بهترین راه پیشگیری از کمبود ید در بدن

ایران یکی از کشورهای موفق در برنامه پیشگیری از اختلال های ناشی از کمبود ید محسوب می شود و این امر با تکیه بر گسترش آموزش های عمومی و حمایت از تولید نمک های تصفیه شده یددار محقق شده است.

از آنجا که کمبود ید اغلب به دلیل فقر ید در آب و خاک در سطح جامعه رخ می دهد، پیشگیری و مبارزه با اختلال های ناشی از کمبود ید از اولویت هایی است که باید به آن پرداخته شود.

ید چیست؟

ید یک ماده مغذی ضروری است که باید از راه مصرف مواد غذایی به بدن برسد؛ بدن انسان برای انجام برخی از واکنش های حیاتی به ید نیاز دارد.

ید برای رشد و تکامل طبیعی و عملکرد مغز و جسم ضروری است؛ نقش حیاتی ید در بدن، شرکت در ساختمان هورمون های تیروئیدی است که این هورمون ها در رشد و تکامل جسمی و عصبی، عملکرد طبیعی مغز و سیستم عصبی، حفظ دمای بدن، تولید انرژی و سوخت و ساز تاثیر می گذارد؛ وقتی ید به اندازه کافی به بدن نرسد، غده تیروئید نمی تواند به اندازه کافی هورمون بسازد.

ناهنجاری های مادرزادی، عقب ماندگی رشد، کری و لالی، سقط و مرده زایی، هیپوتیروئیدی مادرزادی، کاهش ضریب هوشی، اختلال در قدرت یادگیری و اُفت تحصیلی، خستگی و تضعیف سیستم ایمنی از عوارض کمبود ید است.

بهترین راه پیشگیری از کمبود ید

بهترین و ساده ترین راه برای پیشگیری از کمبود ید، استفاده از نمک های یددار تصفیه شده با افزودن آن به مواد غذایی یا غنی سازی است. مناسب ترین گزینه در میان مواد غذایی برای افزودن ید، نمک است؛ زیرا هم ارزان قیمت است و هم به طور معمول هر روز از سوی افراد مورد استفاده قرار می گیرد.

این نمک ها بهداشتی است و ناخالص هایی مانند فلزات سنگین، آهک، شن و ماسه از آن جدا شده و ید به آن اضافه شده است و به دلیل خلوص بالا میزان ید را بهتر و به مدت بیشتری حفظ می کنند.

میزان ید موجود در منابع گیاهی و حیوانی در کشور برای تامین ید موردنیاز بدن کافی نیست، بنابراین توصیه می شود ید مورد نیاز بیشتر از طریق مصرف نمک یددار تامین شود.

روش صحیح نگهداری نمک

برای حفظ ید در نمک، باید نمک را دور از نور و رطوبت و در ظرف دربسته پلاستیکی، چوبی، سفالی و یا شیشه های رنگی و تیره نگهداری کنیم و برای افزودن نمک به غذا در زمان پُختن، نمک را باید در انتهای پخت اضافه کرد تا بیشترین میزان ید حفظ شود.

روش های پیشگیری از کمبود ید

- مکمل یاری و استفاده از قرص های یدات پتاسیم، محلول لوگل، روغن یده تزریقی یا خوراکی

- غنی سازی شامل افزودن ید به نان، نمک، شیر، آب و غذای کودک

- تغییر در عادت های غذایی مانند استفاده بیشتر از غذاهای دریایی و جلبک ها و مصرف کمتر مواد گواتر زا

- استفاده از کودهای شیمیایی دارای ید و غذای دامی یددار

چرا رایج ترین روش مصرف ید در جهان، استفاده از نمک یددار است؟

۱- میزان مصرف روزانه نمک به طور تقریبی ثابت است.

۲- مصرف نمک وابسته به وضعیت اقتصاد خانوار نیست.

۳- نظارت و پایش مصرف آن به راحتی انجام می شود.

۴- افزودن ید به نمک، تاثیری بر بو و مزه نمک ندارد.

۵- افزودن ید به نمک اثر سوء بر مصرف کننده نمی گذارد.

در سال های گذشته به دلایل مختلف عرضه نمک های تقلبی فاقد ید یا تصفیه نشده بسیار افزایش یافته است؛ در صورتی که با افزایش مصرف اینگونه نمک ها، به تدریج شاخص های برنامه دچار مشکل شده و میزان ید ادرار دانش آموزان کاهش می یابد و در نتیجه، میزان شیوع گواتر افزایش می یابد.

لازم است در آموزش ها به خانواده ها تاکید شود که نمک دریا به دلیل تصفیه نشدن و فاقد ید بودن برای سلامتی زیان آور است و ناخالصی این نمک ها موجب بیماری های کبدی، کلیوی و گوارشی می شود و نبود ید در آن موجب بیماری های تیروئید و کاهش رشد و هوش کودکان می شود.

به عموم جامعه تاکید می شود، همواره به تاریخ تولید و انقضای نمک و وجود پروانه ساخت وزارت بهداشت روی بسته بندی های نمک توجه کنند.  

درج شماره پروانه ساخت و عبارت «نمک یددار تصفیه شده» روی بسته بندی نمک ضروری است.

فراموش نکنیم که:

·         نمک های صنعتی، صادراتی و سنگ نمک فاقد ید بوده و برای مصارف خوراکی توصیه نمی شود.

·         تنها از نمک های تصفیه شده یددار(به مقدار کم) استفاده کنیم.

·         نمک دریا فاقد ید کافی است و به دلیل وجود ناخالصی ها، سلامت را به خطر می اندازد.

منبع:بهداشت نیوز