اقدامات امام حسن عسکری (ع) برای گستردگی تشکیلاتی شیعه

امام حسن‌بن‌علی العسکری (علیهماالسلام) که یازدهمین امام شیعیان و پدر بزرگوار حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه‌الشریف) هستند، روز هشتم ربیع‌الثانی ۲۳۲ ه‍. ق در مدینه به دنیا آمدند و روز هشتم ربیع‌الاول ۲۶۰ ه‍. ق در ۲۸ سالگی توسط «معتمد عباسی (لعنةالله علیه)» پانزدهمین خلیفه عباسی مسموم شدند و به شهادت رسیدند.

مزار ایشان در شهر سامرا کشور عراق در جوار مزار پدر بزرگوارشان امام علی‌بن‌محمد الهادی (علیهماالسلام) قرار دارد.

در آستانه سالروز شهادت امام حسن عسکری (ع) بخشی از کتاب «انسان ۲۵۰ ساله» که حاوی بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در مورد زندگی سیاسی_مبارزاتی ائمه معصومین (علیهم‌السلام) است که مرکز صهبا آن را گردآوری و تنظیم کرده است، انتخاب شده است که به گستردگی جامعه اسلامی و ارتباطات مختلف ائمه (ع) با شیعیانشان مخصوصاً زمان امام جواد (ع)، امام هادی (ع) و امام حسن عسکری (ع) اشاره دارد.

«.. ورود امام رضا (ع) که _که نشان دادن جلوه‌ای از چیز‌های ندیده و نشنیده مردم بود_ و هم شهادت آن بزرگوار _که داغ عجیبی بنا کرد_ درواقع تمام فضای این مناطق را در اختیار شیعه قرار داد؛ نه اینکه حتماً همه شیعه شدند، اما همه محبّ اهل بیت (ع) شدند.

در این فضا، شیعیان ریخته‌اند کار کنند. شما می‌بینید ناگهان سروکله «اشعریین» در قم پیدا می‌شود. اینها چرا آمدند؟ اشعریین که عرب هستند. اینها به قم آمدند و بساط حدیث و معارف اسلامی را در قم پهن کردند و آنجا را پایگاه قرار دادند.

در ری هم امثال کلینی (ابوجعفر محمدبن‌یعقوب کلینی رازی (ره) معروف به «کلینی» صاحب کتاب گرانقدر «اصول کافی») بلند شدند. کسی مثل کلینی ابتدابه‌ساکن از شهری بلند نمی‌شود. باید محیط شیعه و معتقد باشد تا بتواند جوانی را با این خصوصیات پرورش دهد که بعد، او بشود کلینی!

بعد؛ همینطور که این حرکت ادامه پیدا کرده، شما ببینید شیخ صدوق (رض) تا هرات و خراسان و مکان‌های دیگر رفته و برای شیعه حدیث جمع‌آوری کرده و این خیلی مهم است...

بنابراین حرکت امام رضا (ع) و بعد، شهادت مظلومانه ایشان کاری کرد که این فضا دست ائمه (ع) افتاد و ایشان هم بنا کردند به استفاده کردن. نامه‌نگاری‌ها و رفت‌وآمد‌هایی که صورت می‌گرفت، به شکل عادی اتفاق نمی‌افتاد و تمامشان زیر پوششی از پنهان‌کاری اتفاق می‌افتاد؛ و الا اگر آشکار بود، می‌گرفتند و دست و پای افراد را قطع می‌کردند.

مثلاً با شدت عملی که متوکل (علیه‌اللعنة) داشت و رفتن به کربلا را ممنوع کرده بود، آیا اجازه می‌داد مسائل مردم را راحت خدمت امام (ع) بیاورند، بعد جواب‌ها را به مردم برسانند؛ وجوهات را بگیرند و خدمتِ امام (ع) بیاورند، بعد رسید بگیرند و به مردم بدهند؟ اینها نشان‌دهنده شبکه عظیم تبلیغاتی و تعلیماتی این سه امام بزرگوار (ع) است.

بعد از امام رضا (ع) تا زمان شهادت حضرت عسکری (ع) چنین حادثه‌ای اتفاق افتاده است. حضرت هادی (ع) و حضرت عسکری (ع) در همان شهر سامرا که درواقع مثل یک پادگان بود، توانسته بودند این‌همه ارتباطات را با سرتاسر دنیای اسلام تنظیم کنند.

وقتی ما ابعاد زندگی ائمه (ع) را نگاه کنیم، می‌فهمیم اینها چه کار می‌کردند؛ بنابراین فقط این نبود که اینها مسائل نماز و روزه یا طهارت و نجاسات را جواب بدهند. در موضع «امام» _با همان معنای اسلامیِ خودش_ قرار می‌گرفتند و با مردم حرف می‌زدند.

به نظر من این بُعد در کنار این ابعاد قابل توجه است. شما می‌بینید که حضرت هادی (ع) را از مدینه به سامرا می‌آوردند و در سنین جوانی _۴۲ سالگی_ ایشان را به شهادت می‌رسانند؛ یا حضرت عسکری (ع) در ۲۸ سالگی به شهادت می‌رسند؛ اینها همه نشان‌دهنده حرکت عظیم ائمه (ع) و شیعیان و اصحاب آن بزرگوار‌ها در سرتاسر تاریخ بوده. با اینکه دستگاه خلفا، دستگاه پلیسیِ با شدت عمل بود، در عین حال؛ ائمه (ع) اینگونه موفق شدند. در کنار غربت، این عزت و عظمت را هم باید دید.

در هیچ زمانی، ارتباط شیعه و گسترش تشکیلاتیِ شیعه در سرتاسر دنیای اسلام مثل زمان امام جواد (ع)، امام هادی (ع) و امام حسن عسکری (ع) نبوه است. وجود وکلا، نوّاب و همین داستان‌هایی که از امام هادی (ع) و امام حسن عسکری (ع) نقل می‌کنند _که برای مثال کسی پول آورد و امام (ع) معین کردند چه کاری صورت بگیرد_ نشان‌دهنده این معناست.

یعنی علی‌رغم محکوم بودن این دو امام بزرگوار در سامرا و قبل از آنها هم امام جواد (ع) به نحوی و امام رضا (ع) به نحوی ارتباطات با مردم همینطور گسترش پیدا کرد. این ارتباطات، قبل از زمان امام رضا (ع) هم بوده است. منتها آمدن حضرت (ع) به خراسان خیلی تأثیر زیادی در این امر داشته است.»