آماتوریزم سالن‌ها را فرا گرفته است

ایلنا: نشست رسانه‌ای نمایش «در شوره‌زار» به نویسندگی و کارگردانی حسین کیانی امروز یکشنبه(۲۴ آذرماه) با حضور عوامل در سالن استاد امیرخانی خانه هنرمندان ایران برگزار شد.

به گزارش خبرنگار ایلنا، کیانی درخصوص شرایط این روزهای مجموعه تئاترشهر که او را برای اجرا به ایرانشهر سوق داد اظهار داشت: تئاترشهر امروز دچار نوعی آماتوریزم شده و سالن‌های حرفه‌ای به گروه‌هایی اختصاص داده می‌شود که کار اول یا دوم خود را تجربه می‌کنند. این چشم انداز خوبی را به همراه ندارد، نباید یک ماه گروه‌ حرفه‌ای اجرا داشته باشد و ماه بعد گروهی کاملا آماتور روی صحنه برود.

وی ادامه داد: آماتوریزم‌‌ همان قدر که می‌تواند به جریان تئاتری ما کمک کننده باشد، به‌‌ همان اندازه هم می‌تواند ویرانگر باشد و باعثمی‌شود تئاترشهر رفته رفته تماشاگران حرفه‌ای خود را از دست بدهد.

کارگردان نمایش «در شوره‌زار» با بیان اینکه این صحبت‌ها نباید موجب برخوردن به همکاران تئاتری شود تصریح کرد: آن دوستان آماتور باید جایی را برای تجربه کردن داشته باشند. تمام هنرمندانی که پیش از دوره اصلاحات فعالیت حرفه‌ای خود را شروع کردند برای کار به سالن‌های دیگری می‌رفتند و تجربه‌های خود را در سالن‌های تجربی پشت‌سر گذاشتند که در نتیجه نسل جدیدی را در تئا‌تر کشور رقم زدند.

این نویسنده افزود: متاسفانه شرایط طی چند سال گذشته به شکلی شد که یک دانشجو در دوران تحصیل انتظار دارد سالن اصلی تئاترشهر را بگیرد و اگر چنین اتفاقی نیفتد به او بر هم می‌خورد، درحالیکه ما در دوران دانشجویی آروزی گرفتن سالن داشتیم. همین آماتوریزم موجب ضربه خوردن تئا‌تر ایران شده است. علاوه بر این شرایط تئاترشهر موجب شد علاقه نداشته باشم نمایش خود را در این مجموعه به صحنه ببرم، مگر در آینده که آقای نادری شرایط حرفه‌ای را به تئاترشهر بازگرداند.

وی با تاکید بر اینکه تعاریف سالن‌های تئاتری امروز مخدوش شده و مخاطبان را نیز دچار تناقض و سرگردانی کرده است در خصوص ایده ابتدایی شکل‌گیری نمایش «شوره‌زار» گفت: ایده ابتدایی نگارش نمایش‌نامه پس دیدن خبر را‌ها شدن دوتن از هم‌وطنان بیمار در بیابان‌، به دست مسئولان آمبولانس یک بیمارستان شکل گرفت. سپس به دنبال طرح و ایده نمایش برای دراماتیزه کردن خبر بودم تا به ایده نمایشی و تبدیل آن به نمایش‌نامه برسم.

وی افزود: ابتدا‌‌ همان دو نفر را مدنظر قرار دادم و خانواده‌ای را ترسیم کردم که از بیمارستان به بیابان فرستاده شده‌اند، اما نتیجه چندان برایم رضایت‌بخش نبود. این متن کشتزار نام گرفت که قرار بود در مجموعه تئاترشهر اجرا کنم اما بنا به مسائل این مجموعه از تصمیم خود منصرف شدم.

کیانی با اشاره به جریان‌های ناشی از خشکی دریاچه ارومیه تصریح کرد: این واقعه دردناک را از طریق رسانه‌ها پی‌گیری می‌کردم که موجب شد ناگهان نمایش‌نامه در کشتزار کنار برود و در شوره‌زار جای آن را گرفت و خانواده هم جای خود را به نمایندگانی از اقشار مختلف اجتماع داد.

نویسنده نمایش‌نامه «مشروطه بانو» ضمن اشاره به اینکه در حال حاضر کمتر نمایشنامه‌ای نوشته می‌شود که معرف جهان انسان ایرانی باشد که به شکل واقعی به طرح صادقانه شرایط، انسان و دوره خود بپردازد بیان کرد: البته من مشکلی با اقتباس و روی صحنه رفتن متون خارجی ندارم که اتفاقاً این روز‌ها بسیار هم شاهد آن هستیم. اما باید این نکته را در نظر داشته باشیم که چند سال دیگر هیچ کدام از ما روی این کره خاکی نخواهیم بود آیندکان نکاه نمی‌کنند که در این دوره متن فلان نویسنده آمریکایی را روی صحنه بردیم یا خیر؟ بلکه به دنبال اندیشه ما از شرایط روزگارمان خواهد بود.

