کارگردان نمایش «فرجام سفر طولانی طوبا» در گفتگو با ایلنا:
علیرضا نادری احساس و اندیشه را همزمان دارد
کارگردان‌ها به دلایل متعدد ازجمله پیچیدگی‌های موجود در اثر تا به حال برای اجرای صحنه‌ای نمایش «فرجام سفر طولانی طوبا» اقدام نکردند / زبان‌شناسان زیادی داریم که درخصوص زبان و گویش مردم قم تحقیقاتی انجام داده‌اند اما متاسفانه هنرمندان تلاش زیادی برای ارائه اثری دراماتیک بر این مبنا نداشته‌اند.
ایلنا: کارگردان نمایش «فرجام سفر طولانی طوبا» خلق متن براساس هویت فرهنگی و زیست بوم کمتر شناخته شده‌‌ی شهر قم توسط توسط علیرضا نادری را یکی از ویژگی‌های بارز این اثر دانست و ابراز امیدواری کرد باتوجه به شرایط سخت تمرین، اجرای صحنه‌ای نمایش در جشنواره رضایت مخاطبان و نویسنده را همراه داشته باشد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، محسن حسن‌زاده کارگردان نمایش «فرجام سفر طولانی طوبا» با بیان اینکه تمرین‌های این اثر از ۱۳ شهریور سال جدید شروع شده است، گفت: تمرین‌ها ابتدا در تهران آغاز شد ما با توجه به اینکه احساس کردم به نتیجه مطلوب نمی‌رسم و همچنین با درنظر گرفتن ویژگی‌های متن تمرین‌ها را از اوایل آبان ماه به شهر قم منتقل کردیم.
وی ادامه داد: تعدد نقش‌ها و بازیگرانی که به ما اضافه شده‌اند ازجمله ویژگی این اجرا خواهند بود چون این گروه سابقه خوانش متن را در پانزدهین جشنواره سراسری تئاتر دانشجویی داشت و همین عامل موجب شد گروه بازیگران را از همین افراد همراه با تعدادی بازیگر جدید انتخاب کنم.
این کارگردان همچنین به ویژگی‌های نمایش‌نامه نادری اشاره کرد و اظهار داشت: با توجه به اینکه چیزی حدود دو دهه از نگارش این متن می‌گذرد، شما پس از مطالعه و در جریان تمرین همچنان احساس می‌کنید اثر چقدر نسبت به زمان خود پیشرو بوده و علیرضا نادری با نگاهی که داشته؛ موفق شده یک هویت فرهنگی براساس زیست بوم که تا به حال برای بسیاری معرفی نشده را با استفاده از ساختاری مدرن روایت کند.
حسن‌زاده افزود: نادری در نگارش این متن از جریان سیال ذهن و پازل گونه استفاده کرده و به‌کارگیری چنین تمهیدی موجب شد ما بتوانیم روایت را همزمان با پیشبرد داستان به گونه‌ای جلو ببریم که علاوه بر قصه نمایش‌نامه، روابط آن اقلیم و شخصیت‌ها را متجلی کنیم که در دوره خود دیدگاه جدیدی در نمایش‌نامه نویسی بوده است.
وی تصریح کرد: البته آن زمان عده‌ای به دلیل آنکه متن را درست متوجه نشده بودند موضع منفی داشتند و معتقد بودند نکات اشتباهی در آن وجود دارد. اما من با توجه به‌شناختی که از خصوصیات علیرضا نادری دارم معتقدم تجلی احساس و اندیشه در نمایش‌نامه نویسی ما محسوب می‌شود و جزء معدود افرادی است که این دو ویژگی را توامان داراست.
این کارگردان و بازیگر تئاتر چگونگی دست یافتن نادری به شیوه موردنظر در نگارش متن را از نکات قابل توجه دانست و اظهار داشت: باید ببینیم نادری چطور به چنین شیوه‌ای دست پیدا کرده و موفق شده از دل رویداد‌های پیرامونی ساختاری به دست دهد که در زمان خود پیشرو بوده است. نکته قابل توجه دیگر این است که نوع دیالوگ‌ها مبتنی بر یک گویش خاص است که ما پیش از این در ادبیات نمایشی ایران تجربه نکرده بودیم.
وی ادامه داد: نویسنده از لهجه یک منطقه کویری برای گویش شخصیت‌ها بهره گرفته که یکی از ویژگی‌های مهم متن تلقی می‌شود و همین نکته همچنان اثر را به روز نگهداشته است.
کارگردان نمایش «فرجام سفر طولانی طوبا» به اجرا نشدن نمایش‌نامه مورد نظر تا به امروز اشاره کرد و گفت: کارگردان‌ها به دلایل متعدد ازجمله پیچیدگی‌های موجود در اثر تا به حال برای اجرای صحنه‌ای اثر اقدام نکردند. البته نمی‌خواهم بگویم تنها من توانایی چنین کاری را داشتم، بلکه معتقدم اجرای این اثر کار ساده‌ای نیست و چیزی که موجب شد بتوانم چنین کاری را انجام دهم شناختم از اقلیم مورد نظر و ارتباطی بود که با نادری در جایگاه شاگرد و استاد داشتم.
