲۰ منتشر شد، برخی مطالعات بر روی اثرات سیگنال‌های WiFi ۲.۴۵گیگاهرتز بر سلامت انسان و حیوان نشان داده که تابش الکترومغناطیسی فرکانس رادیویی ساطع‌شده از دستگاه‌های WiFi ممکن است بر تعداد، تحرک و یکپارچگی DNA اسپرم تأثیر بگذارد و حتی باعث کاهش سطح تستوسترون، افزایش مرگ سلولی و آسیب DNA درمردان شود که به دلیل افزایش دما و سطوح استرس اکسیداتیو در بیضه‌ها ایجاد می‌شود.

در این مطالعات یادآوری شده که قرار گرفتن در معرض Wi-Fi باعث کاهش تولید و ترشح استروژن و پروژسترون در زنان و کاهش کارایی باروری و اختلال در باروری می‌شود. به‌علاوه Wi-Fi ممکن است باعث جهش‌های کروموزومی که یکی از دلایل سقط‌جنین خود به خودی است بشود.

مطالعات حیوانی در مورد اثرات Wi-Fi بر فعالیت مغز نشان داده که قرار گرفتن در معرض استرس و تشعشعات Wi-Fi گرچه باعث ایجاد رفتارهای اضطرابی می‌شود ولی بر توانایی یادگیری فضایی و حافظه تأثیری ندارد. در مغز حیوانات تغییرات بیوشیمیایی ازجمله افزایش استرس اکسیداتیو در قشر مغز و افزایش فعالیت استیل کولین استراز مشاهده‌شده.

در انسان‌ها نیز قرار گرفتن در معرض بیش‌ازحد Wi-Fi با اختلال در یادگیری و حافظه، محرومیت از خواب و خستگی مرتبط با کاهش ترشح ملاتونین و افزایش ترشح نوراپی نفرین در شب همراه بوده. هرچند که استفاده از صفحه‌نمایش نیز با این تغییرات همراه است.

در کودکان خردسال مشخص‌شده که تشعشعات الکترومغناطیسی فرکانس رادیویی ساطع‌شده از تلفن‌های همراه و بی‌سیم هیچ مشکل عاطفی و رفتاری ایجاد نمی‌کند.

باوجود چند مطالعه اولیه در مورد اثرات بالقوه مضر قرار گرفتن در معرض WiFi، هنوز برای نتیجه‌گیری درباره خطرات احتمالی آن زود است. چراکه شدت سیگنال مورداستفاده در مطالعات به‌طور قابل‌توجهی بالاتر از سطوح واقعی قرار گرفتن در معرض محیطی است.

در مقاله دیگری که مرکز ملی اطلاعات بیوتکنولوژی pmc.ncbi منتشر کرده، درباره تأثیر تابش الکترومغناطیسی روتر Wi-Fi بر غده تیروئید موش صحرایی نر بالغ می‌خوانیم. در این مقاله به این نکته اشاره‌شده که پرتوهای الکترومغناطیسی (EMR) احتمالاً اندام‌های مختلفی ازجمله غدد درون‌ریز را تحت تأثیر قرار می‌دهند و یادآوری شده که تابش Wi-Fi تأثیری جدی بر مورفولوژی و فعالیت غده تیروئید دارد.

آژانس حفاظت از محیط‌زیست آمریکا نیز در مقاله‌ای یادآوری کرده که انسان‌ها در ابر ثابتی از سیگنال‌های بی‌سیم از Wi-Fi گرفته تا تلفن‌های همراه و سایر شبکه‌ها قرار دارند و این دستگاه‌ها از انرژی RF که نوعی از پرتوهای غیریونیزان است برای ارسال و دریافت اطلاعات استفاده می‌کنند.

در توضیح بیشتر می‌خوانیم که گرچه تشعشعات غیریونیزان آن‌قدر قوی نیستند که مستقیماً بر ساختار اتم‌ها تأثیر بگذارد یا به DNA آسیب برسانند ولی باعث ارتعاش اتم‌ها و درنتیجه گرم شدن آن‌ها خواهند شد. انرژی بسیار قوی RF مثل فرستنده‌های رادار، خطرناک است و باعث آسیب‌های جدی مانند سوختگی شدید خواهد شد که فقط در نزدیکی تجهیزات بزرگ و قدرتمندی مثل فرستنده‌های تجاری مسافت طولانی نصب‌شده بر روی دکل‌های ارتباطی یافت می‌شود و در مورد Wi-Fi صادق نیست.

Wi-Fi خطری ندارد!

در این ‌بین مقاله منتشرشده در وب‌سایت رسمی دولت کانادا، اطلاعات کاملاً متفاوتی را در اختیارمان قرار داد. در این مقاله به این نکته اشاره‌شده که قرار گرفتن در معرض فرکانس رادیویی دستگاه‌های Wi-Fi در خانه، مدارس یا سایر مناطق قابل‌دسترسی، برای سلامتی هیچ خطری برای سلامتی ندارد.

در این دستگاه‌ها، استانداردهایی رعایت شده تا اطمینان حاصل شود که از محدودیت‌های قرار گرفتن در معرض EMF فرکانس رادیویی تجاوز نمی‌کنند. میزان جذب EMF فرکانس رادیویی ساطع‌شده توسط Wi-Fi در بدن شما بستگی به این موارد دارد:

قدرت سیگنال

میزان نزدیک بودنتان به دستگاه دارای Wi-Fi

اندازه‌گیری سطح EMF فرکانس رادیویی از چندین منبع Wi-Fi و دستگاه‌های دارای Wi-Fi فعال که به‌طور هم‌زمان در یک اتاق کار می‌کنند، بسیار کمتر از محدودیت‌های قرار گرفتن در معرض انسان در کد ایمنی ۶ بود. براساس شواهد علمی فعلی، سطح EMF فرکانس رادیویی منتشرشده از دستگاه‌های Wi-Fi برای سلامتی مضر نیست.

این نتایج کسب‌شده توسط وزارت بهداشت کانادا با یافته‌های نهادهای بزرگی ازجمله سازمان بهداشت جهانی، آژانس امنیت سلامت بریتانیا، موسسه مهندسین برق و الکترونیک، کمیسیون بین‌المللی حفاظت در برابر تشعشعات غیر یون ساز مطابقت دارد.

در نهایت می‌توان به این جمع‌بندی رسید که تا به امروز در مطالعات، ارتباطی قطعی بین استفاده از تلفن همراه و اثرات رادیوژنیک بر سلامتی، مانند سرطان، مشخص نشده و فقط شواهد محدودی از مطالعات روی بدن انسان، مطالعات جمعیتی و حیوانات آزمایشگاهی حاکی از ارتباط بین استفاده از تلفن همراه و سرطان به دست آمده است.

بااین‌حال، این مشاهدات قطعی نیستند و محدودیت‌های متعدد این مطالعات، ازجمله مسائل تکرارپذیری، ما را از نتیجه‌گیری یک اثر علی بازمی‌دارد. از همین رو دانشمندان همچنان به بررسی اثرات قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض تشعشعات Wi-Fi ادامه می‌دهند.