فراخوان اقدام مدنی برای کودکان آسیب‌دیده از کرونا

این گروه از فعالان مدنی و دانشگاهی در متنی که در اختیار روزنامه «شرق» قرار داده‌اند با تأکید بر ضرورت غلبه جامعه بر بی‌تفاوتی نسبت به تبعات همه‌گیری کووید19، به بازماندن 3.5 میلیون کودک از تحصیل به دلیل ناتوانی اقتصادی در تأمین ابزارهای الکترونیکی لازم برای ادامه تحصیل، اشاره کرده‌اند و ترکیب کودکی و تهیدستی را سازنده یکی از بی‌دفاع‌ترین اقشار جامعه دانسته‌اند. این نامه را مجتبی امیری، سید‌علیرضا حسینی‌بهشتی، هادی خانیکی، آرمان ذاکری، سارا شریعتی، احسان شریعتی، سید‌محسن علوی‌پور، الهه کولایی، پیمان مغازه، عباس منوچهری، سید‌میرطاهر موسوی، شهیده مهاجر، احمد میدری و ماریا نیک‌ورز امضا کرده‌اند.

متن کامل این فراخوان به شرح زیر است:

به‌نام خداوند هستی‌بخشِ مهرگستر

«همه‌گیری کووید۱۹ فاجعه‌ای جهانی است که نه ‎فقط به مرگِ دردناک بسیاری از انسان‌ها و از جمله هم‌وطنان ما انجامیده بلکه پیامدهای مختلف اجتماعی، فرهنگی، روانی و اقتصادی نیز به دنبال داشته و دارد. ازسوی ‎دیگر، این فاجعه چنان با بحران‌های انباشته شده متعدد همراه و هم‎زمان شده که جامعه تاکنون حتی فرصت تأمل، شناخت و چاره‌جویی ابعاد مختلف آن را نیافته است.

بسیاری از ما رنجِ جانکاهِ فقدانِ عزیزان و یا محدودیت سوگواری برای آنها را تجربه کرده‌ایم؛ دیده‌ایم که بسیاری از افراد چگونه از پیامدهای اقتصادی شیوع بیماری آسیب دیده‌اند و از تأمین ابتدایی‌ترین نیازهای زندگی روزمره خود بازمانده‌اند و می‌دانیم که بسیاری دیگر نیز با مشکلات روانی و عاطفی مواجه شده‌اند.

بااین‌حال، غافل از این واقعیت هستیم که میزان گشودگی روزنه‌های امید برای فائق‌آمدن بر این مشکلات برای همگان یکسان نیست و طبقاتِ کم‌برخوردار جامعه، در این زمینه با محدودیت‌های بیشتری مواجهند و حتی برای امکان حل مشکلات خود، به‌طورجدی نیازمند حمایت و مشارکت مؤثر دیگر طبقات اجتماع هستند.

درواقع، آنها باشدت بیشتری با عوارض بیماری کووید19 روبه‌رو می‌شوند‌ اما نه صدایی دارند که شنیده شود و نه اولویت‌بندی‌ای وجود دارد که مورد توجه قرار گیرند؛ به ‎بیان ‎دیگر، حقیقت آن است که برخلاف آنچه در ابتدای امر گفته می‌شد، ویروس کرونا به‌هیچ‌‎روی «ویروسی دموکراتیک» نیست و تهی‌دستان و اقشار آسیب‌پذیر و بی‌دفاع نظیر کودکان را به‌مراتب بیش از بقیه با پیامدهای ناگوار و درازمدت خود درگیر می‌کند.

در این میان، ترکیبی از کودکی و تهی‌دستی شاید سازنده یکی از بی‌دفاع‌ترین گروه‎‌های جامعه دربرابر بیماری کووید۱۹ باشد. برخی برآوردها نشان می‌دهد ما با حدود سه‌هزار خانواده دارای فرزند زیر 18 سال روبه‌روییم که پدر یا مادر خود را براثر این بیماری ازدست داده‌‌اند. البته آمار دقیقی از اینکه چه کسری از این کودکان به خانواده‌های کم‌برخوردار جامعه تعلق دارند در دست نیست.

مرگِ پدر و مادر فقط یکی از عوارضی است که کودکان با آن روبه‌رو می‌شوند. دیگر گزارش‌ها نشان می‌دهد 21 درصد از دانش‌آموزان یعنی 3.5 میلیون نفر به‌دلیل ناتوانی در تأمینِ ابزارهای هوشمند لازم برای بهره‌مندی از آموزش مجازی از ادامه تحصیل بازمانده‌اند. افت تحصیلی در مدارس کاملا محسوس است و پیکان تیز آن نیز بیشتر به سمت خانواده‌های کم‌برخوردار است. گویی تنها بخشی از جامعه توانسته‌ امکانات لازم برای جلوگیری از افت تحصیلی کودکانشان را فراهم کند. با تداوم این روند، «فقر آموزشی» زندگی کودکان را وابسته به مسیرهایی خواهد کرد که تا انتهای عمر با عوارض آن درگیر خواهند بود.

کودکان علاوه بر بحران‌های عاطفی و روانی، با مشکلات و بن‌بست‌های جدیِ اجتماعی و اقتصادی نیز مواجهند. اگرچه آمار رسمی در این زمینه بسیار محدود است‌ اما همین اطلاعات محدود حکایت از وخامت اوضاع می‌کند و نشان می‌دهد چه تعداد کودکان بااستعداد و کوشا، ممکن است براثر عوارض مختلف این همه‌گیری ضروری‌ترین امکان‌های زندگی سالم و پویا را از دست بدهند و این خطری است که وجدان عمومی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی همه شهروندان را خطاب می‌کند.

ازاین‌‎روی، در این گام نخست همگان را به مشارکت فعال، هدف‎مند و نظام‌مند در کمک به «کودکان بازمانده از تحصیل» و «کودکان آسیب‌دیده از فقدان والدین» براثر همه‌گیری کووید۱۹ فرامی‌خوانیم. این فراخوان اقدامی درجهت اولویت‌بندی و تمرکز بر حمایت از آسیب‌دیده‌ترین اقشار اجتماعی است. به آن امید که گامی هر چند خُرد برای گسترش عزم و اقدام ملی و مدنی در جهت زدودن پیامدهای شوم ویروس کرونا از چهره جامعه دردکشیده‌مان باشد.

ما امضاکنندگان این متن برآنیم که نسبت‌به این بحران بی‌تفاوت نباشیم و درحدِ وسع‌مان به مسئولیت اجتماعی خود عمل کنیم. براین‌اساس، در ادامه و پس از مشورت با فعالان مدنی و گروه‌های مؤثر و باتجربه اجتماعی، پیشنهادهایی برای چگونگی مواجهه با این دو مسئله طرح خواهیم کرد و در این مسیر همگان را به یاری می‌طلبیم».