چطور می توانم به شاملو خیانت کنم؟

ایلنا؛ چندی قبل با مهرداد کاظم زاده(مدیر نشر مازیار)، وی مدعی شد برخی مطالبی که توسط آیدا برای چاپ جلد داوزدهم کتاب کوچه تحویل داده شده است، زائیده قلم آیدا است و نه شاملو.

به دنبال بازتاب وسیع این خبر حتی در خارج از کشور، آیدا شاملو در گفت وگو با خبرنگار ایلنا، ضمن رد ادعاهای ناشر کتاب های همسرش؛ به توضیح مسائل و مشکلات به وجود آمده در مسیر نشر کتاب کوچه پرداخت.

وی در ابتدای سخنانش درباره گفته های کاظم زاده مبنی بر شکایت از وی جهت سلب مجوز انتشار کتاب کوچه گفت: این ماجرا ربطی به کتاب کوچه نداشت بلکه مربوط به درخواست سرپرستی بر آثار شاملو بوده است که در آن دادگاه؛ مدعیان موجود نیز دعوت شدند و نهایتا ازآنجاکه در قانون چنین بندی وجود نداشت؛ قرار بر این شد اگر اختلاف نظری در بین طرفین رخ داد، یک یا چند نفر به عنوان «حکم» انتخاب شوند و مسئله را حل کنند.

همسر زنده یاد شاملو، در ادامه به جلسه ای اشاره کرد که دو سال پیش در خانه مرحوم سیاوش شاملو(فرزند احمد شاملو) بر پا شد که طی آن مقرر شد؛ تعدادی از کارشناسان و اساتید کار تدوین کتاب کوچه را از سر بگیرند و آن را تکمیل کنند.

وی افزود: حضار در آن جلسه؛ هریک به دلیل مشغله های شخصی تمایلی به انجام چنین کاری نداشتند و پس از آن؛ نتیجه نهایی این شد که هر آنچه از احمد شاملو درقالب کتاب کوچه باقی مانده است بدون هرگونه دخل و تصرف؛ منتشر شود.

آیدا سرکیسیان، در پاسخ به گفته های کاظم زاده مبنی بر اینکه آیدا؛ فیش های ناقص کتاب کوچه را شخصا پر می کند، گفت: من پس از آن جلسه؛ تمام تلاش خود را کرده ام که دقیقا نوشته های شاملو را جمع آوری کنم و تاکنون هیچ مطلبی به آن اضافه نشده است.

وی معتقد است، مشکل آنجاست که کاظم زاده به اشتباه فکر می کند بخش هایی که با دست خط وی در مطالب ارائه شده؛ وجود دارد، زائیده ذهن و قلم آیداست.

همسر زنده یاد شاملو در این باره تصریح کرد: برخی از فیش ها و مطالب به جا مانده از شاملو به گونه ای هستند که مثلا دو یا سه آیتم مجزا که هرکدام مربوط به بخش های متفاوتی از قبیل امثال الحکم؛ تمثیلات و ترکیبات بوده اند، در نگارش نخست توسط شاملو در یک فیش نوشته شده اند که من تنها آنها را تفکیک و در جای خود قرار داده ام.

وی ادامه داد: در طول حدودا ۳۰ سال اخیر روند کار کتاب کوچه این طور بوده است که فیش های دست نویس به ناشر تحویل می شد و او پس از حروف چینی، نسخه اولیه را به ما برمی گرداند و غلط های املایی یا نحوی به وجود آمده در آن توسط شاملو و گاهی هم من؛ اصلاح و سپس برای انتشار مجددا به ناشر سپرده می شد.

همسر شاملو افزود: ممکن است هم اکنون نیز در مرور فیش های بجا مانده از همسرم با ایرادهای نحوی یا املایی برخورد و آنها را اصلاح کرده باشم اما این به معنای تحریف آن ها یا افزودن بر آن ها نیست. همچنین بعضا ممکن است شاملو به متنی از یک کتاب اشاره کرده باشد که من به منبع ها مراجعه کرده و متن موردنظر را به فیش ها اضافه کرده ام.

سرکیسیان با تاکید بر این موضوع که آنچه به نام شاملو چاپ می شود؛ صد در صد زائیده قلم او بوده و خواهد بود، اظهار کرد: در دو سال اخیر؛ پس از جلسه ای که به آن اشاره کردم؛ رویکرد اصلی من این بوده است که آثار بجا مانده از شاملو؛ عینا منتشر شود حتی اگر بخش هایی از فیش ها در زمان حیاتش کامل نشده باشند.

همسر زنده یاد شاملو معتقد است، مردم نیز خواهان این هستند که دقیقا حاصل اندیشه و قلم شاملو را بخوانند و از اینکه چیزی بر آنها اضافه شود؛ خوششان نمی آید.