وی به بلندنظری نویسنده در پذیرش دیدگاه کارگردان اشاره کرد و افزود: نکته قابل توجه دیگر این است که نادری نگاه من به متن خود را پذیرفت و اجازه تقابل دو نوع نگاه را فراهم کرد. تمام آنچه عنوان کردم در حالی است که به متن وفادار بودم و هر سوالی برایم پیش آمد و با آقای نادری مطرح کردم و ایشان در پاسخ کم نگذاشت و حتی با توجه به درگیری‌هایی که داشت؛ همراهی کرد و حتی به تماشای کار نشست.
حسن‌زاده ضمن ابراز امیدواری از اینکه بتواند مستقل از اجرای جشنواره شکل ایده‌آل و کامل‌تری از اثر را به تماشاگر ارائه کند، بیان کرد: خلق این نمایش حاصل زحمت‌های شبانه‌روزی یک گروه سی نفره بوده است. بیشتر بازیگران نمایش ما چهره‌های شناخته شده و حرفه‌ای هستند و با توجه به اینکه در شهر قم فعالیت می‌کنند موفق شدند تا امروز آثار متفاوتی را در تهران و کشورهای دیگر روی صحنه ببرند. مجری طرح گروه تئاتر " ایده " بود که شناخته شده است و جا دارد از همین طریق به خاطر همراهی‌های صورت گرفته توسط هنرمندان پیشکسوت شهر قم از همه آن‌ها تشکر کنم.
وی همچنین به همراهی‌های حوزه هنری قم برای خلق اثر اشاره کرد و ادامه داد: حوزه هنری قم با توجه به شرایط اقتصادی موجود برای تولید این اثر کمک زیادی به من کرد که خود را موظف می‌دانم از آقای فرجی مدیر حوزه هنری شهر قم تشکر کنم.
این کارگردان درباره چگونگی برقراری ارتباط با زیگران با متن گفت: نگاه نادری در بدو امر برای آن‌ها تازگی داشت چون فرهنگی در اثر مطرح می‌شود که همچنان ناشناخته باقی مانده و طی سالیان طولانی به هویت خود دست نیافته است. البته شاید یکی از عوامل این مسئله کوتاهی افرادی بوده که این فرهنگ را پذیرفتند و با آن زندگی می‌کنند اما کاری برای آن انجام نمی‌دهند. ما زبان‌شناسان زیادی داریم که درخصوص زبان و گویش مردم قم تحقیقاتی انجام داده‌اند اما متاسفانه هنرمندان تا به حال تلاش زیادی برای ارائه اثری دراماتیک بر این مبنا نداشته‌اند.
حسن‌زاده در توضیح قصه نمایش خود عنوان کرد: این اثر زندگی شخصیت‌های یک روستا را مبتنی بر زیست بوم وجغرافیای آن‌ها روایت می‌کند که بعضا ناچار بودند برای کسب درآمد و امرار معاش به شهر‌های دیگر کوچ کنند. در نمایش با شخصیتی به نام طوبی آشنا می‌شویم که مرد چوپانی عاشق او می‌شود اما بنابه فشارهای حاکم ده شرایط تغییر می‌کند.
وی درپایان گفت: حاصل اجرای این کار بسیار برای من اهمیت دارد و امیدوارم مقبول نظر مخاطبان و شخص نویسنده قرار بگیرد. زمانی که اجرای متن را پذیرفتم مشکلات و مسائلی به همراه داشت که ازجمله آن‌ها می‌توان به سفر هر روزه از تهران به قم برای هدایت تمرین‌ها اشاره کرد و امیدوارم حاصل این زحمت‌ها خوب شده باشد.
نمایش‌نامه «فرجام سفر طولانی طوبا» اوایل دهه ۷۰ توسط علیرضا نادری نوشته شد و تاکنون اجرا و چاپ نشده است. این اثر به کارگردانی محسن حسن‌زاده روز پنجشنبه در نوبت‌های ۱۸ و ۲۰:۳۰ به مدت زمان ۱۱۰ دقیقه در تالار چهارسو روی صحنه می‌رود.
احمد سلیمانی، مجید امیری، حمید لاجوردی، الهام رسولی، زکیه بهبهانی، مهدی نیک‌روش، محمد جواد پیروزی، حسن اردستانی، محمد کربلایی، صدیقه مشایخی، فائزه حسینی، زینب آهنگ، مهدی جوانمردی، مصطفی چالوک، سید جواد هاشمی‌نژاد و تعدادی از هنرجویان رشته تئاتر به عنوان بازیگر در این نمایش ایفای نقش می‌کنند.
