ضرورت بازنگری در تکالیف نهادهای دولتی در قانون حمایت از اطفال و نوجوانان

در تاریخ۲۳ اردیبهشت۱۳۹۹، قانون حمایت از اطفال و نوجوانان با هدف ارتقاء سطح حمایتی از کودکان و نوجوانان در برابر آزارها و سوء استفاده‌ها، در مجلس تصویب شد. این قانون که شامل ۴ فصل و ۵۱ ماده است، به تعریف حقوق کودکان و نوجوانان، شرایط و موقعیت‌های آسیب‌پذیر، و نحوه مداخله و حمایت در مواقع لزوم می‌پردازد.

اما در حال حاضر، نیاز به اصلاحاتی در این قانون به نظر می‌رسد تا بهبود و توسعه حقوق کودکان به‌طور جامع‌تری انجام شود. این اصلاحات می‌توانند با توجه به وظایف چند نهاد دولتی مهم اعمال شوند.

یکی از بندهای اصلاحی، تعیین وظایف سازمان بهزیستی کشور در ماده ۶ قانون است. این بندها و تبصره‌ها عبارتند از:

امکان و شرایط تحصیل برای کودکانی که به هر دلیل به شکل قانونی یا غیرقانونی به کار گرفته شده و از تحصیل محروم شده‌اند را فراهم آورد.

طراحی و اجرای برنامه‌ای منظم تحت عنوان «توانمندسازی خانواده‌های کودکان کار» به منظور توانمندسازی خانواده‌های محروم و کم درآمد که ضعف مالی آن‌ها سبب بکار گرفته شدن کودکان این خانواده‌ها شده است.

پیش بینی اعتبارات لازم جهت اجرای دو بند بالا در لوایح بودجه سالانه سازمان بهزیستی، و تأمین این اعتبارات توسط سازمان برنامه و بودجه.

علاوه بر این، تشکیل «کمیته تعیین مصادیق بهره‌کشی و استثمار کودک» که متشکل از فعالان و کنشگران حوزه کودک، نمایندگان سمن‌ها، حقوقدانان و وکلای دادگستری و مددکاران است، به منظور شناسایی و اعلام مصادیق بهره‌کشی و استثمار کودک، اقدام لازم است. این کمیته همچنینمی‌تواند به عنوان کارشناس، طرف مشورت مقام قضایی در پرونتسریع فرآیند تعیین حقوق و تعیین مصادیق بهره‌برداری و استثمار کودکان عمل کند.

علاوه بر این، نیاز به اصلاحات در ماده‌های مربوط به تحصیلات کودکان و نوجوانان نیز وجود دارد. اصلاحاتی که به طور خاص توجه به کودکانی با شرایط خاص مانند کودکان مهاجر، کودکان با نیازهای ویژه و کودکانی که در مناطق محروم زندگی می‌کنند، داشته باشند. ایناصلاحات می‌توانند شامل ایجاد برنامه‌های تحصیلی مناسب برای این گروه‌ها، ارائه خدمات حمایتی و مشاوره و تامین منابع مالی برای تسهیل تحصیل آن‌ها باشند.

علاوه بر این، مواد قانونی درباره مسئولیت و مجازات در صورت نقض حقوق کودکان نیز باید بهبود یابد. باید تدابیر مناسب برای پیشگیری از سوء استفاده، آزار و آسیب به کودکان در نظر گرفته شود و مکانیزم‌های قویتری برای شکایت و تحقیق درباره این نقض‌ها و اعمال مجازات مناسب برای متخلفان تعیین شود.

همچنین، نیاز به توسعه و بهبود سامانه‌های گزارش دهی و پیگیری حقوق کودکان و نوجوانان وجود دارد. باید سامانه‌های الکترونیکی و آنلاینی ایجاد شوند که به کودکان و نوجوانان امکان دهند گزارش دهی درباره تخلفات و نقض‌های حقوقشان را به راحتی و به صورت محرمانه انجام دهند. همچنین، پیگیری و رسیدگی به این گزارش‌ها باید با سرعت و کارآیی بالا انجام شود.

در نهایت، آموزش و اطلاع‌رسانی به جامعه درباره حقوق کودکان و نوجوانان نیز بسیار مهم است. باید برنامه‌های آموزشی مناسب برای اعضای خانواده، مربیان، معلمان و جامعه در حوزه حقوق کودکان اجرا شود تا آگاهی‌بخشی و تغییر نگرش‌ها در جامعه رخ دهد.

بدون شک، قانون حمایت از اطفال و نوجوانان قدم مهمی در جهت حفاظت از حقوق کودکان بوده است، اما با اصلاحاتی که مطرح شد، می‌توان بهبود و توسعه بیشتری در این زمینه را به دست آورد.