مدیر کل محیط زیست خوزستان در گفت‌وگو با ایلنا:
مهار کانونهای تولید ریزگرد خوزستان ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار می‌خواهد
«کانونهای تولید ریزگرد تنها در استان خوزستان چیزی حدود ۲۰۰ هزار هکتار است که مالچ پاشی همین وسعت، مبلغی بالغ بر ۵۰۰ میلیارد تومان هزینه می‌خواهد / کشوری مانند چین بعد از ۲۵ سال تلاش همه جانبه، با اعتبارات و امکانات عظیم توانست تنها دو میلیون هکتار از کانونهای ریزگردش را به صورت واقعی مهار کند.»
گرد و غبار و اصطلاح امروزی‌تر آن «ریزگرد» که تا همین چند سال پیش معضل بزرگ خوزستان‌ها بود اکنون تبدیل به کابوس نزدیک به ۲۰ استان کشور شده است.
به گزارش خبرگزاری ایلنا، هر سال با گرم شدن هوا و از دست رفتن رطوبت خاک دوباره شرایط برای وقوع پدیده گرد و غبار مهیا می‌شود، معضلی که اگر چه بیشترین کانون تولید آن در خارج از کشور است ولی به مدد مدیریت غلط آب و خاک و بیابان زایی افسار گسیخته در داخل مرز‌ها نیز هزاران هکتار زمین به کانون تولید ریزگرد‌ها تبدیل شده‌اند که با کوچک‌ترین بادی به پرواز درمی‌آیند و از خوزستان تا منتهی علیه مرزهای شرقی کشور را درگیر می‌کنند.
هر سال تابستان که می‌آید مردمان بسیاری از نقاط کشور به جای لذت بردن از طراوت و سرسبزی طبیعت باید نگران بازگشت پدیده‌ای باشند که یکی از نشانه‌های عجز آدمی در برابر طبیعت قهار است. پدیده‌ای که بیشتر از هر عاملی، خود انسان مسبب آن است. اما در این میان شاید آسیب‌پذیر‌ترین استان در کشور که بیشترین صدمه را از ریزگرد‌ها که بیشتر از کشورهای همسایه به ارمغان می‌آید دیده است، استان خوزستان باشد. استانی که به گفته مدیرکل محیط زیست آن ۲۰۰هزار هکتار کانون تولید ریزگرد دارد.
«احمد رضا لاهیجان‌زاده» در مورد وضعیت وقوع پدیده گرد و غبار در استان خوزستان در چند سال اخیر به خبرنگار ایلنا گفت: از سال ۹۱ به بعد روند کاهش را هم در شدت گرد و غبار یعنی غلظت آلایندگی‌ها و هم در تعداد ورز‌ها مشاهده کردیم، که این ارقام کاهش در سال ۹۲ بسیار محسوس بود. به خصوص آنکه در شش ماه دوم سال ۹۲ تعداد روزهایی که ما شاهد پدیده گرد‌وغبار بودیم شاید به تعداد انگشتان یک دست هم نرسد. امسال نیز که یک ماه و اندی که از سال گذشته ما چند روزی گرد و غبار داشتیم.
وی در مورد علت همزمانی وقوع پدیده گرد و غبار با فصول گرم سال توضیح داد: در شش ماهه اول سال تغییرات آب وهوایی و خشک شدن هوا و از دست رفتن رطوبت خاک اتفاق می‌افتد و این زمینه را برای ایجاد گرد و خاک مهیا می‌کند. البته این دو سه نوبتی که در چند روز اخیر گرد و غبار رخ داده بیشتر منشأ داخلی داشته و یک و نیم روز هم بیشتر طول نکشیده است.
لاهیجان‌زاده ادامه داد: البته دلیل کاهش روزهای گرد و غباری که در این چند وقت حاصل شده یکی افزایش بارندگی‌های اخیر در کشور عراق است به طوری که در سال آبی اخیر شاهد افزایش ۷۰ درصدی بارندگی نسبت به سال گذشته بودیم و همین باعثبازگشت رطوبت به خاک و آبگیری تالاب‌های منطقه خوزستان شده است و دیگر اقداماتی است که در زمینه کاهش این پدیده در چند سال اخیر انجام شده است.
