زنجانپور: مرزبندی تئاتر نسل قدیم و جدید عین تهجر است

ایلنا: نشست رسانه‌ای نمایش " دایی وانیا " نوشته آنتوان چخوف به کارگردانی اکبر زنجانپور صبح امروز یکشنبه(۳آذر ماه) با حضور عوامل اثر در سالن نشست‌های مجموعه تئا‌تر شهر برگزار شد.

به گزارش خبرنگار ایلنا، زنجانپور در ابتدا با بیان اینکه نمایش‌نامه " دایی وانیا " جزء آثار درخشان تئا‌تر جهان محسوب می‌شود، درخصوص علاقه خود برای کارگردانی این نمایش گفت: از دوران دانشجویی به آثار چخوف علاقه داشتم و تا امروز ۴ متن بزرگ دیگر او را روی صحنه بردم که نمایش‌نامه دایی وانیا ۵ و آخرین آن‌ها خواهد بود.

وی همچنین به جهان‌بینی موجود در نمایش‌نامه‌های نویسنده مشهور روس اشاره کرد و ادامه داد: چخوف مسئولیت انسان در قبال جامعه، تاریخ و طبیعت را جستجو می‌کند و از سوی دیگر بسیاری او را یکی از مدافعان حفظ محیط زیست می‌دانند. نمایش‌نامه " باغ آلبالو " با صدای قطع شدن درختان آغاز می‌شود که گویی آرزوی انسان درحال قطع شدن است. " مرغ دریایی " به همین شکل اهمیت ویژه‌ای دارد و به طور کل نویسنده از انسان درخواست مسئولیت پذیری و حفط محیط پیرامون را دارد.

این هنرمند با تاکید بر اینکه آنچه امروز در ارتباط با محیط زیست صورت می‌گیرد ضدبشری است؛ درخصوص به صحنه آمدن این اثر اظهار داشت: ما به عنوان هنرمند خواستیم به این مسئله نگاه دقیقی داشته باشیم و بگوییم در قبال خود و آیندگان مسئولیت داریم تا شرایط زندگی خوبی را برای آن‌ها فراهم کنیم.

وی درباره دعوت به همکاری از هنرمندان برجسته برای ایفای نقش در این نمایش بیان کرد: برای کارگردانی اثری همچون " دایی وانیا " باید سراغ افرادی رفت که از نظر رفتار شخصی و زندگی اجتماعی به شخصیت‌های متن نزدیک باشند، به اضافه توان ایفای نقش که موحب شد از این دوستان برای همکاری دعوت کنم و همه آن‌ها جانانه روزی ۵ تا ۶ ساعت تمرین کردند تا برای اجرا آماده باشند.

محسن حسینی بازیگر نمایش دایی وانیا نیز در رابطه با همکاری خود با زنجانپور گفت: در گذشته با اکبر زنجانپور همکاری داشتم و در سه نمایش از ۴ نمایشی که او کارکرده بازی کردم؛ همکاری دوباره پس از چندین سال برای من بسیار شگفت‌انگیز است.

وی با اشاره به مشکلات اجرای رپرتوآرهای نمایشی در کشور ادامه داد: خوشبختانه کارگردان به متن چخوف وفادار مانده و همچون مواردی که درسال‌های اخیر مشاهده می‌شود واژگان غیرعلمی را در متن به کار نمی‌گیرد. برای روی صحنه آمدن این اثر تمرینات سختی را پشت سر گذاشتیم و همکاری با گروه بازیگران باعثافتخار من است.

این هنرمند همچنین به اهمیت آثار چخوف و مسئله‌ای همچون محیط زیست اشاره کرد و اظهار داشت: بریده جراید فراوانی از موارد نابودی محیط زیست آرشیو دارم و به عنوان نمونه همین هفته گذشته گزارشی از جنگل زاگرس مطالعه کردم که خبر از ویرانی حدود ۲۰۰ هزار هکتار جنگل می‌داد. این‌ها تنها موارد معدودی هستند که ما هر روز با آن مواجه هستیم و مانند آنچه بر میراثفرهنگی می‌گذرد به بد‌ترین شکل با آن برخورد می‌شود.