وی افزود: شما هیچ نمایشنامه نویس بزرگ را پیدا نمی‌کنید که از دل مسائل پیرامون زمانه خود بیرون نیامده باشد نمی‌دانم چرا این روز‌ها کمتر به طرح مسائل پیرامون خود علا قه نشان می‌دهیم.

این کارگردان با اشاره به دوران پس از خرداد ۷۶ عنوان کرد: از دوره ۷۶ به بعد به شکل چشم‌گیری شاهد نکارش چنین متنهایی بودیم ولی ر فته رفته نمایشنامه‌های اجتماعی کمتر نوشته شد و نویسندگان این آثار هم روی به اقتباس اوردند یا اصلاً ننوشتند که نوید خوشی ندارد.

این هنرمند به دلایل در نظر گرفتن شخصیت یک خبرنگار در نمایشنامه خود بیان کرد: ایده اصلی نمایشنامه در شوره زار از یک خبر آمد؛ و به همین دلیل من خودم را بابت مخابره این خبر مدیون می‌دا نستم که نتیجه آن حضور یک شخصیت خبرنگار در متن شد.

به هر حال یکی از ارکان دموکراسی در هر جامعه‌ای خبرنگار و خبرنگاری و گزارشگری آزاد است که همچون ریه‌های سالم یک جامعه عمل می‌کند جامعه سالم به طور قطع با خبر نگاری و اطلاع رسانی آزاد نفس خواهد کشید.

کیانی همچنین به ۴ شخصیت نمایشنامه خود اشاره کرد و گفت: نگارش کارکترهایی که از یک سطح فر هنگی قابل قبول برخوردار هستند دشواریهای خاص خود را دارند چون پذیرش عوام در نمایش از سوی تماشگر راحت‌تر اتفاق می‌افتد اما فرهیختگان که بر خلاف گروه نخست دچار روز مرگی نیستند و ویژگی‌های خاص خود را دارند نمی‌تواند به راحتی برای مخاطب عام جذاب باشد. که نوشتن چنین شخصیت‌هایی را سخت می‌کند.

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه نظارت تا چه اندازه موجب کاهش نمایشنامه‌های اجتماعی شده اظهار داشت: ممیزی یا انچه نظارت خوانده می‌شود قطعاً در به عقب راندن تئا‌تر منتقد معاصر اجتماعی سهم زیادی داشته است اما همه علت را شکل نمی‌دهد. به نظر من این روند دلایل دیگری را دارد که جریان سازی در تئا‌تر می‌تواند یکی از آن‌ها باشد. به این معنی که مخاطب به نوعی از تئا‌تر گرایش پیدا می‌کند و هنرمند هم برای رسیدن به گیشه و فروش بهتر آن جریان را پی می‌گیرد.

کارگردا ن نمایش «تیاتر اجباری» با بیان اینکه خالی شدن اثر از تفکر و رفتن به سوی اشکال صرفاً زیبا می‌تواند جذاب باشد اما تئا‌تر تفکر برانگیر برای مخاطب دشواری زیادی ایجاد می‌کند گفت: وضعیتی که مرکز هنرهای نمایشی با حذف حمایت‌ها طی یکی دو سال اخیر ایجاد کرد تئا‌تر ایران را به سوی ذهنیت گیشه گرایی سوق داد و همین عامل موجب شد عده‌ای از هنرمندان به سوی تئا‌تر شکل گرای پر مخاطب گرایش پیدا کند بر اهمین اساس ممیزی و اقتصاد را دلیل عدم توسعه تئا‌تر منتقد معاصر اجتماعی می‌داند.

کیانی با تا کید بر اینکه بازیگران نیز با ایفای نقش در این آثار گویی زکات خود را پرداخت می‌کنند تسریح کرد: حضور در چنین آثاری مثل زکات بازیگری شده و نشان دهنده این است که دغدغه برای نشان دادن شرایط پیرامون همچنان ادامه دارد گروه بازیگران نمایش در شوره زار از بهترین‌های این عرصه هستند ولی هیچ کدام در خصوص مسائل مالی با من وارد چالش نشده‌اند؛ و بدون طلب قرار داد تمرین و اجرای این اثر را پذیرفتند.

