توجه به شیوه بهرام بیضایی، علیرضا نادری و جلال تهرانی در نگارش

ایلنا: نویسنده نمایش «فلان و چنان حکومت خان جان…» گفت: این اثر راویت تخیلی بخشی از دوران قاجار است و رویکردی نو به نمایش‌نامه نویسی است و امیدوارم در سی و دومین جشنواره بین‌المللی تئا‌تر فجر نظر مخاطبان را جلب کند.

به گزارش ایلنا، نویسنده نمایش «فلان و چنان حکومت خان جان…» با بیان اینکه این اثر راویت تخیلی بخشی از دوران قاجار است، گفت: مهم‌ترین ویژگی تئا‌تر ایجاد کنش در «زمان حال» است. اینکه حضور زنده بازیگر روی صحنه در حضور مخاطب با هر قصد و نیتی که باشد همواره با برداشتی معاصر فهم می‌شود. فرقی نمی‌کند روایت جاری بر صحنه از زمان ساسانیان است یا آینده‌ای دور. مکان روایت در نیجریه است یا ایران یا کره مریخ. هر چه هست تنها با این شرطِ «اجرای تئا‌تر برای تماشاکُن»، زمان و مکان واقعی یا تخیلی در طول اجرا به زمان و مکان معاصر تماشاکن تبدیل می‌شود. این امر فارغ از کیفیتِ هنری اجراست! و به نوعی ویژگی ذاتی تئا‌تر را عیان می‌کند.

«رضا شاهبداغی» نویسنده نمایش «فلان و چنان حکومت خان جان…» که با کارگردانی «مهدی محمدی» در سی و دومین جشنواره بین المللی تئا‌تر فجر حضور دارد در ادامه افزود: نمایش «فلان و چنان…» رویکردی نو به نمایشنامه نویسی است. برخلافِ تعاریف مرسوم نمایشنامه نویسی، «فلان و چنان…» تنها راوی یک روایت نیست. در هر دیالوگ شخصیت‌های آن، جدای از روایت اصلی جهانی از خرده - روایت‌ها آشکار می‌شود که ذهن مخاطب را به چالش می‌کشد. کارگردانی «مهدی محمدی»، بازی بازیگران و مسیقی اجرا نیز در همین راستاست. آشکارگی خرده - روایت‌های مُست‌تر در زبانِ پیچیده شخصیت‌های نمایش بعد از اتمام اجرا شروعی دوباره در ذهن مخاطب دارد و حساسیت او را بر می‌انگیزد.

شاهبداغی ضمن تاکید بر جدید بودن رویکرد خود گفت: نو بودن این رویکرد از جنس آن ادعا‌ها نیست که در هیاهوی اتیکتی به نام «تئا‌تر تجربی» مطرح می‌شود! اینکه نویسنده و کارگردان در راستای این «تئا‌تر تجربی» فضایی ذهنی و شخصی را ارائه دهند و مخاطب نیز منفعلانه این خوراک شخصی و ذهنی را مصرف کند و هیچگاه به فهمی از شرایطش نرسد. برخلاف این مدعا، «فلان و چنان…» به شهادت اجرا‌هایش در جشنواره‌های استانی و منطقه‌ای و اجراهایی که در شهر اراک رفته است و بازخوردی که از استقبال مخاطبانش گرفته همواره در پی ایجاد حساسیتی معاصر است.

وی افزود: نو و بِکر بودن رویکرد متن در ادامه آثار ارزشمند بهرام بیضایی و علیرضا نادری و جلال تهرانی است. اینکه به عنوان نمونه در آثار ایشان، در «مرگ یزدگرد» و «کوکوی کبوتران حرم» و «مخزن» ذهنِ مخاطب علاوه بر مشاهده روایت اصلی، همواره در حال چالش با گستره وسیعی از خرده - روایت‌هایی است که در این نمایش‌نامه‌ها مُستتر است و در اجرا نمود می‌یابد. اطمینان دارم که این ویژگی آگاهانه و آشکارا در «فلان و چنان…» تداوم یافته است. نو بودن این رویکرد نیز در این «تداوم آگاهانه» فهم می‌شود.

این نویسنده درباره همکاری خود با گروه «تن‌ها» خاطر نشان کرد: من و مهدی محمدی بواقع یکدیگر را «پیدا» کرده‌ایم. نمایشنامه هیچگاه از اجرا جدا نبوده و نخواهد بود. من برای اجرا می‌نویسم و مهدی محمدی برای اجرا کارگردانی می‌کند. «ادبیّت» متن و قصه گویی عرف و رایج و رعایت ساختارهای سه پرده‌ای و پنج پرده‌ای و گره افکنی و گره گُشایی‌‌ همان قدر از «اجرانویسی» من دور است که مفاهیم کلیشه‌ای کارگردانی رایج همچون توجه به بازیگر «چهره» و «اسپشیال افکت» ‌های هالیوودی و فیل هوا کردن از «اجراگری» مهدی محمدی! ما در این چند سال همکاری خود از زمانی که مهدی محمدی با گروه تنها «وقتی از بریدگی‌های خونبار عصب می‌گذرد» را در جشنواره فجر سال پیش اجرا کرد تا «فلان و چنان حکومت خان جان…» مطالعات وسیعی را در زمینه تأثیرات اجتماعی «اجرا» انجام داده‌ایم.

وی در انتها با بیان اینکه بازیگران اثر هنرجویان مهدی محمدی در شهرستان خمین بودند بیان کرد: حساسیت‌های مهدی محمدی در زمینه «هنرهای تجسمی و مینیاتور ایرانی» که در میزانسن‌هایش عینیّت یافته با بازی این بازیگران اجرا می‌شود. حساسیت‌های من در باب «رویکرد نو به نمایشنامه نویسی» نیز در ‌‌نهایت با «بیان و بدن و تخیل» این بازیگران در صحنه نمود میابد. این موارد تنها با گفتگو و پی‌گیری جریان آموزش و آموختن در گروه «تن‌ها» شکل گرفته است. این وضعیت تجسم عینی‌‌ همان ادعای توجه به «گروهِ تئا‌تر» است که در این سال‌ها باب شده.

نمایش «فلان و چنان حکومت خان جان…» به نویسندگی رضا شاهبداغی و کارگردانی مهدی محمدی دومین همکاری این نویسنده و کارگردان در قالب گروه «تن‌ها» در جشنواره بین المللی تئا‌تر فجر است. فاطمه قاسمی، مهناز حسینی، معصومه باقری، نگار سرلک و نازنین صالحی بازیگران این اجرا هستند. موسیقی این نمایش با سرپرستی و آهنگسازی محمود رضا خلیلی و مسعود عباسی از ویژگی‌های قابل توجه این اجرا است.

سی و دومین جشنواره بین المللی تئا‌تر فجر با دبیری قادر آشنا از ۲۴ دی تا ۱۲ بهمن ماه برگزار می‌شود.