چهارمین سمینار علمی جشنواره نمایش‌های آیینی سنتی آغاز شد؛
فتحعلی‌بیگی: انتقال تجربه نسل قبل به تشکیلات منظم نیاز دارد
علی مرادخانی: تمام مناسک به نوعی نگاه واحد توحیدی دارند و تصور می‌کنم اگر به آیین‌ها و سنت‌هایمان توجه کنیم نگاهی صلح دوستانه و همگرایانه را در آن‌ها خواهیم یافت.
ایلنا: چهارمین سمینار بین‌المللی نمایش‌های آیینی سنتی صبح امروز(۲۲شهریور) با حضور نمایندگانی از ۸ کشور در سالن نشست‌های مجموعه تئاترشهر تهران آغاز شد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، علی مرادخانی معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد سخنرانی خود را با خواند قطعه شعری از مولانا آغاز کرد و گفت: هرکه او دور ماند از اصلی خویش، بازجوید روزگار وصل خویش. موضوع توجه به اصل، ریشه‌ها و آیین‌ها را در نگرش‌های اقوام گوناگون شاهد هستیم و نگاه جمعی این موضوع را با خود حمل می‌کند. فکر می‌کنم شاید بتوانیم به مسئله نگاه ملیتر هم داشته باشیم و به داشته‌های خود بیشتز توجه کنیم.
وی با تاکید بر اینکه به نظر می‌رسد تمام آنچه در قالب آیین‌ها و سنن نمایان می‌شود به اصل واحد اشاره می‌کنند ادامه داد: تمام این آیین‌ها به نوعی نگاه واحد توحیدی دارند و تصور می‌کنم اگر به آیین‌ها و سنت‌هایمان توجه کنیم نگاهی صلح دوستانه و همگرایانه را خواهیم یافت.
این مدیر همچنین به مفهوم انتظار در تمام ادیان الهی اشاره کرد گفت: این انتظار را می‌توان به گرایش انسان برای بازگشت به اصل و آنچه از دست رفته تلقی کرد. اگر مجموعه آیین‌ها را از منظر توحیدی نگاه کنیم تمام ادیان از اصل و ریشه‌ای واحد برخوردار هستند. انسان در جهان امروز به سردرگمی دچار شده و شرایط و مناسبات حاکم او را با عدم تعادل مواجه کرده است.
وی نظرات ژان پیاژه را در همین رابطه مطرح کرد و افزود: در پیوستگی وجود تعادل و عدم تعادل است که انشان رشد می‌کند و به ثبات نظری می‌رسد. هماوردی ایجاد سول و یافتن پاسخ انسان را به شکوفایی می‌رساند که او را به اصل خویش نزدیک‌تر می‌کند. در این مسیر اگر بتوانیم رمز و رازهای آیین و سنت‌های ایرانی را بیش از پیش کشف کنیم چه بسا بتوانیم پاسخ بسیاری از سوال‌های مردم مغرب زمین را از طریق فرهنگ ایرانی بدهیم. چراکه امروز شاهد هستیم غرب برای یافتن بسیاری از سوال‌های خود به فرهنگ‌های چین، هند و ژاپن توجه دارد.
مراخانی تصریح کرد: اگر بتوانیم ایران را که محل حضور و گذر بسیاری از فرهنگ‌ها و تمدن‌ها بوده را بیشتر به جهان معرفی کنیم، شاید بسیاری از آنچه امروز در جهان فراموش شده و پژوهشگران در پی آن می‌گردند را در کشور خود بیابیم.
وی در پایان همچنین به عنوان بین‌المللی جشنواره نمایش‌های آیینی سنتی اشاره کرد و گفت: اعتقاد زیادی به این عنوان‌ها ندارم و فکر می‌کنم به صرف دعوت از چند می‌ه‌مان خارجی نمی‌توان چنین عنوانی را به یک جشنواره اطلاق کرد، بلکه باید ارتباط مستمر و فعال همراه با انتقال تجربه و تبادل نظر جدی وجود داشته باشد تا بتوانیم عنوان بین‌المللی را به یک رویداد بدهیم.
حمیدرضا اردلان دبیر برگزاری سمینار علمی جشنواره با بیان اینکه ۲۸ سخنرانی در جریان برگزاری سمینار ایراد می‌شود اظهار کرد: گرایش مباحثاز نظر مضوعی میان رشته‌ای است و به جستجوی نسبت میان اشیاء بایکدیگر، اشیاء و انسان و همچنین ارتباط با حضرت حق به همراه نگرش کلی به اجزای عالم به طور ویژه ماهیت صدا در آیین‌ها می‌پردازد.
وی با اشاره به اینکه کاربرد مدرن آیین‌ها براساس آنچه در گذشته وجود داشته مورد نظر قرار دارد ادامه داد: کشور ما به لحظا علمی جوان است، گرچه در دوران گذشته تمدن‌های بزرگی را به جهان معرفی کرده‌ایم اما متاسفانه این روند ادامه پیدا نکرد که در تلاش هستیم جایگاه علمی خود را ارتقاء ببخشیم. در این ارتباط نقش جوانان بسیار تاثیرگذار به نظر می‌رسد که در جریان سمینار علمی جشنواره نیز از توانایی‌های آن‌ها بهره می‌بریم تعدادی از پژوهشگران جوان مقاله‌های خود را می‌خوانند.
دبیر بخش سمینار علمی جشنواره تصریح کرد: تلاش کردیم شرایط رقابت را برای جوانان علاقه‌مند فراهم کنیم که پس از انتشار فراخوان تعداد ۳۹ مقاله به دبیرخانه رسید که پس از بررسی‌های صورت گرفته تعداد ۵ مقاله به بخش نهایی راه یافت.