وی با تاکید بر اینکه چنین رو حیه‌ای بسیار خوب است اما نباید مورد سو ء استفاده اداره‌ای که خود را مسئول تئا‌تر می‌داند واقع شود گفت: مرکز هنرهای نمایشی کارکرد خود را از دست داده و نتوانسته سیاست‌های راهبردی را برای توسعه تئا‌تر کشور اجرایی کند. گسترش هر چه بیشتر پلا توهای تمرین که هم زمان محلی برای اجرای نمایش‌های در نظر گر فته می‌شود نشان دهنده ناامیدی جوانان از دولت و سیاست‌های توسعه‌ای است که در نظر دارد. به همین علت محلی با کمترین امکانات را برای تمرین و اجرای تئا‌تر مد نظر قرار می‌دهند.

این نمایش نامه نویس با تاکید بر اینکه چنین رویکردی نشان می‌دهند هنرمندان منتظر دولت نیستند تصریح کرد: چنین رویه‌ای از طرفی نشان می‌دهد سیاست‌های دولت نا‌کار آمد بوده و جوانان به خود خصوصی سازی روی آورده‌اند. نشان به آن نشان که اصلاٌ برای کسی مهم نیست چه فردی قرار است مدیریت مرکز هنرهای نمایشی را بر عهده بگیرد امری که ده، دوازده سال قبل گوش بسیاری را تیز می‌کرد تا بدانند چه مدیری قرار است سیاستگذاری تئا‌تر کشور را برعهده داشته باشد؟

وی افزود: من هنرمند دیگر تصمیم گیری را منوط به حضور چنین فردی نمی‌دانم و کار خود را می‌کنم تنها رابطه و پیوند موجود میان هنرمندان و مرکز هنرهای نمایشی محوزی است که اداره و نظارت ارزشیابی برای اجرای آثار صادر می‌کند. همچنین در حال حاضر تنها کارکرد اداره کل هنرهای نمایشی برگزاری جشنواره‌های و چند نشست شده که فکر نمی‌کنم هد ف غائی این‌ها باشد.

سینا رازانی در ادامه صحبت‌های کیانی در خصوص مسائل و مشکلات اقتصای که گریبان تئا‌تر ایران را گرفته است گفت: چندسال قبل قرار بود قرار داد تیپ هنرمندان تئا‌تر را به روز کنیم، اما رفته رفته به جایی رسیدیم که بخشی از درآمد خود را هم باید به مرکزهنرهای نمایشی بدهیم. یا در نوع اخیر کار به جایی رسیده که وقتی پیشنهادی مطرح می‌شود باید سوال کنیم کدامیک قرارداد حمایت مرکزهنرهای نمایشی دارد. این روز‌ها وقتی قرار می‌شود با دوستان درباره آثار صحبت کنیم مدام چهره صاحب‌خانه مقابل چشم من می‌آید که موجب می‌شود به آثاری تن بدهم که علاقه زیادی به آن‌ها نداشتم.

این بازیگر همچنین به تجربه‌های شخصی اخیر خود اشاره کرد و ادامه داد: نمایش‌های ترن، عجایب‌المخلوقات، کلمه سکوت کلمه همه قرارداد گیشه داشتند و تجربه نمایش «در شوره‌زار» هم که به همین صورت است. هر مدیری هم که سرکار می‌آید می‌گوید می‌خواهیم قرارداد تیپ را به روز کنیم.

رازانی درباره ایفای نقش خود گفت: شخصیتی که بازی می‌کنم فردی را نشان می‌دهد که از فقر و بی‌کسی زیاد در شرایط نمایش قرار گرفته است. پس از خواندن متن فکر کردم این فرد را می‌شناسم اما بعد از مدتی دیدم اصلا اینطور نیست و همین عامل موجب شد تا ما به اضاهای بیرونی را در نظر بگیرم و ویژگی‌هایی را برای استفاده کنار بگذارم. از سوی دیگر سینا رازانی برایم اهمیت داشت می‌خواستم بدانم با توجه به کندی نقش فرد معتاد بیمار می‌توانم مخاطبی را که من را به انعطاف بدنی و بازی‌های کمیک می‌شناسد راضی کنم یا خیر.

رویا میرعلمی بازیگر نمایش «در شوره‌زار» با اشاره به اینکه در نقش یک خبرنگار به ایفای نقش می‌پردازد درباره همکاری خود با کیانی گفت: این شخصیت برآمده از قشری است که به نظرم در حال حاضر از طبقه متوسط به سمت طبقه فرودست رفته و این مشکلی است که طی چندسال اخیر برای اکثر اقشار فرهنگی به وجود آمده و آن‌ها را تحت تاثیر قرار داده است.

وی ادامه داد: ایفای این نقش سخت بود چون اگر می‌خواستم نقش یک فرد عامی را بازی کنم با توجه به وجود ما به اضای بیرونی فراوان کار ساده می‌شد اما وقتی شخصیتی به طیف روشنفکر منتسب باشد ویژگی‌های خاصی را همراه دارد که باید تلاش کنم موجب پس زدن تماشاگر نشود و شعاری نباشد.