سرمایه‌گذاری بیش از 2.2 میلیارد دلاری در مسیر صنعت سبز

«فلزات آنلاین»، بر اساس آمار انجمن جهانی فولاد (WSA)، فولادسازان جهان طی ۱۱ ماه سال ۲۰۲۳، یک میلیارد و ۷۱۵ میلیون و ۱۰۰ هزار تن فولاد خام تولید کردند که این میزان نشان از رشد ۰٫۵ درصدی نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۲ دارد. این در حالی است که میزان تولید فولاد ایران از ابتدای ماه ژانویه تا پایان ماه نوامبر سال جاری میلادی با افزایش ۰٫6 درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته، به ۲۸ میلیون و ۱۰۰ هزار تن رسیده است. بر همین اساس کشور تا پایان 11 ماه سال 2023، همچنان در رده دهم برترین فولادسازان جهان قرار گرفته و گام‌های مؤثری در راستای تحقق فولاد سبز برداشته است.
در همین راستا سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) به‌عنوان متولی بخش معدن و صنایع معدنی در کشور، اجرای پروژه امکان‌سنجی تولید فولاد سبز را با همکاری شرکت‌های بزرگ فولادی و با در نظر گرفتن پارامترهای فنی و اقتصادی در دستور کار خود قرار داده و تفاهم‌نامه همکاری بین این سازمان و شرکت‌های ملی فولاد ایران، بین‌المللی مهندسی ایران (ایریتک)، ایراسکو، فولاد مبارکه، فولاد خوزستان، معدنی و صنعتی چادرملو، معدنی و صنعتی گل‌گهر و معدنی و صنعتی گهرزمین منعقد شده است. با توجه به حضور شرکت‌های برتر فولادی کشور در این تفاهم‌نامه به‌ویژه شرکت فولاد مبارکه به‌عنوان بزرگ‌ترین فولادساز منطقه منا، به نظر می‌رسد تولید فولاد سبز به‌زودی در داخل کشور محقق خواهد شد.
در حال حاضر 8 درصد از کل گازهای گلخانه‌ای در جهان توسط صنعت فولاد منتشر می‌شود. با توجه به شرایط اقلیمی حاد از یک سو و اهمیت روزافزون حفظ محیط‌زیست از سوی دیگر، نیاز است که شرکت‌های تولیدکننده فولاد در سراسر جهان حداکثر تلاش خود را برای دست‌یابی به انتشار کربن صفر و کاهش اثرات تولید فولاد به محیط‌زیست به کار گیرند. در واقع صنعت سبز تعهد، بیانیه و نشانه‌ای از نقشه راه صنعت فولاد به سمت آینده است و با نگاهی دقیق‌تر نشان می‌دهد که تولیدکنندگان در این مسیر به چه فکر می‌کنند.
 همان‌گونه که گفته شد، هدف از تولید فولاد سبز به حداقل رساندن اثرات بر محیط‌زیست طی فرایند تولید فولاد است و از مهم‌ترین ارکان صنایع سبز می‌توان به پیاده‌سازی استراتژی‌های توسعه پایدار، کاهش و به صفر رساندن انتشار خالص کربن، حذف انتشار آلاینده‌ها به هوا و کمینه کردن مصارف آب و انرژی در طی پیاده‌سازی اقتصاد چرخشی اشاره کرد.
روش‌های مختلفی برای دست‌یابی به این مهم در صنایع بزرگ تولیدکننده فولاد تعریف شده است که به‌عنوان مثال، می‌توان به این موارد اشاره کرد: جایگزین کردن روش‌های سنتی تولید فولاد با کوره‌های قوس الکتریکی؛ استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در فرایندهای تولید فولاد به‌جای سوخت‌های فسیلی؛ بهبود راندمان نیروگاه‌های داخلی با هدف کاهش مصرف منابع طبیعی و کاهش انتشار کربن؛ جایگزینی گازهای احیاکننده سنگ‌آهن با هیدروژن در کوره‌های بلند و کوره‌های «MIDREX»؛ احیای مستقیم سنگ‌آهن با استفاده از تکنولوژی «Smelting» (الکترولیز مستقیم سنگ‌آهن در دمای بالا)؛ بازیابی حرارت از سرباره کوره‌های قوس الکتریکی و کوره بلند؛ تبدیل سرباره به مواد اولیه باارزش؛ بهینه‌سازی مصرف آب با تعریف استانداردهای مربوطه و بازچرخانی حداکثری پساب؛ استفاده بیشینه از قراضه و کاهش برداشت از منابع طبیعی؛ استحصال مواد باارزش از گازهای خروجی فرایندها مثل متانول و اتانول؛ پیاده‌سازی فرایندهای جداسازی و ذخیره کربن و تولید محصولاتی با دوام و عمر بیشتر.
