دروس پیش نیاز هوش مصنوعی از سرفصل‌های دبیرستان حذف شده است/ استفاده از هوش مصنوعی نیاز به سواد دارد!
هوش مصنوعی امروز به یکی از بزرگترین دغدغه کشورها تبدیل شده است. اما از آنجایی که آموزش صحیح در هر حوزه‌ای می‌تواند از دغدغه‌های آن حوزه بکاهد؛ آموزش صحیح هوش مصنوعی به دانش آموزان و آشنایی آن‌ها با این فناوری نیز، می‌تواند کمک بزرگی به آینده بکند. اما آیا تنها آموزش آن کافی است؟ هوش مصنوعی چه چالش‌هایی برای ما و نسل‌های آینده ایجاد خواهد کرد؟
ستار هاشمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، روز اول مهر با حضور در یکی از مدارس استان تهران به اهمیت هوش مصنوعی در آینده کشور اشاره کرد و گفت در این مسیر دانش‌آموزان باید دروس پایه ازجمله ریاضی را به‌درستی فرابگیرند تا بتوانند هوش مصنوعی را در امور روزمره خود به‌کارگیرند.
در پی گفته وزیر ارتباطات با امیرمحمد صالح‌اوف متخصص هوش مصنوعی در خبرآنلاین به موضوع استفاده از هوش مصنوعی در آموزش‌وپرورش، آموزش هوش مصنوعی به دانش‌آموزان و استفاده از هوش مصنوعی در امور روزمره آن‌ها پرداختیم. با فرض بر اینکه ما هوش مصنوعی پیشرفتهای داریم، آیا هوش مصنوعی در آینده برای ما مشکل ایجاد خواهد کرد یا نه؟
به گفته این متخصص، متولدین دهه ۳۰ و ۴۰ که در دورانی تحصیل کردند که کامپیوتر وارد جامعه نشده بود، از جهت ساختار ذهنی، چه ازنظر بیولوژیکال مغزی و چه ازنظر رفتاری، نسبت به نسلی که با کامپیوتر بزرگ‌شده‌اند، رفتاری متفاوتی در برخورد با موضوعات مختلف دارند. به‌عنوان‌مثال "صبر" آن‌ها در برخورد با مسائل خیلی بیشتر از کسانی است که هرچه می‌خواستند به‌سرعت با کامپیوتر به دست می‌آورند.
همین موضوع در مورد افرادی که در دهه ۷۰ افرادی که در دهه ۹۰ به دنیا آمدند هم صدق می‌کند. کامپیوترهای آن زمان، کامپیوترهایی کندتر بودند و ممکن بود فردی فقط برای اینکه کامپیوتر را روشن کند، پنج دقیقه صبر کند. اما کامپیوترهای در دسترس متولدین دهه ۹۰ با سرعت به مراتب بالاتری کار می‌کند و لذا مشاهده می‌شود که این افراد اساساً صبر خیلی کمتری در برخورد با مسائل زندگی‌شان دارند.
ساختار ذهنی ما تغییر کرده است، اما ساختار جامعه نه!
او بابیان این موضوع که اکنون در مورد هوش مصنوعی نگرانی‌هایی وجود دارد گفت: «قبل از پیشرفتهای اخیر هوش مصنوعی، یک دانشجوی تحصیلات تکمیلی برای پیشبرد تحقیقات خود وظیفه داشت که تعداد زیادی مقاله را بررسی و مطالعه کند، حتی شاید ماه‌ها زمان می‌گذاشت و صد مقاله می‌خواند؛ این‌ها به فرد قدرتی می‌داد که کارهای علمی آینده‌ی خود را بهتر جلو ببرد. در حال حاضر، با پیشرفت فناوری‌های هوش مصنوعی، تمام این کارها را در یک تا سه روز می‌توان انجام داد، درحالی خروجی کار مشابه با قبل است. سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که مهارت‌های دانشجویی که با این روش درس‌خوانده و توانسته است خود را فارغ‌التحصیل کند، با دانشجوی پنج سال پیش یکسان است؟»
صالح‌اوف گفت:«مسئله‌ای که اکنون وجود دارد این است که ساختار ذهنی ما در حال تغییر است و ما نسبت به انسان نسل قبل متفاوت میشویم، همانطور که همیشه اتفاق افتاده است؛ اما جامعه و زندگی روزمره ما به این سرعت تغییر نمی‌کنند. فردی که عادت کرده است خیلی سریع به نتیجه برسد، اگر در اداره‌ای استخدام شود که سیستم اتوماسیون ضعیفی دارد، چون به زندگی باهوش مصنوعی عادت کرده است نمی‌تواند تطبیق پیدا کند و مجبور می‌شود استعفا بدهد.»
نمی‌توانیم به هوش مصنوعی اعتماد کنیم
او خاطرنشان کرد که همه این‌ها این به این معنا است که این سیستم برای یک فرد می‌تواند چالش‌های بسیاری ایجاد کند؛ چه برسد به اینکه در فضای بزرگ‌تر، بخواهیم برای دانش‌آموزان اجرا کنیم و دانش‌آموزان کل کشور باهوش مصنوعی ارتباط بگیرند. این کار، حتی چالش‌های اجتماعی ایجاد می‌کند و ممکن است حتی نوع دیگری از تایپ شخصیتی به وجود بیاورد.
