/ مجلس در دیگر کشورها – ۱ /
یک نماینده به ازای هر ۳۸۰ هزار نفر در آمریکا
طبق قوانین ایالات متحده، تعطیلی دولت زمانی رخ میدهد که مجلسین(مجلس نمایندگان و سنا) نتوانند لایجه بودجه که به دولت اجازه پرداخت هزینههای لازم برای انجام عملیات روزانه خود در سال را میدهد، تصویب کنند. این اتفاق بیسابقهای نیست و آخرین بار ۱۷ سال پیش در زمان ریاستجمهوری بیل کلینتون و آخرین آن سیام سپتامبر ۲۰۱۳ در دولت باراک اوباما اتفاق افتاد.
پارلمان در کشورهای دارای قانون اساسی، از مهمترین ارکان دولت به شمار میآید. نمایندگانی که یا با رای مستقیم مردم یا با شیوههای انتصابی وارد مجلس یک کشور میشوند، غالباً در قانونگذاری و تصویب لوایحی که به تقنین منتهی میشود، نقش مهمی دارند.
به گزارش ایلنا، البته نقش و تاثیرگذاری پارلمان در ساختار دولتها و حکومتهای مختلف، تفاوتهاییگاه جزئی وگاه کلی دارد. برای آشنایی با تفاوت عملکرد و جایگاه مجالس مختلف، به تشریح نقش و جایگاه مجلس در کشورهایی پرداختهایم که دارای نقش متمایزتری در فعالیتهای بین الملل هستند.
ساختمان کاپیتول
کنگره ایالات متحده آمریکا(United States Congress) شاخه قانونگذاری در دولت ایالات متحده آمریکا است. کنگره آمریکا حاوی دو مجلس سنا و نمایندگان است. هماکنون یکصد و سیزدهمین کنگره ایالات متحده آمریکا رسمیت دارد.
محل کنگره در ساختمان کاپیتول است، و تاسیس کنگره به سال ۱۷۷۴، یعنی دو سال قبل از استقلال آمریکا باز میگردد. کاخ کنگره(United States Capitol) جایگاه دائمی کنگره ایالات متحده آمریکا است و در شهر واشنگتن دی. سی. قرار دارد.
این بنا اول بار در سال ۱۷۹۳ ساخته شد،[۱] و به سبک معماری نئوکلاسیک آمریکایی است. یکی از معماران این بنا بنجامین هنری لاتروب اهست.
ساختمان شامل دو شاخه است؛ یکی حامل مجلس نمایندگان ایالات متحده آمریکا و دیگری حامل مجلس سنای ایالات متحده آمریکاست. بر روی گنبد مرکزی بنا، مجسمه آزادی دیده میشود.
زیرمجموعههای کنگره
مجلس نمایندگان و مجلس سنا، زیرمجموعه کنگره آمریکا به شمار میآیند. کنگره ایالات متحده مطابق قانون اساسی این کشور، نهاد قانونگذاری این کشور به حساب میآید. البته قوای مققننه ایالات هم در زمینههایی که قانون اساسی با صراحت آنها را به کنگره واگذار نکرده، به قانونگذاری میپردازند.
تعداد نمایندگان مجلس به تناسب جمعیت تعیین میشود. ۶ ایالت آمریکا که جمعیت آنها به حد نصاب نمیرسد(جمعیتشان پایینتر از ۳۸۰ هزار نفر است) تنها یک نماینده در مجلس نمایندگان دارند و دیگر ایالتها به نسبت هر ۳۸۰ هزار نفر، یک نماینده به این مجلس میفرستند تا ۴۴۰ نماینده در مجلس حاضر شوند.
نمایندگان ایالتی
هر ایالت در مجلس سنا نیز دو نماینده دارد. انتخابات این مجلس هر دو سال یکبار برگزار میشود. طبق متمم ۱۷ قانون اساسی ایالات متحده، سناتورها با رای مستقیم مردم انتخاب میشوند. صلاحیت هریک از اعضای مجالس سنا و نمایندگان، از سوی اعضای همان مجلس احراز میشود و مصونیت از توقیف و یا پیگرد، امتیازی است که به نمایندگان این مجالس اعطا میشود.