مدیرکل محیط زیست خوزستان در پاسخ به این سوال که «این اقدامات و برنامه‌ها چه بوده و چه مواردی در دستور کار قرار دارد» نیز اظهار داشت: برنامه‌هایی که برای حل و معضل گرد و غبار برنامه‌هایی را در سطح کلان کشور و در سطح استانی در دستور کار قرار داده‌ایم به این صورت است که ما عمده فعالیت و نیروی خود را در بخش استانی به بحثآبگیری کردن تالاب‌ها اختصاص داده‌ایم.
به گفته لاهیجان‌زاده، تالاب‌های تأثیر گذار بر روی پدیده گرد و غبار در داخل کشور، تالاب «شادگان» و «هور العظیم» است که یک سوم آن در ایران و بقیه در کشور عراق قرار دارد. در واقع
وی با بیان اینکه «تمام تلاشمان را برای تامین آب تالاب‌ها از طریق حق آبه آن‌ها گذاشته‌ایم»، ادامه داد: همچنین استان خوزستان جزء اولین استان‌ها بود که کار گروه استانی حفاظت از تالاب‌ها را با ریاست استاندار خوزستان تشکیل داد که این کارگروه یک دستورالعمل اجرایی داشته است و استاندار نیز حمایت بسیار خوبی را از بعد احیای تالاب‌ها داشته است.
مدیرکل محیط زیست خوزستان افزود: این دستور العمل اجرایی تامین حق آبه تالاب‌ها را در اولویت اول کار سازمان آبفای منطقه‌ای خوزستان قرار داده است. حق آبه‌ها نیز برای تالاب شادگان از رودخانه «مارون» که در انتها به رودخانه «جراحی» منتهی می‌شود، آب بارندگی‌ها و مقداری از زه آب طرح‌های نیشکر خوزستان است.
به گفته وی، برای تامین آب حوزه هور العظیم نیز بخشی از آب از رودخانه کرخه و در بخش جنوبی نیز با هدایت زه کش‌های دشت آزادگان به سمت جنوب منطقه استفاده می‌شود. البته دراین بخش تنها به تامین حق آبه تالاب بسنده نشده بلکه طرحی را از سال گذشته تحت عنوان انتقال آب از رودخانه کارون به تالای شادگان آغاز شده است.
وی در مورد میزان پیشرفت این طرح نیز اظهار داشت: این طرح که از سال گذشته عملیات اجرایی آن آغاز شده به علت اینکه معارضینی را در مسیر انتقال داشتیم در دو سه نوبت ناچار به جابجایی مسیر شد.
لاهیجان‌زاده ادامه داد: نهایتاً یکی از مسیر‌ها نهایی و از حدود دو ماه پیش کار اجرایی آن آغاز شده و اکنون هم چیزی حدود ۴۹۰۰ متر باید کانال احداثشود، که حدود یک کیلومتر آن انجام شده و پیش بینی می‌کنیم تا حدود سه ماه دیگر این کانال به اتمام برسد و ایستگاه‌های پمپاژ نیز در کنار رودخانه احداثشود که آن هم آغاز شد اما قرارداد پروژه ۸ ماه به طول می‌انجامد و اگر بتوانیم تا پایان امسال طرح را به بهره برداری برسانیم امکان تامین حدود ۱۸۰میلیون متر مکعب آب برای تالاب‌های استان وجود دارد.
اعتبارات احیای تالاب‌ها
وی در پاسخ به این سوال که میزان تخصیص اعتبارات برای احیای تالاب‌های استان خوزستان چقدر است نیز اظهار داشت: خوشبختانه برای احیای تالاب‌ها، اعتبارات خوبی نیز از طرح ملی تالاب‌ها دریافت کرده‌ایم که رقم حدود ۷ میلیارد تومان در سال ۹۱ و ۹۲ را شامل می‌شود. اما بحثمهم دیگر، مهار کانونهای تولید ریزگرد است که این بخش به وظایف سازمان جنگل‌ها و ادارات کل منابع طبیعی در استان‌ها بر می‌گردد.
