هفت سین، خوانچه ای در ستایش زندگی

به گزارش ایلنا از خوزستان، درباره سفره هفت سین سخن بسیار گفته شده است‌. در این نوشتار اشکان زارعی از هفت سین ایرانی می گوید: از «هفت چین»، «هفت میم» و «هفت شین» گرفته تا «هفت سین» که هم اکنون با سود جستن از چیزهایی که با سین آغاز می شوند مانند سمنو، سیر، سرکه، سماق، سنجد، سیب و سبزه، ایرانیان سفره نوروزی خود را می آرایند.

بنابر پژوهش‌های تاریخی ایرانیان باستان بیست روز پیش از رسیدن بهار، دانه‌های گندم، جو، برنج، لوبیا، ارزن، نخود و ماش را در هفت ستون گلی کاشته و سه ستون که زودتر سبز می‌شد، را به فال نیک گرفته بر سفره ی هفت سین خود می‌نشاندند.

هفت عددی مقدس در باور ایرانیان

در نگاه ایرانیان هفت، شماره‌ای بس‌ ارجمند است، زیرا نشانگر هفت امشا سپندان یعنی هفت ویژگی جاودانه‌ی خداوندی به شمار می‌آید، مانند آن‌چه در اسلام بدان صفات ثبوتیه می گویند.

از این‌رو هفت‌گانه‌های بسیاری در فرهنگ ما دیده می شود. هفته، هفت‌سین، هفت‌خوان رستم، هفت آسمان، هفت شهر عشق و هفت گام سلوک.

شماره سه نیز یادآور پیام ارزشمند  نیاکان‌مان یعنی اندیشه، گفتار و کردار نیک است.   

هفت سین، خوانی به پهنای تمدن ایرانی                                   

بدین‌گونه در آغاز سال نو ایرانیان در خانه های خود خوانی را پهن کرده برآن  «آتش ورجاوند نماد پایداری روشنایی»، «کتاب اوستا »، «آیینه نماد یکرنگی»، «آب نماد روانی و تداوم»، «سه سبد سبزه، نماد زندگی و ماندگاری»، « تخم مرغ نماد زایش و آفرینش»، «پول نماد فراوانی و دارندگی»، «نارنج نماد گوی زمین»، «انار میوه بهشتی»، «نانی به نام درون، نماد افزونی»، «آجیل لرک برآمده از هفت گونه حبوبات»، «ماهی نماد ماه سپری شده، نشانه‌ی آناهیتا فرشته‌ی باروری و یادآوری این‌که زندگی نخست از آب آغاز می‌شود، رنگ آن نیز بر گرفته از سرخی خورشید است که خود نشانه‌ی زندگی تلقی می شود»، «گل بیدمشک، گل ویژه اسفند»، «سیب نماد دلدادگی» و شیر، عسل، خرما و پنیر را در هفت قاب بزرگ آهنی به نماد هفت امشاسپند قرار داده و به آن هفت سینی می گفتند.

این سفره بر جایگاهی بلندتر از زمین به نام میزدپان گذارده می شد، واژه های میز و میزبان برگرفته از آن است.

در روزگار باستان، این قاب‌ها از چین به ایران می‌آمد٬، گونه ی کائولینی آن را چینی و آهنی را سینی  می‌گفتند که نشانگر کشور سازنده بود.

سین واژه‌ی پهلوی است که در زبان عربی آن را صین می گویند. با گذشت روزگار و سایش زبان، « یا» نسبیت سینی کنار گذاشته شد.

ایرانیان مردمانی شرابخوار نبوده اند

به زبانی دیگر چرایی نام‌گذاری‌ این سفره را باید در «هفت سینی» جستجو کرد نه در خوراکی‌های هفتگانه که با«سین» شروع می‌شود.

از این‌رو «هفت میم»، «هفت چین» و «هفت شین»، ریشه‌ی تاریخی ندارند به ویژه آن‌که گویند یکی از این شین‌ها  شراب بوده، درحالی که شراب واژه‌ی عربی است و مهم‌تر آن‌که ایرانیان مردمانی شراب خوار نبودند که آن را بر سفره خود بگذارند.

ریشه و خاستگاه برپایی سفره هفت سین را باید از یک‌سو درستایش هفت امشا سپند و سپاسداری خداوند دانست  و از سوی دیگر ایرانیان با باور‌ به زندگی پس از مرگ، می‌کوشیدند روان درگذشتگان را از خود خشنود سازند.

آن‌چه بر سفره هفت سین می‌‌گذاشتند نگاه اندیشمندانه و امیدوارنه‌ی نیاکانمان به زندگی بهتر و انسانی تر بوده که همواره چشم به نو روزی و به روزی داشته است.

ریشه های جشن ها و آیین های ایرانی را بشناسیم تا رمز ماندگار ایران و رمز پایداری فرهنگ ایرانی بر ماآشکار گردد.

یاری نامه:

جهان فروری، بهرام فره وشی/ نوروز وگاهشماری ایران باستان، هاشم رضی/ آناهیتا پنجاه گفتار،ابراهیم پور داود/ جشن های باستانی، علی خوروش/ گاهشماری از آغاز تا سرانجام، علی محمد کاوه