اردلان در پایان به توضیح ارتباط خوب با کنسرواتوار مسکو در کشور روسیه، همچنین با نهادهای مرتبط در کشور ایتالیا و کوبا اشاره کرد که مقاله‌هایی از نمایندگان این کشور‌ها که در سمینار حضور دارند خوانده خواهد شد.
داوود فتحعلی‌بیگی دبیر شانزدهمین جشنواره بین‌المللی نمایش‌های آیینی سنتی در ادامه به بیان آماری از دوره‌های مختلف برگزاری این رویداد از گذشته تا امروز اشاره کرد و گفت: هنگامی که کار را آغاز کردیم تنها چیزی در حدود ۱۸ تا ۲۲ گروه نمایشی برای حضور درخواست داشتند که عمدتا هم از استان تهران، اصفهان و تعداد محدودی از شهر‌ها بودند. تحصیل‌کردگان و افراد دانشگاهی علاقه‌ای به شرکت در جشنواره از خود نشان نمی‌دادند و حتی هنگامی که برای یافتن گروه‌های فعال به شهر‌ها و روستاهای کشور سفر می‌کردیم از ما استقبال نمی‌شد و به دیده شک برخورد می‌کردند.
وی ضمن گرامی داشت یاد دکتر منتظری به عنوان بانی برگزاری جشنواره نمایش‌های آیینی سنتی افزود: پس از برگزاری چند دوره رفته رفته حضور بیشتری را شاهد بودیم به طوری که شرکت در جشنواره آیینی سنتی موجب می‌شد گروه‌ها در شهرهای خود صاحب اعتبار بیشتری شوند.
این هنرمند پیشکسوت همچنین به گسترش حضور دیگر گونه‌های آیینی در جشنواره اشاره کرد و اظهار داشت: زنده یاد هاشم فیاض همکاری تنگاتنگی با جشنواره داشت و همین عاملی شد تا در ادامه شبیه‌خوان‌ها گرایش بیشتری برای حضور نشان دادند و خود را به عنوان هنرمند پذیرفتند. همچنین سراغ تعذیه‌های غریب رفتیم که موجب شد گروه‌ها در شهرهای خود به دنبال متون کمتر اجرا شده بروند که به برکت همین اتفاق بانکی از متن‌های موجود به دست آمد و آثار مکتوب از انزوا خارج شدند.
وی با بیان اینکه سپس نقالی به جشنواره راه یافت ادامه داد: در جستجوهای خود مرشد ترابی را در شاه‌عبدالعظیم پیدا کردیم که از گذشته‌های دور و پیش از انقلاب فعالیت داشت و به برکت حضور او با دیگر هنرمندان این حرفه آشنا شدیم. در قالب برگزاری همین جشنواره بود که پس از سال‌ها ترنا بازی را بار دیگر مطرح کردیم که مورد توجه دوستان قرار گرفت.
فتحعلی‌بیگی تصریح کرد: همچنین در دوره‌های ابتدایی جشنواره، سمینار علمی به صورت تک سخنرانی برگزار می‌شد که شاهد هستیم امروز با مجموعه‌ای از سخنرانی‌ها برگزار می‌شود. همینطور به برکت برگزاری این رویداد بود که دانشجویان جوان رفته رفته به نمایش‌های آیینی و سنتی علاقه نشان دادند گرچه تشکیلات منظمی برای انتقال اطلاعات نسل گذشته به امروز وجود نداشت.
وی به حضور هنرمندانی همچون رضا ژیان و مرتضی احمدی در دوره‌های گذشته اشاره کرد و گفت: به این واسطه پیش‌پرده خوانی مطرح شد و باز به واسطه همین جشنواره بود که سخنی از حضور نمایش‌های شادی‌آور زنانه به میان آمد. همین روند در ادامه علاقه مسئولان را به خود جلب کرد تا به گروه‌های نمایشی دیگر استان‌ها و شهرستان‌ها نیز توجه نشان دهند. همچنین حضور در این رویداد موجب می‌شد گروه‌های از استان‌های مختلف با یکدیگر آشنا شوند و پل ارتباطی میان آن‌ها برقرار شد تا با یکدیگر تعامل کنند.
فتحعلی‌بیگی در پایان به سنت شکنی شیوه تجلیل از هنرمندان در جریان برگزاری جشنواره اشاره کرد و اظهار داشت: در گذشته سنت بر این بود که پس از درگذشت هنرمندان از آن‌ها تجلیل می‌شد اما با برگزاری مراسم تجلیل از سیدحسین یوسفی این سنت را کنار گذاشتیم و از هنرمندان در هنگام حیات آن‌ها تجلیل می‌کنیم. گذشته از این در سال‌های ابتدایی شما به سختی حضور گروه‌های موسیقی را در کنار نمایشگران شاهد بودید اما خوشبختانه امروز پیوند محکمی میان گروه‌ها با یکدیگر برقرار شده است. به عنوان نمونه هنگام بازبینی چهل نمایش سنتی شاهد حضور گروه موسیقی در کنار این گروه‌ها بودم. امیدوارم روزی شاهد صدوشصتمین سال برگزاری جشنواره باشیم و از ما هم یاد کنند.
در این سمینار هنرمندان و مدیرانی همچون، علی مرادخانی(معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی)، قادر آشنا(مدیرکل مرکزهنرهای نمایشی)، مهدی شفیعی(رئیس شورای حمایت از آثار نمایشی)، محمد حسین ناصربخت، داوود فتحعلی بیگی، پری صابری، جلال تجنگی، محمدرضا اصلانی، سودابه فضائلی به همراه میهمانان خارجی حضور داشتند.