شمسی فضل‌اللهی دیگر بازیگر این اثر نمایشی با بیان اینکه دغدغه من مسائل روز است و اعتقاد دارم آینده را با عملکرد امروز خود می‌سازیم؛ درارتباط با همکاری درنمایش جدید زنجانپور اظهار داشت: دکتر آستروف در جایی از نمایش‌نامه می‌گوید، آیا آیندگان از ما یاد خواهند کرد؟ و باید این پیام را به چخوف بدهیم که بله، جهان از شما یاد می‌کند و در آینده بیشتر از این هم یاد خواهد کرد. چون بحثکرامت انسانی در آثار او مطرح است و تا وقتی انسان این کرامت را نداشته باشد همین مسئله وجود خواهد داشت.

وی ادامه داد: صبح امروز برای یک کلمه با آقای زنجانپور صحبت می‌کردم چراکه هر کلمه و جمله موجود در نمایش‌نامه چخوف به ما برای ساختن هر روز و درست فکر کردن توانایی می‌دهد. فکر نمی‌کنم نویسندگام زیادی در جهان وجود داشته باشند که مانند چخوف تا این اندازه در بارهٔ تمام ابعاد وجودی انسان صحبت کنند. پیام بزرگ او این است که با لطافت به جهان پیرامون بنگرید.
مسعود دلخواه، هنرمند تئاتر و مدرس دانشگاه که ایفای نقش آستروف را در نمایش دایی وانیا برعهده دارد؛ در ادامه این نشست بیان کرد: این روز‌ها پیدا کردن افرادی که فارغ از دغدغه‌های دیگر تنها به تئا‌تر فکر کنند و علاقه جدی تئا‌تری داشته باشند؛ بسیار کم است و از این جهت خوشحالم که امکان همکاری این گروه با یکدیگر فراهم شد.

وی با بیان اینکه آستروف نقش اصلی را در این نمایش بر عهده دارد؛ عنوان کرد: می‌توان به طبیعت با دید طبیعت گرایانه نگاه کرد اما از سویی می‌توان انسان گرایانه با آن مواجه شد که مورد نظر چخوف هم بوده است. در این نمایش‌نامه مانند دیگر شاهکارهای این نویسنده با افرادی مواجه هستیم که به دلیل مشترک احساس خوشبختی نمی‌کنند، البته که در ادامه می‌بینم خود این افراد و تصمیم گیری‌های که در زندگی دارند موجب این احساس عدم خوشبختی است.

دلخواه تصریح کرد: آستروف نقشی بود که از دوران دانشجویی شیفته آن بودم و همواره دوست داشتم آن را بازی کنم. روزگاری رکن‌الدین خسروی عزیز به من گفت که یک روز حتماً این نقش را بازی خواهم کرد. و گر چه پیر‌تر از نقش هستم اما به هر حال تلاش می‌کنم آنچه برعهده من گذاشته شده را به بهترین نحو در معرض دید تماشاگران قرار دهم.

این کارگردان در پایان صحبت‌های خود گفت: کارگردان نمایش " دایی واینا " رویکردی تازه به متن داشته و به هیچ وجه خود را به یک اجرای کلاسیک محدود نکرده است.

زنجانپور در پاسخ به سوالی درباره رویکرد تازه‌ به متن گفت: این روز‌ها رفتارهای محیرالعقول باب شده و بسیاری علاقه دارند با چنین رویکردهایی در فرم نشان دهند که چیزی متفاوتی روی صحنه می‌آید. اما تئا‌تر اصلا چنین چیزی نیست، بلکه مسئله کشف بسیار درآن اهمیت دارد. من برای اینکه متفاوت بودن را نشان دهم چخوف را زیر و رو نمی‌کنم تا بگویم کاری جدید صورت گرفته است.

وی افزود: تلاش می‌کنم با حفظ جهان‌بینی نویسنده دست به کشف بزنم و این وظیفه یک گروه است که چنین کند و سپس کشفیات جدید خود را درخصوص متن و شخصیت‌ها را روی صحنه به نمایش بگذارد.

کارگردان نمایش " مرغ دریایی " به جهان بینی‌های گوناگون افراد اشاره کرد و اظهار داشت: ما بدون آنالیز پیچیده و پس از آغاز تمرین‌ نقش‌ها را در موقعیت قرار می‌دهیم تا ببینم نقش در آن موقعیت چه چیزی برای گفتن دارد؟ چه کاری انجام می‌دهد؟ نه اینکه با فرضیات مواجه شویم و بخواهیم دست به تحلیل از پیش مشخص بزنیم.

