رئیس کل دادگستری استان خوزستان:
آموزش حقوق شهروندی موجب گسترش فرهنگ پاسخگویی می‌شود
رئیس کل دادگستری خوزستان گفت: آموزش حقوق شهروندی و آزادی‌های عمومی در نهادهای عمومی دولتی و غیر دولتی مثل مدارس، دانشگاه‌ها و صدا و سیما از اهمیت مضاعفی برخوردار است، زیرا موجب استقرار و گسترش فرهنگ انسان ذیحق و مطالبه کننده، حکومت خادم و پاسخگو و در نتیجه تعمیق دولت قانون مدار می‌شود.
به گزارش خبرنگار ایلنا از خوزستان، فرهاد افشارنیا اظهار داشت: تاریخچه حقوق بشر داستانی مفصل از تلاش‌های انجام شده جهت تعریف کرامت و ارزش ابتدایی انسان و بنیادی‌ترین حقوق او را برای ما بیان می‌کند. همه انسانها از داشتن فرصتی برای کندوکاو و بررسی مسائل مربوط به حقوق انسانها سود می‌برند و یکی از اهداف آموزش حقوق شهروندی ایجاد فرهنگ اصیل حقوق بشری است.
وی گفت: از منظر قرآن کریم، انسان موجودی است برگزیده از جانب خداوند متعال، خلیفه و جانشین او در زمین و از شرافت و کرامتی ذاتی برخوردار است، حق بهره‌گیری مشروع از نعمت‌های خدا به او داده شده ولی در برابر خدای خویش وظیفه‌دار است. اسلام به عنوان یک دین فراگیر به همه ابعاد زندگی بشر توجه کرده است، دستورات صریح و شفافی برای روابط اجتماعی انسانها دارد و نه تنها به کمال معنوی انسانها، بلکه به چگونگی ساختن جامعه‌ای نمونه نیز توجه دارد.
افشارنیا افزود: از جمله منابع مهم حقوق شهروندی در اسلام، توجه به کرامت انسانها به عنوان اشرف مخلوقات، ارزش حیات و زندگی افراد، برابری افراد بدون توجه به نژاد، رنگ پوست، زبان و ...، هدفمند نمودن خلقت انسانها و بیهوده نبودن زندگی انسان است.
رئیس هیات نظارت و بازرسی حقوق شهروندی دادگستری استان خوزستان بیان داشت: حضرت امام امیرالمومنین علی(ع) در نامه‌تاریخی خود به مالک اشتر جهت زمامداری سرزمین مصر تأکید می‌فرمایند که تمام مردم باید در نظر تو مساوی و برابر باشد؛ «فإنّهم صنفان؛ إمّا أخ لک فی الدّین أو نظیر لک فی الخلق».
افشارنیا گفت: حقوق بشر حقی است که لازم و ملزوم طبیعت انسانی است، عطیه کسی نیست، تا کسی بتواند آن را باز پس گیرد، تمنای این حقوق در سرشت انسان‌هاست. همه انسانها از کرامت ذاتى برخوردارند، مادامى که با اختیار خود با ارتکاب جنایت آن را از خود سلب نکرده اند. امام على (ع) در توصیه اى به مالک اشتر، جمله اى را بیان مى فرمایند که به خوبى حاکى از کرامت و حرمت انسان است:«لاتکونن علیهم سبعا ضاریا تغتنم اکلهم فانهم صنفان اما اخ لک فى الدین او نظیر لک فى الخلق» بر مردم همانند گرگ درنده نباش که خوردن آنان را غنیمت بشمارى؛ چرا که آنان دو صنف اند: یا برادر دینى تواند و یا نظیر تو هستند در خلق.
وی ادامه داد: در نهج البلاغه مفاهیم مختلفی در فرازهای گوناگون از جمله در خطبه ها، نامه‌ها و حکمت‌ها به‌کار برده شده‌اند که ناظر به «مفهوم حقوق شهروندی» در جامعه اسلامی‌اند. از جمله مفهوم «الرعیه» که منظور حضرت از آن، شهروندان بوده است و در برخی از جاها این مفاهیم در معنای عام به‌کار رفته است مانند واژه های «الناس» و «الاهل».
افشارنیا افزود: شهروندی موقعیتی است که شامل مجموعه‌ای از حقوق، وظایف و تعهدات است و به برابری، عدالت و استقلال تکیه و تاکید دارد. بعضی از آیات دلالت دارند که مردم در موارد اختلافات میان اعضاء جامعه باید به کتاب های آسمانی رجوع کرده آن را حکم قرار دهند. اینکه می فرماید: «کان الناس امه واحده فبعث الله النبیین مبشرین و منذرین و انزل معهم الکتاب بالحق لیحکم بین الناس فیما اختلفوا فیه» این آیه به روشنی نشان می‌دهد که علت و فلسفه وجود دین و فرستادن کتاب آسمانی این است که بر جامعه حاکمیت پیدا کند و در اختلافات داوری کند.
