قادر باستانی:
تحمل برنامه‌های تلویزیون برای مردم سخت شده است
مردم نارضایتی خود از پخش آگهی های فزاینده تلویزیون را بیان کنند. به شماره های بخش ارتباطات سازمان صدا وسیما و به هر جا که فکر می کنند، تاثیر می‌تواند داشته باشد، نارضایتی خود را اعلام کنند. در هر حال مردم منفعل نباشند و ظرفیت‌های قانونی را برای انتقال نارضایتی خود، فعالانه به‌کار بگیرند.
ایلنا: این روزها انتقاد از برنامه‌های صدا و سیما، به ویژه آگهی های فزاینده آن، همه گیر شده است اما ظاهراً گوش شنوایی به این همه انتقاد اقشار مختلف مردم وجود ندارد و مسئولین رویین تن سازمان، کار خود را می‌کنند.
قادر باستانی، نویسنده و مدرس علوم ارتباطات اجتماعی، در گفت وگو با ایلنا، دلیل بی توجهی رسانه ملی به انتقادات مردم را مسبوق به سابقه دانست و گفت: رضایتمندی مردم از برنامه‌های صدا و سیما، چندان جایگاهی نزد تصمیم‌گیران و سیاست‌گزاران این سازمان ندارد و آنها خودشان را عقل‌کل و قیم مردم می‌دانند و جزو رسانه‌هایی هستند که به قول رییس‌جمهور «دژ پولادین» دارند. بنابراین جایگاه مخاطب در رسانه ملی، جایگاه مطلوبی نیست.
وی افزود: واقعاً باید گفت که تحمل برنامه های تلویزیون با این همه حجم آگهی، برای مردم سخت شده است و بعضی خانواده‌ها، علی‌رغم میل باطنی و صرفاً به دلیل تنزل کیفی برنامه های صدا و سیما، به سمت تهیه گیرنده ماهواره‌ای می‌روند و مطمئناً این کار در درازمدت اثرات تخریبی مهمی بر فرهنگ عمومی کشور خواهد داشت.
این مدرس ارتباطات خاطرنشان کرد: کاری که صدا و سیما می کند، تجاوز به حقوق مخاطب است. الان برای مردم، تفکیک آگهی از محتوا در برنامه های تلویزیونی، مشکل شده است. این یک اصل جهانی است که یک رسانه ارتباط جمعی، باید به انتخاب مخاطب احترام بگذارد و زمان پخش آگهی را به طور شفاف و مشخص اعلام کند، اما در صداو سیما، حجم انبوه برنامه های مشارکتی، حضور اسپانسرهای برنامه‌ها و حتی عرضه تبلیغات به شکل غیرملموس، باعثلگدمال شدن حقوق مخاطب شده است و به نظر می‌رسد، رسانه‌ملی دیگر از هیچ ترفند و حیله‌ای برای پخش آگهی رویگردان نیست.
وی گفت: چنین وضعیتی اعتبار سازمان صداو سیما را زیر سئوال برده است و حتی در میزان اعتماد مردم به اخبار واحد مرکزی خبر هم تاثیر گذاشته است. به نظر من، خود مسئولان صدا و سیما هم متوجه وخامت اوضاع هستند، اما احتمالاً هدف آنان از این افراط کاری، فشار به دولت و مجلس است که وادار به پرداخت بودجه بیشتری شوند.
باستانی گفت: مخاطب در این میان دچار تعارض فکری شده است. از یک طرف برنامه در حال پخش در مزمت یک رفتار و یا تشویق یک رفتار دیگر پیام می دهد و در همان حال، یک آگهی پخش می شود که پیام آن کاملاً در تعارض با پیام محتوای برنامه است. مثلاً یک سریال، پیام اخلاقی و انقلابی دارد، اما آگهی پخش شده، پیام مصرف گرایی و ارزش تموّل و ثروت‌اندوزی را می‌دهد.
این نویسنده تصریح کرد: ما بعد از انقلاب، در دوره های مختلف دچار افراط و تفریط شده ایم. صدا و سیما در یک دوره‌ای اصلاً آگهی پخش نمی کرد. در دوره سازندگی، رسانه ملی با هدف کمک به رشد تولید داخلی و اقتصاد ملی، آگهی پخش می کرد که اثرات مطلوبی هم بر تولید داشت. الان دیگر از این اهداف دور شده است و همانند یک بنگاه رسانه‌ای سوداگر، انگار هدفی جز کسب سود ندارد و پخش هر نوع آگهی، در هر ساعت و برنامه‌ای را مجاز کرده است.