وی با بیان اینکه تحلیل در حین تمرین به وجود می‌آید و ما آن را به اجرا تحمیل می‌کنیم، تصریح کرد: با استفاد از پنجاه سال تجربه اجرا روی صحنه تلاش کردم تعریف جدیدی از انسان در این نمایش‌نامه و کشف انسان‌ها برسم.

زنجانپوردر پاسخ به سوالی درخصوص تفاوت اهمیت اجرای نمایش میان نسل او و سوم بیان کرد: به هیچ وجه مرزبندی و خط کشی نسلی ندارم و به آن اصلاً فکر نمی‌کنم، که اگر چنین چیزی باشد یک بدبختی است. همه ما در کنار هم کار می‌کنیم و اگر مرز بندی وجود داشته باشد من نمی‌توانم با نسل جوان کار کنم. چنین رویکردی عین تهجر است و اعتقاد دارم نسل جوان فرهیخته ما کارهای با ارزش زیادی را انجام می‌دهد.

وی در ادامه تصریح کرد: منظور من از افرادی که دست به کارهای محیر العقول می‌زنند آن‌هایی هستند که همه جور امکاناتی در اختیار دارند و حامیان مالی برای سفرهای خارجی از آنها پشتیبانی می‌کنند تا نمایش‌های خود را روی صحنه ببرند. در حالی که این آثار اصلاً نماینده ایران نیستند و اصولاً رنج انسان را به نمایش نمی‌گذارند.

این هنرمند درخصوص اجرای نمایش‌نامه‌های ایرانی بیان کرد: به عنوان بازیگر در بسیاری از نمایشنامه‌های ایرانی ایفای نقش کردم اما اثری که علاقه من را برای کارگردانی جلب کند ندیدم ولی تاکید می‌کنم که هیچ مرز بندی در باره نمایش‌نامه‌های ایرانی و خارجی ندارم به عنوان نمونه سال ۶۱ نمایش " مروارید " را کار کردیم که در زمان خودش سر و صدای زیادی به پا کرد و متنی ایرانی بود.

زنجانپور ضمن پاسخ به این سوال که گذشته از علاقه شخصی به چخوف و توجه او به محیط زیست چه عاملی موجب شد پس از ۵ سال دوری از صحنه اثری را آماده اجرا کند، گفت: مسئولیت انسان در قبال زندگی که دارد یکی از نکات مهم متن چخوف است که موجب می‌شود به اجرای آن علاقه داشته باشم. ما خلق شدیم تا از آنچه در اختیار ما گذاشته شده حراست کنیم، اما متاسفانه افرادی که امروز سر نخ مدیریت جهان را در دست دارند کمترین توجهی به این نکته نمی‌کنند. انسان باید سالم و خوشبخت زندگی کند، چون ما یک مرتبه به دنیا می‌آییم و حق خوب زندگی کردن داریم.

وی به نمایش‌نامه‌های چخوف اشاره کرد و افزود: همانطور که شناخت حافظ مشکل و پیچیده به نظر می‌رسد ولی مردم عادی نیز با آن ارتباط برقرار می‌کنند. چخوف هم به همان اندازه والا مقام است که می‌توان مانند حافظ به او نگاه کرد و اگر قرار باشد تحلیل‌های عجیب وغریب از او به دست دهید مانند حافظ رندی می‌کند و شما را دور می‌زند به طوریکه پاسخ خود را نخواهید یافت.

این هنرمند در پایان ضمن پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چرا برای اجرا به سالن‌های خصوصی مراجعه نکرده؛ گفت: تئاترشهر را تنها مجموعه واقعی تئاتر ایران می‌دانم و با شرایطی که سالن‌های خصوصی دارند نمی‌دانم کدام دانشجوی تئاتری می‌تواند بلیت پنجاه هزارتومانی تهیه کند. اما من تلاش می‌کنم در محلی اجرا کنم که ارتباط با علاقه‌مندان واقعی تئاتر قطع نشود.

نمایش " دایی وانیا " به کارگردانی اکبر زنجانپور از ۱۲ آذرماه در سالن اصلی مجموعه تئاترشهر روی صحنه می‌رود.