عجیب ترین خفاشی که شبیه «الاغ» است

خفاش سرچکشی با چهرۀ عجیب و غریبش همان چیزی است که فرانسوی‌ها آن را «ژُلی لِد» (jolie laide) می‌نامند، به معنای کسی یا چیزی که اصلا زیبا نیست اما یک جورهایی بانمک است.

صورت خفاش سرچکشی یک ترکیب بهم‌ریخته است: گوش‌هایش شبیه شخصیت یودا، صورتش شبیه الاغ و سوراخ‌های بینی‌اش شبیه نوعی موجود دریایی است. با این اوصاف، این حیوان عجیب، یک پیروزی تکاملی است که در جنگل‌های بارانی غرب و مرکز آفریقا زندگی می‌کند؛ جایی که میوه می‌خورد و شب‌ها پرواز می‌کند.

این حیوان تنها گونه‌ی شناخته‌شده خفاش است که نمایش جفت‌یابی اجرا می‌کند، نوعی رقابت که در آن نرها برای تحت تاثیر قرار دادن ماده‌ها با آواز خواندن خودنمایی می‌کنند.

دو بار در سال در فصول خشک، ۱۵۰ خفاش نر سرچکشی گرد هم می‌آیند و از درختان کنار رودخانه آویزان می‌شوند. سپس بال‌های بلندشان را به هم می‌زنند و شروع به خواندن میکنند. این صدا یک نویز عجیب و غریب با فرکانس پایین است که به تدریج شروع می‌شود و سپس به وزوز سریع و منقطعی شدت میابد و به ۱۲۰ ضرب در دقیقه می‌رسد.

نرهای دلباخته هر بار ساعت‌ها آواز می‌خوانند، در حالی که ماده‌ها در اطراف پروازکنان رقابت آن‌ها را قضاوت می‌کنند. نرهایی که جذاب‌ترین آوازها را بخوانند به عنوان جفت انتخاب می‌شوند.

ماده‌ها در انتخاب جفت بسیار سختگیر هستند. بنابراین، برای نرها این یک اجرای مهم است و برای همین منظور، آنها در فرایند تکامل خود، چندین سازگاری بسیار تخصصی را  پشت سر گذاشته‌اند.

برای مثال، حنجره که برای تولید صدا از آن استفاده می‌شود، در نرها تقریباً سه برابر بزرگتر از ماده‌هاست و حدود نیمی از حفره بدن نرها را اشغال می‌کند. محفظه‌های طنین‌دار بزرگ داخل سر بلند و جعبه‌ای خفاش به تقویت صدای او کمک می‌کنند، در حالی که ساختار سوراخ بینی و لب‌های فلوت‌مانند به پخش بیشتر صدا کمک می‌کنند. 

ماده‌ها مجبور نیستند برای جفت‌یابی آواز بخوانند، پس نیازی به این سر و صورت پیچیده ندارند. در نتیجه، آن‌ها به گونه‌ای تکامل یافته‌اند که بسیار متفاوت از نرها به نظر می‌رسند، یعنی بدن‌های کوچک‌تر و صورت‌های فشرده و روباه‌مانند دارند. به همین دلیل، تصور می‌شود خفاش‌های سرچکشی دوشکل‌ترین گونه‌های نر و ماده خفاش در جهان هستند. 

پس از یک بارداری شش ماهه، ماده یک یا گاهی دو نوزاد (دوقلو) خفاش به دنیا می‌آورد. ماده‌ها مسئولیت مراقبت از نوزادان را به عهده می‌گیرند. ماده‌ها در شش ماهگی و نرها در ۱۲ ماهگی به بلوغ جنسی می‌رسند. این حیوانات به صورت تک، ترکیبی از رفتارهای انفرادی و اجتماعی را از خود نشان می‌دهند، اما جالبتر از همه این است که هنگام خواب، بال‌هایشان را دور بینی‌شان می‌پیچند.

خوشبختانه خفاش سرچکشی از سوی اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت جزو گونه‌هایی با «کمترین نگرانی» ثبت شده، یعنی بعید است در آینده نزدیک در معرض خطر انقراض یا تهدید قرار بگیرد. 

هر چند زندگی همیشه بر وقف مراد نیست و این حیوانات گاهی اوقات هنگام سرقت محصولات کشاورزی توسط کشاورزان کشته می‌شوند و در نیجریه و جمهوری دموکراتیک کنگو نیز آن‌ها را به عنوان گوشت شکار می‌خورند.