"فرهنگ نوشتاریِ صابئین مندایی" در فهرست آثار ملی به ثبت رسید

به گزارش خبرنگار ایلنا از خوزستان، علیرضا ایزدی با اشاره به ابلاغ مراتب ثبت این اثر فرهنگی ناملموس از سوی علی‎اصغر مونسان رئیس سازمان میراث فرهنگی به غلامرضا شریعتی استاندار خوزستان اظهار داشت: در اجرای ماده یک از قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مصوب سال 1382 و مواد "11" و "12" از قانون الحاق جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون بین‎المللی حفظ میراث فرهنگی ناملموس مصوب سال 1384 و مواد "2" و "3" آئین‎نامه اجرایی قانون مذکور مصوب ششم بهمن‎ ماه 1387 هیئت وزیران و با رعایت مقررات آئین‎نامه اجرایی مذکور، میراث فرهنگی ناملموس "فرهنگ نوشتاری صابئین مندایی" به شماره 1515 در فهرست آثار ملی میراث فرهنگی ناملموس کشور به ثبت رسید.

ایزدی در ادامه ضمن تبریک به اقلیت صابئین مندایی ایران در پی ثبت ملی این اثر، بر هر گونه اقدام در راستای حفظ و احیاء این میراث تأکید کرد و افزود: خط و زبان مندایی دارای ویژگی‎ های منحصر به فردی است که موجب شد طی ماه‎ های گذشته مندائیان ایران طی جلساتی با اداره‎ کل میراث فرهنگی خوزستان خواستار قرار گرفتن این فرهنگ نوشتاری در فهرست آثار ملی شوند.

مدیر کل میراث فرهنگی خوزستان ادامه داد: در پی این موضوع، به پیشنهاد انجمن صابئین مندایی ایران و همکاری و موافقت اداره‎ کل میراث فرهنگی خوزستان، فرآیند قرار گرفتن خط و زبان مندائیان در فهرست آثار ملی از پاییز 96 در دستور کار قرار گرفت و تمام مستندات، عکس‎ها و فرم‎ها نیز در این خصوص تهیه، تکمیل و به سازمان میراث فرهنگی در تهران ارسال شد و سرانجام پرونده این اثر در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

وی از تلاش برخی کشورها برای ثبت جهانی خط مندایی خبر داد و گفت: از آن‎جا که مندائیان در کشور های عراق، استرالیا و آمریکا نیز حضور دارند، این کشورها درصدد هستند تا خط مندائیان را به ثبت جهانی یونسکو برسانند، اما با توجه به این‎که خاستگاه اصلی صابئین مندایی، ایران و خوزستان است و آن ها خود را متعلق به خاک و پرچم ایران می‎دانند، در تلاش هستیم تا مسئولیت این کار را ما برعهده بگیریم تا پرونده ثبت جهانی این اثر از سوی ایران به یونسکو ارسال شود.

در ادامه بهنام اسکندری، رابط انجمن صابئین مندایی ایران نیز با اشاره به ویژگی ‎های خط مندایی که موجب قرار گرفتن آن در فهرست آثار ناملموس ملی شد عنوان کرد: خط مندایی یکی از خطوط آرامی و کاملترین خط فونتیک محسوب می‎شود؛ چرا که صداهایی اعم از فتحه، کسره و ضمه در آن ذکر می‎شود.

وی با اشاره به این‎که خط مندایی شامل 23 حرف بدون نقطه است که از راست به چپ نوشته می‎شود، ادامه داد: این خط در برخی از حروف خود دارای چندین صدا است که تلفظ این صداها در خود کلمه مشخص می‎شود.

این پژوهشگر عنوان کرد: این قوم درخصوص پیدایش خط خود بر این اعتقاد هستند که روزی روحانیون در کنار رودخانه مشغول نجوا بودند که صدایی از آب رودخانه بلند شد که حروف مندایی را بیان می‎کرد (اَ، با، گا و ...) و هنگام تلفظ هر صدا نقشی روی آب نمایان می‎شد که این نقوش حروف الفبای مندایی بود و به این صورت خط مندایی به وجود آمد.

وی گفت: خط مندایی به طور مستقیم از خط آرامی مشتق شده و آسان‎ترین و کامل‎ترین خط سامی است؛ زیرا برخلاف سایر خطوط سامی که فقط حروف بی‎صدا را می‎نویسند، خط مندایی اصوات را نیز می‎نویسد و به این جهت کامل‎ترین خط فونتیک است.

اسکندری در ادامه به زبان مندایی اشاره کرد و افزود: این زبان گویشی شرقی از زبان آرامی است که قرابت نزدیکی با لهجه تلمود بابلی دارد.

او قدمت ادبیات مندایی را دست‎کم 1800 سال عنوان کرد و افزود: زبان مندایی برخلاف زبان‎ های آرامی، یهودی و بابلی که با کلمات عبری مخلوط شده‎اند و حتی برخلاف زبان سریانی که کلمات و عبارات یونانی در آن نفوذ کرده‎، از زبان ‎های بیگانه مبرا مانده است.

صابئین مندایی شماری از اقلیت‌ های مذهبی ایران و قومی یکتاپرست هستند، که تعداد بسیاری از آن ها در استان خوزستان به ویژه شهر اهواز سکونت دارند.

این اقلیت مذهبی که معتقد به دین مندایی هستند بیشتر به مشاغل طلافروشی و میناکاری مبادرت می‌ورزند. در گذشته این قوم توسط یهودیان، پس از جنگ و خونریزی‌ های زیاد از سمت نواحی رود اردن رانده شده و در دوره اشکانی به علت آزادی دینی وارد ایران شدند؛ از آنجا که غالب مراسم این قوم همراه با تعمید در آب جاری بوده مناطقی را برای سکونت انتخاب می‌کردند که دارای رودخانه باشد.

خوزستان به دلیل داشتن رود های کارون، کرخه و دز، محل اصلی سکونت این قوم در ایران است. در واژه محلی به این قوم «صبی» می‌گویند؛ این در حالی است که از نام‌های دیگر این قوم می‌توان به صابئه‌البطایح، مغتسله، ماندایی و پیروان یوحنایی و یحیوی اشاره کرد.

گفتنی است پیش از این "آئین صابئین مندایی" در تاریخ 19 اسفندماه 1388 با شماره ثبت 29 و "مینای صبی" در 20 شهریورماه 1391 با شماره ثبت 517 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده بود.