وی افزود: حتی این سازمان، مدیر امور عمومی هر شبکه را مامور کرده، هر چقدر که بتوانند آگهی تحت‌عنوان برنامه‌های مشارکتی جذب کنند و ظاهراً محدودیتی برایشان قرار نداده است. در حالی که این کار با اهداف سازمان که حفظ و توسعه ارزش های اخلاقی و رعایت مصالح اجتماعی است، مغایرت دارد.
باستانی گفت: صدا و سیما بودجه کلانی دارد، آبونمان فیش برق، بودجه تهاجم فرهنگی و مالیات حاصل از فروش گیرنده های تلویزیونی را هم دریافت می‌کند، اما با این حال، وجود حجم نیروی انسانی مازاد و هزینه‌های فزاینده اداری و توسعه کمّی، باعثشده است از اهداف مندرج در اساسنامه خود دور شود.
این نویسنده با ذکر اینکه، آگهی هایی که با دید منفی بیننده تلویزیون مواجه می شود، برای صاحب آگهی، تبدیل به ضد تبلیغ می شود، خاطرنشان کرد: موسساتی که آگهی به صدا و سیما می دهند، مخصوصاً آگهی‌های میان برنامه ای، توجه داشته باشند که پول خود را دور ریخته اند؛ چون این نوع آگهی‌ها، نه تنها باعثجلب توجه مخاطب نمی شود، بلکه آنها را نسبت به آن محصول و یا خدمات تبلیغ شده، بدبین می‌کند و حتی موضع منفی نسبت به آن می گیرند و آن را با دوستان و آشنایان خود هم در میان می گذارند. یعنی این موسسات، هم پول آگهی داده‌اند و هم نتیجه عکس گرفته اند.
باستانی از مردم خواست، نارضایتی خود از پخش آگهی های فزاینده تلویزیون را بیان کنند. به شماره های بخش ارتباطات و روابط عمومی سازمان صدا وسیما، زنگ بزنند و نظر خود را اطلاع دهند. به دبیرخانه شورای سیاستگزاری سازمان، از طرق مختلف ارتباطی اعلام کنند و به هر جا که فکر می کنند، تاثیر می‌تواند داشته باشد، نارضایتی خود را بیان کنند. در هر حال مردم منفعل نباشند و از ظرفیت‌های قانونی برای انتقال نارضایتی خود، فعالانه استفاده کنند.
وی اضافه کرد: نظام ما یک نظام مردمی و مبتنی بر ارزش‌های انسانی و اسلامی است و مردم جایگاه بسیار مهمی در ساختار نظام دارند، ولی نیاز هست که از این پتانسیل استفاده شود، تا بتوانیم با وحدت و همدلی و بیان دلسوزانه کژی‌ها و نقد منصفانه عملکردها، به سمت اصلاح امور پیش برویم. قطعاً بی تفاوت بودن و گفتن اینکه گوش شنوایی وجود ندارد و آنها هر کار که دل‌شان می خواهد، می‌کنند و کسی نمی تواند جلودارشان باشد، توجیه درست و منطقی نیست. من مطمئنم، اگر تنها ۱۰ درصد آنهایی که از وضعیت موجود برنامه‌های تلوبزیونی ناراضی هستند، آن را به مبادی قانونی آن اعلام کنند، شرایط تغییر خواهد کرد و رسانه‌ملی از این عملکرد نامطلوب فعلی فاصله خواهد گرفت. به هر حال همه ما در قبال جامعه اسلامی‌مان، مسئول هستیم.
وی ابراز امیدواری کرد، شخصی که از تابستان سال آینده مسئولیت رسانه ملی را برعهده می گیرد، مخاطب‌مدار باشد و در راستای اهداف نظام و جلب رضایت مردم قدم بردارد و از خودرایی و بی توجهی به نظرات عامه مردم پرهیز کند و به حفظ اصول یک رسانه مردمی و سالم پایبند باشد.
