تیرگان نماد هویت ایرانی/ جشنی که مرزها را درنوردید/ خداپرستی، مهمترین عنصر جشن های ایرانی

به گزارش خبرنگار ایلنا از اهواز، اشکان زارعی در مراسم جشن تیرگان که در اهواز با استقبال تعداد زیادی از علاقمندان تاریخ و هویت ایران زمین برگزار شد، در خصوص چرایی و چگونگی برپایی جشن تیرگان، اظهار کرد: از میان 200 جشن ایران باستان ۵ جشن نوروز،تیرگان، مهرگان، شب‌چله و سده جنبه ملی و هویتی داشت.

وی افزود: جشن تیرگان در شمار جشن‌های ماهانه در پی برابری نام روز و نام ماه در ۱۳ تیر برگزار می‌شد‌.

تیرگان جشنی برای باران زایی

زارعی تصریح کرد: به باور ایرانیان، تیشتر به گونه‌ اسبی سپید با گوش‌ها و لگام زرین در سیزده تیر پس از سه ده شب نبرد، آپوش دیو خشکسالی را شکست داده و باران زایی آغاز می‌شود.

وی ادامه داد: بی‌گمان تیرگان را باید جشنی برای باران و باران‌زایی دانست، از آنجا که ایران سرزمینی خشک و کم آب بوده و مردمش نیز بیشتر کشاورزی می‌کردند، همواره دست به آسمان داشته و نگاه‌شان بر زمین بوده است؛ در همین راستا، آیین‌های باران‌خواهی بسیاری برگرفته از جشن تیرگان مانند،«هلهله کوسه»،«کلَل کوسه»، «چمچمه گلین»، «عروسی قنات »و ‌‌«عروسی باران » در سراسر کشور برگزار می‌شده است.

تیرگان تیری است در چله کمان آرش

زارعی با اشاره به اینکه یکی دیگر از چرایی‌های پیدایش تیرگان را باید در داستان آرش کمان‌گیر جستجو کرد، بیان کرد: به گفته‌ ابوریحان بیرونی در آثارالباقیه و ابوسعید گردیزی در تاریخ گردیزی آرش برهنه می شود، به یاری اورمزد، همه‌ توانش را در چله‌ کمان می‌نهد و رها می‌کند. آرش جان می‌دهد، اما تیر او بر درخت گردویی در آن‌سوی آمودریا فرود می‌آید تا مرزهای ایران فراخ‌تر گردد، جنگ پایان پذیرد و مردم شادمان شوند. از این پس آرش نماد جانفشانی و جانبازی در راه میهن می‌شود.

به گفته زارعی؛ واژه‌ی تیر٬ بخشی از پیکره نمادین جشن تیرگان به‌شمار می‌آید چه آنجا که ایزد باران و باران خواهی است و چه آن ‌هنگام که ابزاری برای نمایاندن مرزهای ایران به‌کار می‌آید.

وی عنوان کرد: نیاکان‌مان هزاران سال است در ۱۳ تیر همراه با شادی و پایکوبی از یک‌سو برای باران‌زایی به نیایش و ستایش خداوند پرداخته و از سوی دیگر یادمان آرش و همه‌ کسانی‌ که از پس روزگار سخت هزاران ساله آرش‌وار برای ماندگاری این سرزمین اهورایی، جان باختند را گرامی می‌دارند.

رئیس کارگروه تاریخ انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا خوزستان اظهار کرد: از همین رو در این جشن دختران و پسران جوان، بافته های هفت رنگ به نام «تیر وباد»که هم نشان از تیر آرش دارد و هم یادآور بادهای باران‌زاست به دست می‌بندند.

آب پاشی

زارعی معتقد است؛ مهمترین و شادمانه‌ترین بخش جشن تیرگان آب‌پاشی است که به آن آب‌پاشان، آب‌ریزان و سرشوران هم می‌گفتند که ایرانیان در کنار رودخانه‌ها و هر‌جای مناسب دیگری به نماد باران سازی به یکدیگر آب می پاشیدند.

وی تصریح‌کرد: پس از اسلام خیام دانشمند ایرانی به فرمان سلطان جلاالدین ملک‌شاه سلجوقی، به ساماندهی گاه‌شماری یزدگردی پرداخته، آن را تقویم جلالی یا سلطانی ‌نامیدند. در‌ این سال نمای تازه، مناسبت‌های ملی اندکی جابجا گردید و جشن تیرگان در روز ۱۰ تیر قرار گرفت. از این‌رو هم‌میهنان زرتشتی، این جشن را هر ساله در چنین روزی بر پا می‌دارند.

رئیس کارگروه تاریخ انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا خوزستان تاکید کرد: یکی از بنیادی‌ترین اندیشه‌های فلسفی ایرانی، باور به نبرد همیشگی میان خوبی و بدی است. ایرانیان همواره خواهان جهانی آباد و آرام به دور از بداندیشی بوده‌اند و این آرزو را در آیین‌ها، باورها، استوره ها، چکامه ها و نگرش‌های دینی خود دنبال کرده‌اند. چنان‌که سخن خردمندانه‌ گفتار، کردار و اندیشه‌نیک بر همین پایه از دل این فرهنگ برخاسته است.

شادمانی و رهایی از اهریمن جانمایه جشن تیرگان

وی گفت: بی‌گمان جان‌مایه‌ی جشن تیرگان را باید شادمانی رهایی و ماندگاری ایران زمین از گزند اهریمنان و بدخواهانی چون آپوش دیو خشک‌سالی و افراسیاب تورانی نماد تیره‌روزی و ویرانگری دانست.

جشن های ایرانی نماد هویت و فرهنگ ایرانیان

زارعی سخن خود را این چنین پایان برد که تیرگان و همه جشن‌های ایرانی بخشی از فرهنگ ما هستند، فرهنگ شناسه‌ ملی ما به شمار می‌آید و ملی‌گرایی ایرانی بر پایه ایرانیت و اسلامیت پشتیبان مملکت بوده، هست و خواهد بود پس برای ماندگاری همبستگی و یکپارچگی ایران که بعضی در پی پاره پاره کردن آن هستند جشن‌های ایران را پاس بداریم.

جشن های ایرانی احیاء کننده هویت ایرانیان

در ادامه این مراسم رضا کیانی مشاور فرهنگی هنری استاندار خوزستان، گفت: برگزاری این آیین به همت انجمن تاریانا را به فال نیک می گیریم.

وی افزود: اما بایستی دامنه شناخت نسبت به آیین های ملی و میهنی بیشتر شود و از دل آنها ارزش های اخلاقی و انسانی که منطبق با فضایل دینی ما هستند مورد اهتمام قرار گیرند.

کیانی تاکید کرد: تیری که از چله کمال آرش رها شد تیری نبود که آخته به زهر کینه و نفرت باشد و این تیر جان هیچ انسانی را نگرفت.

مشاور فرهنگی هنری استاندار خاطرنشان کرد: تیرگان و سایر جشن‌های ایرانی هویت ما به شمار می‌آیند؛ ارج‌گذاری چنین جشن‌هایی می‌تواند هویت ایرانی را نهادینه کند.