لاهیجان‌زاده با بیان اینکه بخشی از بحثمهار کانون ریزگرد‌ها به همکاری منابع طبیعی با همکاری وزارت نفت بر می‌گردد، اظهار داشت: چیزی حدود ۶ هزار هکتار را با همکاری قرارگاه خاتم و با پشتیبانی مالی وزارت نفت و اجرای منابع طبیعی استان، مالچ پاشی شده ولی روند قابل قبولی ندارد، در واقع کار خیلی کند پیش می‌رود و باید تسریع شود.
وی ادامه داد: اما کارگروه ملی و منطقه‌ای مقابله با گرد و غبار هم در تهران شکل گرفته و اعضای آن شامل وزارت نفت، نیرو، راه و شهر سازی، هوا‌شناسی، جهاد کشاورزی، وزارت کشور، سازمان مدیریت بحران، وزارت امور خارجه، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت صنعت، معدن تجارت، وزارت بهداشت، صدا وسیما، سازمان حفاظت محیط زیست و معاونت نظارت و راهبردی رئیس جمهوری بوده که دبیر خانه آن نیز در سازمان محیط زیست قرار دارد.
وی در پاسخ به اینکه آیا بودجه‌های فعلی برای حل معضل ریزگرد‌ها کافی است نیز توضیح داد: در بودجه ۹۳ حدود ۵۵ میلیارد تومان برای مقابله با پدیده ریزگرد‌ها اختصاص یافته که البته رقم قابل توجهی نیست. کانونهای تولید ریزگرد تنها در استان خوزستان چیزی حدود ۲۰۰هزار هکتار است که مالچ پاشی همین وسعت، مبلغی بالغ بر ۵۰۰ میلیارد تومان هزینه می‌خواهد.
لاهیجان‌زاده افزود: این در حالی است که ما در نقاط مرکزی، جنوبی و شرقی کشور کانونهای بسیار وسیع‌تر از گرد و غبار داریم که بودجه عظیمی می‌خواهد. کار مقابله با بیان زایی کار بسیار عظیم و هزینه بری است برای مثال کشوری مانند چین بعد از ۲۵ سال تلاش همه جانبه، با اعتبارات و امکانات عظیم توانست تنها دو میلیون هکتار از کانونهای ریزگردش را به صورت واقعی مهار کنند.
مدیرکل محیط زیست خوزستان متذکر شد: اگر می‌خواهیم چنین کار بزرگی را انجام دهیم به اعتبارات و تجهیزات بسیاری نیاز داریم و این نگاه ویژه‌ای را هم در بخش داخلی از جمله عنایت مجلس شورای اسلامی به جهت تخصیص و تصویب اعتبارات و هم در بخش جذب کمک‌های بین المللی و دولتی می‌طلبد.
وی با بیان اینکه مقوله ریزگرد‌ها و مقابله با آن یک بحثفرابخشی است که تمام امکانات کشور باید برای آن به کار گرفته شود، گفت: در حال حاضر استفاده از مالچ و مالچ پاشی به خاطر قیمت بالا و ایجاد آلودگی‌های زیست محیطی با تردید مواجه شده است در صورتی که ما محققانی داریم که در کشور مالچ بیولوژیک با هزینه‌ای حداقل یک سوم مالچ نفتی و بدون آلایندگی محیط زیست تولید کرده‌اند.
لاهیجان‌زاده خاطر نشان کرد: مشکل اینجاست که این افراد حمایت نمی‌شوند و مرجع و نهادی برای استفاده و پشتیبانی از طرح‌های آن‌ها وجود ندارد. درصورتی که با حمایت از این محققان هم می‌توانیم مشکل هزینه‌های بالای مالچ پاشی را حل کنیم، هم از این استعداد استفاده کنیم و هم معضل ریزگرد‌ها را حل کنیم.