وی بیان داشت: شهروندان در جامعه نه تنها حقوقی دارند بلکه دارای مسئولیت‌هایی می‌باشند و شناخت این حقوق و تکالیف نقش موثری در ارتقاء شهروندی و ایجاد جامعه‌ای بر اساس نظم و عدالت دارد. بررسی پیشینه تاریخ نشان می دهد که حقوق شهروندان مورد توجه بسیاری از محققان در حوزه‌های حقوق، جامعه‌شناسی، علوم سیاسی و .... است و به دلیل اهمیت حقوق شهروندی در جامعه امروزی باعث شده که مورد توجه سازمان‌های بین المللی قرار بگیرد و در این راستا قانون های فراملی وضع کرده‌اند.
رئیس کل دادگستری استان خوزستان تصریح کرد: در کشور ما، مسلمان بودن شرط برخورداری از حقوق شهروندی نیست. در واقع حق شهروندی به اعتبار تابعیت برقرار می شود.بهره‌مندی از اصل برائت، ممنوعیت شکنجه، حق دفاع، دادرسی عادلانه، منع تبعید و بازداشت خودسرانه، حق اعتراض به تصمیمات قضایی، رسیدگی علنی و بدون تبعیض، حق دسترسی به ادله ی قضایی، اصل قانونی بودن جرایم و مجازات ها، حق جبران خسارات ناشی از اشتباهات قضایی، حق انتخاب وکیل از مهم ترین حقوق قضایی شهروندی محسوب می‌شود.
افشارنیا بازرسی‌های مداوم آموزشی از شعب دادگاه‌ها و دادسراها به منظور رعایت کامل قوانین، بازدید سرزده از مراجع انتظامی مانند کلانتری‌ها، پاسگاه‌ها، آگاهی‌ها و بازداشتگاه‌ها و ارائه آموزش در راستای بهبود عملکرد ضابطین، مصاحبه با زندانیان و بازداشت شدگان، ملاقات‌های مردمی با رئیس کل دادگستری استان و بررسی تعداد شکایات و گزارش‌های واصله و اعلام موارد آن به‌طور مکتوب به دبیرخانه هیئت نظارت بر حفظ حقوق شهروندی قوه قضائیه و ارتقا سرعت و کیفیت رسیدگی به شکایات واصله در دبیرخانه استانی را از وظایف محوله به هیئت نظارت و بازرسی حقوق شهروندی استان ها برشمرد.
وی گفت: هیأت نظارت و بازرسی حقوق شهروندی استان، طی سال‌های گذشته بازرسی از آگاهی‌ها، بازداشتگاه ها، کلانتری و پاسگاه های حوزه های قضایی، بازرسی مستمر از زندان های مرکز استان، کانون اصلاح و تربیت، رسیدگی به گزارشات و شکایات واصله و ملاقات‌های مردمی با رئیس کل دادگستری استان خوزستان و معاونین قضائی رئیس کل دادگستری استان را در امور کاری خود قرار داده است.
مقام عالی قضایی استان خوزستان با اشاره به بندهای پانزده گانه ماده واحده قانون احترام به آزادی‌های مشروع و حفظ حقوق شهروندی و ضرورت توجه به آن، اظهار داشت: مطابق بند یک قانون فوق، کشف و تعقیب جرایم، اجرای تحقیقات و صدور قرارهای تأمین و بازداشت موقت، باید مبتنی بر رعایت قوانین و با حکم و دستور قضایی، به صورت مشخص و شفاف صورت گیرد و از اعمال سلایق شخصی و سوء استفاده از قدرت و یا اعمال هرگونه خشونت یا بازداشت‌های اضافی و بدون ضرورت اجتناب شود و طبق بند 3 ، محاکم و دادسراها مکلفند حق دفاع متهم و مشتکی عنهم را رعایت کرده، فرصت استفاده از وکیل و کارشناس را برای آنان فراهم آورند.
وی ادامه داد: همچنین مطابق بند 4 با دادخواهان و اشخاص در مظان اتهام و مرتکبان جرائم و مطلعان از وقایع و کلاً در اجرای وظایف محوله و برخورد با مردم لازم است اخلاق و موازین اسلامی کاملا مراعات گردد. چنانچه که امیرالمومنان علی علیه السلام ابوالاسود را مدتی متولی امر قضا کرد و سپس عزل فرمود: قاضی معزول، وقتی علت را جویا شد، امام فرمود : صدایت از صدای طرف دعوی بلندتر بود.
افشارنیا اذعان داشت: رئیس معظم قوه قضائیه نیز به دفعات از پرونده های قضائی و احقاق حقوق مردم، حفظ حقوق شهروندی و پیشگیری از جرم از وظایف قوه قضائیه و نظارت درون دستگاهی بر اجرای احکام را از وظایف مهم و سنگین این قوه یاد کرده‌اند.
وی با بیان اینکه رهنمودهای‌رئیس قوه قضائیه چراغ راه مسئولان دستگاه قضاء است، گفت: همه ما مسئولیم در بهبود این وضع تلاش کنیم و یادمان باشد که ذکر حقوق شهروندان در متون قانون اساسی و عادی، دردی را درمان نمی کند. این اجرای قانون در عمل به وسیله دستگاه‌های قضایی و اجرایی است که حلال مشکلات است و برای افراد جامعه اهمیت دارد.