شرکت فولاد مبارکه نیز در مسیر گذار به تولید فولاد سبز تمام توان خود را به کار گرفته و به‌عنوان صنعتی پیشرو در کشور، اقدامات زیادی را در این زمینه انجام داده و یا در دست اقدام دارد که از آن جمله می‌توان به این موارد اشاره کرد: سرمایه‌گذاری بیش از 2.2 میلیارد دلار در راستای بهبود عملکرد محیط‌زیست؛ استفاده صرف از کوره‌های قوس الکتریکی و عدم استفاده از سوخت‌های هیدروکربوری سنگین؛ احداث بزرگ‌ترین نیروگاه خورشیدی کشور با ظرفیت بیش از 600 مگاوات در شرق استان اصفهان؛ احداث نیروگاه بادی با ظرفیت 200 مگاوات در استان سیستان و بلوچستان؛ ساخت و راه‌اندازی یکی از بزرگ‌ترین نیروگاه‌های سیکل ترکیبی با توربین‌های کلاس F با ظرفیت بیش از 900 مگاوات؛ مطالعه و بررسی امکان تولید هیدروژن در مقیاس بالا برای احیای سنگ‌آهن در کوره‌های MIDREX؛ فراوری سرد سرباره به‌عنوان محصول جانبی کوره‌های قوس الکتریکی؛ سرمایه‌گذاری و حمایت گسترده از شرکت‌های دانش‌بنیان در زمینه بهبود فرایندها و حل چالش‌های پیش روی صنعت فولاد کشور؛ دعوت به همکاری شرکت‌های پیشرو در زمینه ارائه به‌روزترین خدمات فنی و مهندسی صنعت فولاد با هدف پیاده‌سازی اقتصاد چرخشی و فرآوری گرم سرباره و تبدیل سرباره به محصولات باارزش؛ پیاده‌سازی استاندارد بین‌المللی ISO46001 با هدف مدیریت مصرف آب و تبدیل شدن به شرکت سرآمد در کاهش مصرف آب در بین فولادسازان بزرگ دنیا؛ دارنده عنوان اولین شرکت صنعتی بزرگ کشور در پیاده‌سازی استاندارد نظام مدیریت محیط‌زیست؛ پیاده‌سازی ارکان اقتصاد چرخشی با هدف کمینه کردن برداشت از منابع طبیعی و بازیابی و استفاده مجدد از مواد اولیه؛ همکاری با شرکت‌ها و دانشگاه‌های معتبر در زمینه شناسایی نقاط با قابلیت بازیابی انرژی و ارائه طرح جهت بازیافت حرارت و تولید محصولات شیمیایی مثل متانول؛ پیاده‌سازی ارزیابی چرخه حیات محصولات در شرکت برای شناسایی و کمینه کردن اثرات به محیط؛ نوسازی خطوط تولید و استفاده از تکنولوژی‌های با راندمان بالاتر در نواحی نورد گرم، نورد سرد و انرژی و سیالات.
در پایان باید اشاره کرد که با توجه به وضعیت وخیم انتشار گازهای گلخانه‌ای و اثرات بسیار مخرب آن بر تغییرات اقلیم و محیط‌زیست از یک سو و نیاز به هم‌راستایی با سایر شرکت‌های بزرگ تولیدکننده فولاد در جهان از سوی دیگر، صنعت فولاد کشور نیز باید نقشه راه خود را به سمت کاهش و صفر کردن انتشار خالص کربن به‌صورت دقیق تدوین کرده و در این راه از هیچ کوششی دریغ نکند.