ریاست مجلس نمایندگان برعهده رهبر حزب اکثریت است و معاون رئیسجمهور آمریکا، رئیس مجلس سنا به شمار میآید. مجالس سنا و نمایندگان به ترتیب از ۱۶ و ۲۲ کمیسیون تشکیل شدهاند.
تشکیل جلسات
مجالس نمایندگان و سنا هریک جداگانه تشکیل میشوند و به وظایف خاص خود میپردازند. این دو مجلس در یک روز مشخص جلسه مشترک برگزار میکنند که به آن «جلسه کنگره» میگویند.
در متن قانون اساسی مصوب سال ۱۷۸۹، تشکیل جلسه سالیانه کنگره، اولین دوشنبه ماه دسامبر تعیین شده بود. اما در اصلاحیه بیستم مصوب سال ۱۹۳۳ این تاریخ تغییر کرد. اکنون زمان تشکیل کنگره ظهر سومین روز ماه ژانویهاست.
یکی از ویژگیهای نظام پارلمانی در ایالات متحده آمریکا، فقدان وجود انضباط قوی حزبی در جریان تصمیم گیری است. برخلاف کشورهای اروپایی که احزاب درپارلمان به شکل کاملاً منسجم و یکدست رای میدهند، در ایالات متحده دیده میشود که برخی از نمایندگان خلاف مواضع حزب خود تصمیم میگیرند.
به عنوان مثال، درسال ۱۹۹۷، تنها ۵۰ درصد از قوانین بر اساس گرایشهای حزبی به تصویب رسید و ۵۰ درصد دیگر، با آرای هر دوحزب به تائید نمایندگان رسید. در همان سال مشخص شد که تنها ۸۲ درصد از نمایندگان دموکرات مجلس نمایندگان و ۸۸ درصد نمایندگان جمهوریخواه به قوانین مورد نظر احزابشان رای مثبت دادهاند.
تعطیلی دولت
طبق قوانین ایالات متحده، تعطیلی دولت زمانی رخ میدهد که مجلسین(مجلس نمایندگان و سنا) نتوانند لایجه بودجه که به دولت اجازه پرداخت هزینههای لازم برای انجام عملیات روزانه خود در سال را میدهد، تصویب کنند. این اتفاق بیسابقهای نیست و آخرین بار ۱۷ سال پیش در زمان ریاستجمهوری بیل کلینتون و آخرین آن سیام سپتامبر ۲۰۱۳ در دولت باراک اوباما اتفاق افتاد.
ریشه اصلی چنین وضعیتی در سیستم دو حزبی ایالات متحده است و بخصوص زمانی شاهد بروز آن هستیم که دولت، سنا و مجلس نمایندگان در اختیار یک حزب نباشند. در این شرایط نمایندگان مجلس و سنا بر اساس اهداف و برنامههای خود روی لایحه بودجه مذاکره میکنند و همچنین نمایندگان دولت سعی میکنند دیدگاههای خود را اعمال کنند.
گاهی ممکن است لایحه توافقی سنا و کنگره با برنامههای رئیسجمهور تفاوت داشته باشد و او بودجه را وتو میکند و دوباره به کنگره میفرستد. یا این که ممکن است پیش از این مرحله دولت، سنا و مجلس نتوانند بر سر یک بودجه به توافق برسند.
زمانی که چنین توافقی حاصل نشود، دولت تعطیل میشود و تا زمانی که طرفین به توافقی بر نوعی بودجه قابل قبول برای دو طرف دست پیدا نکنند، تعطیل میماند. البته در سالهای ۱۹۷۷،۱۹۷۸ و ۱۹۷۹ دولت دموکرات کارتر در حالیکه از پشتیبانی سنا و کنگره دموکرات برخوردار بود، ۵ بار به علت اختلاف میان دولت و کنگره بر سر بودجه، تعصیل شد.
اختیارات خاص
کنگره آمریکا این اختیار را هم دارد که علیه قضات فدرال اعلام جرم کند. انتصاب قضات فدرال هم با حکم رئیس جمهور و تایید مجلس سنا انجام میشود.
اختیار دیگر کنگره آمریکا محدود کردن صلاحیت استینافی دادگاههای ایالتی است. همچنین مجلس سنا اختیار تصویب قراردهای دولت آمریکا را هم برعهده دارد.