وی در تصریح سخنانش با بیان این مطلب که نسخه ای که به عنوان جلد دوازدهم کتاب کوچه دراختیار نشر مازیار است؛ نسخه ای قدیمی و ناقص است، گفت: از دو سال پیش برای جمع آوری مطالب و فیش های همسرم برای جلد دوازدهم کار کرده ام و تقریبا می توانم بگویم که به اتمام رسیده است و به زودی آن را به همراه اصل فیش های بجا مانده از شاملو برای تطبیق مطالب ارائه خواهیم کرد تا همه چیز روشن شود.

آیدا شاملو درمورد کلیت سخنان مدیر انتشارات مازیار افزود: همه از تعلق خاطر من در زمان حیات و پس از مرگ احمد شاملو به وی مطلع هستند و من حتی اگر بخواهم نمی توانم حتی به دست بردن در آثار وی فکر کنم.

وی با بیان این مطلب که کاظم زاده بیش از ۲۵ سال است که در خانه ما رفت و آمد داشته و شاملو او را بابک خطاب می کرده، از سخنان وی و رویکرد جدیدش اظهار تاسف کرد وگفت: نمی دانم بابک کاظم زاده از ما چه دیده است که نگاهش به کلی عوض شده و سخنانی از این دست می گوید.

همسر زنده یاد شاملو در پایان سخنانش از علاقه مندان به آثار شاملو و مهرداد کاظم زاده دعوت کرد تا شعر اثباب احمد شاملو را دوباره بخوانند این شعر از این قرار است.

آن چه جان از من همی ستاند

ای کاش دشنه ای باشد

یا خود گلوله ای

زهر مباد ای کاشکی

زهر کینه و رشک

یا خود زهر نفرتی

درد مباد ای کاشکی

درد پرسش های گزنده

جراره به سان کژدم هایی

از آن گونه که پاسخت هست و

زبان پاسخ

نه

و لاجرم پنداری

گزیده ی کژدم را

تریاقی نیست…

آن چه جان از من همی ستاند

دشنه ای باشد ای کاش

یا خود

گلوله ای

در ادامه ی این گفتگو، طی تماس مجددی با مهرداد کاظم زاده، ضمن طرح سئوالات پیش آمده؛ متوجه شدیم وی همچنان بر گفته های خود پافشاری می کند.

کاظم زاده در پاسخ به خبرنگار ایلنا، درباره ادامه انتشار سلسله کتاب های کوچه ازسوی برخی کارشناسان ادبی در سال ۸۶ گفت: در آن زمان؛ از آنجاکه نشر مازیار درقبال علاقه مندان به آثار شاملو تحت تاثیر بود، به مرحوم سیاوش شاملو پیشنهاد دادم که تالیف و انتشار این مجموعه توسط چند کارشناس خبره ازپی گرفته شود.

وی در این باره افزود: جلسه ای با حضور برخی کارشناسان ادبی و جامعه شناسان از قبیل علی بلوکباشی، ذولفقاری، لطفی و… در خانه مرحوم سیاوش شاملو برگزار شد و نتیجه ی این نشست؛ مثبت بود اما آیدا سرکیسیان؛ هرگز فیش های بجا مانده از شاملو را برای تکمیل آنها توسط این گروه، دراختیار نگذاشت و با این روند به شدت مخالفت کرد.

مدیر نشر مازیار در مقایسه ایده خود در سال ۸۶ و ادعای امروز خود مبنی بر افزوده شدن مطالب جدید ازسوی آیدا به کتاب کوچه گفت: قصد من این بود که کتاب کوچه همچون فرهنگ لغت دهخدا که بعداز وی توسط افرادی مجرب ازپی گرفته و تکمیل شد، حول محور شاملو و اندیشه هایش تکمیل شود. اما اینکه مطالبی به اسم خود شاملو به کتاب اضافه شود کار اشتباهی است.

وی درباره درخواست اخذ سرپرستی بر آثار شاملو ازسوی آیدا سرکیسیان پس از مرگ شاملو نیز اظهار کرد: مدت ها قبل آیدا، دادخواستی را پیرامون این قضیه به مجتمع حقوقی بهشتی ارائه داد که طی آن سرپرستی و نظارت کامل بر آثار همسرش را تقاضا کرد که این مجتمع؛ من و مرحوم سیاوش شاملو را احضار کرد و نهایتا با بررسی اسناد و مدارک موجود، درخواست ایشان رد شد.

مدیر نشر مازیار گفت: اگر خود شاملو در زمان حیاتش چنین خواسته ای داشت حتما به ما اطلاع می داد درصورتیکه من قراردادهایم را با شخص شاملو امضا می کردم.

کاظم زاده در پایان با بیان این مطلب که توقف انتشار کتاب کوچه از سال ۸۱، انتشارات مازیار را دچار ضررهای اقتصادی و معنوی کرده است، اظهار کرد: تنها راه باقی مانده این است که آیدا؛ فیش ها و مطالب بجا مانده از شاملو را درمعرض دید کارشناسان قرار دهد تا در صورت تائید آنها از حیثبکر باقی ماندن متن ها، انتشار این مجموعه ازسر گرفته شود.

گفتگو: هادی حسینی نژاد