این متخصص با فرض بر اینکه این خطرات وجود ندارد گفت: «فرض می‌کنیم افراد تطبیق پیدا کردند و نسل دیگری به وجود آمده است. بازهم مسائل مختلفی پیش می‌آید؛ یکی از مسائل ساده آن این است که نمی‌توانید اعتمادی که به انسان دارید را به سیستم هوش مصنوعی داشته باشید.»
خطای هوش مصنوعی، قابل جلوگیری نیست!
او افزود:«به‌عنوان‌مثال ممکن است سیستمی که می‌خواهیم برای آموزش به کار ببریم را از طریق هوش مصنوعی درست کنیم، در اختیار دانش‌آموزان بگذاریم و نا مدتی مشکلی پیش نیاید، اما ممکن است این سیستم به هر نحوی دچار خطا شود. این خطا ممکن است سهوی باشد یا اینکه در پاسخ به دانش‌آموز، محتوایی را تولید کند که مناسب سن او نیست و یا ازنظر سیستم آموزشی آن کشور مسئله دارد؛ باید توجه کنیم که این اتفاق تا حد زیادی قابل جلوگیری نیست و ذات هوش مصنوعی است.»
او همچنین در مورد خطراتی که هوش مصنوعی را تهدید می‌کند نیز گفت: «نکته دیگر این است که درست مانند بسیاری دیگر از سامانه‌های هوشمند، به مدل‌های هوش مصنوعی نیز می‌تواند حملات سایبری صورت بگیرد. به‌عنوان‌مثال فرض کنیم چنین سیستمی در مدارس ایران وجود دارد؛ می‌توان مدلی تولید کرد که در حالت عادی، رفتار عادی دارد، اما اگر یک فرد متجاوز بخواهد اختلالی در سیستم ایجاد کند، می‌تواند به سیستم ورودی بدهد که هم‌زمان در کل کشور مسئله به وجود آورد یا محتوای نامربوط تولید کند.»
استفاده از هوش مصنوعی نیاز به سواد بالا دارد
بنابراین به گفته امیرمحمد صالح‌اوف متخصص هوش مصنوعی، استفاده از هوش مصنوعی در آموزش نیاز به سواد بالا و بررسی‌های زیادی دارد و حداقل در کوتاه‌مدت منطقی نیست که بخواهیم به فکر استفاده از آن در این ابعاد باشیم.
او در ادامه این موضوع گفت:«البته نباید در کل صورت‌مسئله را پاک‌کنیم. می‌توانیم امکاناتی را فراهم کنیم که حداقل مناطق محروم از امکانات درسی، بتوانند از سیستم‌های هوش مصنوعی به‌عنوان منابع کمک‌درسی استفاده کنند یا معلمان بتوانند در دروسی که نیاز به کمک دارند، از آن کمک بگیرند. اما این نباید باعث شود که تصور شود به‌عنوان‌مثال، می‌توان مشکل کمبود معلم را به کمک هوش مصنوعی جبران کنیم.»
اخلاق در هوش مصنوعی...
این متخصص همچنین به اهمیت اخلاق در هوش مصنوعی اشاره کرد و گفت:«موضوع دیگری که بیشتر در کشورهای دیگر دنبال می‌شود و در ایران هم در سطح آکادمیک وجود دارد، موضوع اخلاقیات هوش مصنوعی است. اخلاقیات هوش مصنوعی به این می‌پردازد که ما تا چه حد حق داریم هوش مصنوعی را وارد زندگی و امور کنیم و با تبعات اخلاقی آن چطور برخورد کنیم.»
دروس پیش نیاز هوش مصنوعی از سرفصل‌ها حذف شده است
صالح‌اوف در ادامه در مورد آموزش هوش مصنوعی به دانش‌آموزان گفت:«خیلی از دروس پیش‌نیاز هوش مصنوعی از سرفصل‌های دروس دبیرستان هم حذف‌شده است. زمانی که ما تحصیل می‌کردیم چیزهایی آموزش می‌دادند که بعدازآن می‌شد هوش مصنوعی را تا حدودی یاد گرفت. اکنون این دروس به دانشگاه منتقل‌شده و سرفصل‌ها باید تغییر کنند تا به دانش‌آموزان همچنین آموزشی بدهیم.»
او بابیان این موضوع که می‌توانیم از جنبه‌های دیگر هم به هوش مصنوعی نگاه کنیم گفت:« با آموزش هوش مصنوعی، افراد با چگونگی هوش مصنوعی آشنا می‌شوند و این حالت معجزه گونه هوش مصنوعی از بین می‌رود. این حس به وجود می‌آید که هوش مصنوعی چیزی است که مهندسان می‌سازند، می‌توانند ایده و تغییرات آن را درک کنند. این باعث می‌شود که نرخ کلاه‌برداری‌ها پایین بیاید. به‌عنوان‌مثال دانش‌آموز، متوجه می‌شود که می‌توان باهوش مصنوعی صدای افراد را تقلید کرد؛ بنابراین اگر برای او صدایی بفرستند و بگویند معلم فلان حرف را زده و ... دانش‌آموز، آزاری نمی‌بیند.»
به گفته این متخصص، در کل از بعضی جهات خوب است که آموزش هوش مصنوعی تا حدی فراگیر شود و افراد بتوانند تا حدودی آن را یاد بگیرند. اینکه افراد بخواهند باهوش مصنوعی آشنا شوند، ایده خوبی است، به‌خصوص اینکه بخواهند در امور روزمره خود از آن استفاده کرده و کمک بگیرند.
