صنعت خودروسازی برقی چین؛ الهام بخش، تحسین برانگیز ولی ترسناک

متن یادداشت مشترک علی میرزایی سیسان متخصص راهبرد و فناوری برقی  و  مهدی سلیمانی دانشیار مهندسی مکانیک و محقق ارشد خودروهای برقی و هیدروژنی با عنوان «صنعت خودروسازی برقی چین؛ الهام بخش، تحسین برانگیز ولی ترسناک» به این شرح است:

به نظر می رسد جامعه جهانی، به ویژه غرب و ایالات متحده، به طور قابل توجهی برتری سریع چین در بازار خودروهای برقی را تا به امروز دست کم گرفته اند. در حالی که خودروسازان غربی همچنان از فروش خودروهای لوکس موتور احتراق داخلی و هیبرید خود سود قابل توجهی به دست می‌آورند، در معرض خطر نابودی کامل توسط رقبای چینی خود در بازارهای جهانی قرار گرفته اند. برای هر خودروساز غیر چینی سرمایه گذاری سودآور در خودروهای برقی تقریبا غیر ممکن شده است زیرا چطور می توان در تولید یک محصول تجاری در سطح بین الملل موفق شد وقتی زنجیره تامین کامل و تغییرات قیمتی در دست رقیب پر توان (چین) است؟

واقعیت اینست که چین در حال حاضر بر زنجیره تامین جهانی خودروهای برقی تسلط کامل دارد و این موقعیت را سالیان سال حفظ خواهد کرد. هر خودروساز بین المللی که بخواهد قدمی در راستای تولید خودروی برقی بر دارد خود را در یک رقابت سرسخت در این بازار تحت کنترل چین و به سرعت در حال تحول خواهد دید. با این حال، روزمرگی و حضور معدود خودروهای برقی چینی در خیابانهای غرب، خودروسازان غربی را به طور بالقوه دچار احساس امنیت کاذب کرده است. ولی خودروسازی چین بشدت در حال سرعت گرفتن است. چین صادرات گسترده خودروهای برقی به بیش از 100 بازار بین المللی، از جمله اتحادیه اروپا، بریتانیا، مکزیک، را با تمام قوا شروع کرده است. و اثر گذاری عمده ای در چرخه تولید دیگر اقتصادهای نوظهور در آسیای جنوب شرقی، برزیل و هند دارد.

بینش غالب مصرف کننده در غرب هنوز نادیده گرفتن خودروهای " بی کیفیت" چینی است تفکری که از تجربه قبلی بدست آمده است. ولی شرایط به سرعت در حال عوض شدن است. مهم است که پیشرفت چشمگیر صنعت برقی سازی چین را درک کنیم-فرصتها را شناسایی و چالشها را نادیده نگیریم. حتی رقبای محصولات چینی بدون چین زنده نمی مانند. نیمی از تولید جهانی تسلا در حال حاضر در چین انجام می شود و بخش قابل توجهی از تسلای تولیدی چین به سرتاسر جهان صادر می شود که نشان دهنده انحصار تقریبا مطلق چین در تولید و کنترل زنجیره تامین فن آوریهای مربوطه است.

تلاش‌های آمریکا و اروپایی ها برای ممانعت از واردات خودروهای برقی چین از طریق تعرفه‌ها یا سایر موانع تجاری ممکن است در کوتاه مدت مفید جلوه دهد ولی در درازمدت بی‌اثر است زیرا چین به تثبیت سلطه خود در زنجیره تامین جهانی و توانایی‌های تولید خودروهای برقی ادامه می‌دهد.

با وجود تشدید تلاش‌های صنعت خودروسازی بین‌المللی (غیر چینی)، تفاوت پیشروی فن آوری ارزان بین غرب و چین همچنان قابل توجه است. پیشگامی زمانی -ارزشمندترین دارایی تجاری یک بازیگر در یک بازار- در اختیار چین است. بسیاری از تحلیلگران غربی معتقدند که استراتژی کنونی غرب ناکارآمد است، در درجه اول به این دلیل که غرب هنوز به طور کامل فوریت این وضعیت را تشخیص نداده است.

برای پر کردن این شکاف، غرب باید به طور قابل توجهی تلاش خود را برای رقابتی کردن محصولات خود با خودروهای برقی چینی افزایش دهد. شکست در انطباق و توسعه استراتژی های جامع شکاف با چین را تشدید می کند.

کاستی‌های صنعتی در مواجهه با سلطه چین در خودروهای برقی می‌تواند پیامدهای شدیدی برای چشم‌انداز آینده این صنعت در بازار جهانی رقابتی داشته باشد.

در مجموع موفقیت چین در خودروسازی برقی بسیار الهام بخش و تحسین برانگیز است و برای صنعت ایران می تواند درس های آموزنده زیادی داشته باشد. اما با توجه به درهم تنیدگی رو به رشد بین تجارت و سیاست بین الملل، در تعامل با چین، چالشهای زیادی نیز روبروی صنعت ایران است.

صنایع خودروسازی در کشورهای در حال توسعه مانند ایران باید برای دستیابی به چابکی و تولید باکیفیت شب و روز تلاش مضاعف کنند. با این حال، به نظر می رسد که فوریت این ضرورت هنوز به طور کامل در سطح سیاست های بالادستی و عملیاتی در بین خودروسازان ایران حس نشده است.

شاید بتوان گفت که وجه مشترک غرب و ایران در خودروسازی برقی تا به امروز "تعلل زمانی" و "بروز نکردن بینش صنعتی" بوده است.