اشغال ایران از سوی ارتش متفقین در جنگ جهانی دوم
سپیده‌دم سوم شهریور قوای انگلستان از جنوب و قوای شوروی از شمال، ایران را مورد حمله هوایی، زمینی و دریایی قرار دادند. در اثر حمله قوای متفقین، ارتش ایران به سرعت منحل شد و چند ساعت بیشتر دوام نیاورد.
در جریان این حمله دریادار بایندر فرمانده نیروی دریایی ارتش و ناخدا نقدی رییس ستاد نیرو و ناوسروان فرج‌الله رسانی، جعفر فزونی و تعدادی از صاحب‌منصبان نیز شهید شدند.
در آن سال رجبعلی منصور نخست وزیر ایران بود که در همان ساعت اولیه اسمنیروف سفیر کبیر شوروی به منزل او رفت و اعلام کرد شوروی و بریتانیا ایران را اشغال کرده‌اند. عصر همان روز رجبعلی منصور به مجلس رفت و توضیح داد که دلیل اشغال ایران چه بوده است. رضا شاه لشکرهای یک و دو پادگان مرکز را به خارج تهران انتقال داد و قرارگاه بزرگ ارتشتاران به فرماندهی سرلشکر عزیزالله ضرغامی تشکیل شد. سربازان احتیاط به سرعت به خدمت فراخوانده شدند.
رجبعلی منصور که نخست وزیر زمان اشغال ایران بود، دو روز بعد برکنار شد و محمدعلی فروغی ذکاءالملک که تا چند سال پیش مغضوب دربار بود، به جای او نخست وزیر ایران شد.
در جریان جنگ جهانی دوم، اگرچه رضا شاه پهلوی به آلمان‌ها تمایل داشت و طرح موضوعاتی همچون برتری نژاد آریایی در ایران دامن زده می‌شد، اما ایران تصمیم گرفت موضع بی‌طرفی اتخاذ کند و در جنگ شرکت نکند، با این حال شرایط آنگونه که ایران می‌خواست پیش نرفت.
پیش از شهریور بیست، متفقین از ایران خواسته بودند که خیلی مسالمت‌آمیز اجازه دهد نیروهای آنها از خاک ایران عبور کند اما هر بار رضاشاه با این درخواست مخالفت می‌کرد و معتقد بود ایران نباید در این جنگ شرکت داشته باشد، با این حال این موضوع طبق خواسته ایران پیش رفت.
آلمان‌ها در جنگ با شوروی بودند و ایران نیز مرزهای گسترده‌ای با اتحاد جماهیر شوروی داشت، از این رو طبیعی بود که جنگ ناگزیر به ایران کشیده خواهد شد. شوروی به بهانه حضور کارشناسان آلمانی در ایران و حمایت از «متحدین» به ایران حمله کرد.
جنگ جهانی دوم شرایط ایران را به کلی تغییر داد؛ رضا شاه پهلوی هفده روز بعد از سلطنت کنار گذاشته شد و با تلاش محمدعلی فروغی محمدرضا شاه به جای او بر تخت نشست. بسیاری از تاسیسات ایران همچون راه آهن سراسری در همان دوره کشیده شد و برای حمل و نقل ادوات نظامی، جاده‌های مختلفی در ایران احداث شد. سیم‌های تلفن در مناطق مختلف ایران کشیده شد و به مناطق استراتژیک ایران تلگراف رسید.
نام برخی محله‌های ایران از از اتفاقات جنگ جهانی دوم تاثیر پذیرفته است؛ همچون محله «سیم‌بالا» در بندرعباس که جریان حمله انگلیسی‌ها اولین سیم تلفن انگلیسی‌ها در آن محله نصب شده بود.
نیروهای انگلستان مدتی پس از جنگ جهانی دوم ایران را ترک کردند اما ارتش سرخ شوروی همچنان در ایران ماند و عاقبت در تاریخ ۱۵ فروردین ۱۳۲۵ نیروهای ارتش سرخ نیز از ایران خارج شدند.
