مومنی در گفت‌وگو با ایلنا:
حضور تروریست‌ها در نزدیکی مرزهای شمال غربی ایران، چالش‌برانگیز است/ احترام به حقوق ارامنه اهمیت زیادی دارد/ یک‌سره شدن ارتباط باکو و آنکارا یک تغییر ژئوپلتیک مهم است
تحلیلگر مسائل قفقاز گفت: کریدور ایجاد شده میان نخجوان و آذربایجان می‌تواند چالش‌های مالی برای ایران ایجاد کند و از سویی دیگر حضور احتمالی نیروهای ترکیه در مناطق مرزی با کشورمان که در خاک آذربایجان قرار دارد می‌تواند به یک مسئله چالش‌برانگیز برای ما تبدیل شود.
«قاسم مومنی» تحلیلگر مسائل قفقاز با اشاره به توافق‌های سیاسی و میدانی رخ داده در پرونده قره‌باغ در تشریح فرصت‌ها و تهدیدهای موجود در جغرافیای قفقاز جنوبی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: اگر بخواهیم نگاهی به تحولات اخیرِ رخ داده در قره‌باغ بیندازیم، به خوبی می‌بینیم منازعاتی که طی ۴۰ روز میان دو کشور ارمنستان و جمهوری آذربایجان به وقوع پیوست با چراغ سبز روسیه، ایالات متحده و همچنین اروپا رخ داده است. از منظری دیگر، می‌توانم بگویم این درگیری‌ها که میان دو کشور اتفاق افتاد، نتیجه یک معامله یا به صورت دقیق‌تر بده و بستان سیاسی میان قدرت‌های مذکور بود و در نهایت طی روزهای اخیر شاهد آن بودیم که با میدان‌داری روسیه این منازعه به نوعی به پایان رسید. مناطقی که حالا آزاد شده است باید به جمهوری آذربایجان تحویل داده می‌شد و در این راستا ایران هم از شروع این مناقشه در احترام به تمامیت ارضی آذربایجان و بازگشت مناطق مذکور به این کشور بدون درگیری نظامی تاکید داشته است.
وی ادامه داد: تهران بارها اعلام کرد که بر اساس قوانین بین‌المللی، این منازعه باید پایان یابد اما به هر ترتیب این درگیری متاسفانه چندین هفته به طول انجامید و تلفات جانی و مالی قابل توجهی به جای گذاشت. نکته‌ای که در این میان باید مطرح شود، این است که در بازپس‌گیری مناطق اشغالی از گروه‌های تروریستی در این منطقه استفاده شد که توسط ترکیه به آذربایجان گسیل شدند. شک نکنید که باکو تا به این حد نمی‌توانست با استفاده از نیروهای خود به سمت مناطق مذکور پیشروی کند و به همین دلیل در وهله اول حضور تروریست‌ها در نزدیکی مرزهای شمال غربی ما صراحتاً تایید شده و از سوی دیگر متوجه می‌شویم که این مسأله، همانگونه که گفتم حاصل یک معامله بزرگ بوده است. موضوع دیگری که باید به آن اشاره کنم این است که روس‌ها به نوعی حمایت خود از نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان را کاهش دادند و در نهایت امروز شاهد به راه افتادن اعتراض‌های بزرگ و وسیع علیه او در ایروان هستیم.
این کارشناس مسائل سیاس تصریح کرد: متوجه باشید که روس‌ها با این اقدام خود و در نهایت با استقرار نظامیان خود در منطقه لاچین به نوعی از ارمنستان و آذربایجان امتیازهای مدنظرشان را اخذ کردند و بر همین اساس معتقدم دولت بعدی ارمنستان به شدت با مسکو هماهنگ خواهد بود. اما یکی از مسائل بسیار مهمی که باید مورد توجه قرار بگیرد، این است که ما شاهد تعیین و به وقوع پیوستن یک وضعیت جدید در منطقه قفقاز جنوبی هستیم؛ به گونه‌ای که کریدور ایجاد شده میان نخجوان و آذربایجان می‌تواند چالش‌های مالی برای ایران ایجاد کند و از سویی دیگر حضور احتمالی نیروهای ترکیه در مناطق مرزی با کشورمان که در خاک آذربایجان قرار دارد می‌تواند به یک مسئله چالش‌برانگیز برای ما تبدیل شود. از سویی دیگر استقرار گروه‌های تروریستی می‌تواند مرزهای شمال‌غرب کشورمان را متشنج کند.
مومنی افزود: توجه کنید که آذربایجان و ارمنستان در سال‌های نه‌چندان دور، جزئی از تمدن ما به حساب می‌آمدند و حالا اوضاع به سمت و سویی رفته که برخی از اقدام‌های کشورهای همجوار ما در حال تبدیل شدن به یک تهدید بالقوه است. درست است که مرزهای ما با حضور نیروهای مسلح به منظور تامین امنیت ملی حفاظت و حراست می‌شود اما باید رصد و اشراف خود در مسائلی که مماس با مرزهای شمال غرب کشورمان به خصوص با حضور تکفیری‌ها به وجود می‌آید را به صورت دقیق و مداوم تحلیل و پردازش کنیم. توجه داشته باشید که روابط ما با ارمنستان بسیار مهم است و نباید اسیر سیاست‌هایی شویم که به دنبال برهم زدن رابطه خوب ما با ایروان است. نکته دیگر، مسأله ارتباط پنهان و آشکار رژیم صهیونیستی با دو کشور ارمنستان و آذربایجان است. توجه داشته باشید که اسرائیلی‌ها به صورت علنی و فعال در آذربایجان حضور داشته و دارند و حالا که برخی از شهرها و روستاها به آذربایجان برگردانده شده، حضور اسرائیل در آن سوی مرزهای ما بیشتر خواهد شد.
وی در پایان خاطرنشان کرد: به عبارتی دیگر، اگر تا دیروز حضور غیرمستقیم رژیم صهیونیستی در ۴۰ کیلومتر مرز مشترک با ایران بود، حالا حدود ۱۰۰ کیلومتر است و این به معنای استقرار و حضور نیروهای این رژیم در خاک آذربایجان و مماس با مرزهای شمال غرب کشور ما خواهد بود. طبیعی است حضور عناصر رژیم صهیونیستی در کنار حضور تروریست‌های تکفیری می‌تواند علاوه بر تبلیغ سلفیت جهادی، تبعات امنیتی و همچنین آمایشی برای ما به وجود بیاورد. یک‌سره شدن ارتباط باکو و آنکارا بدون تردید یک مسأله مهم و یک تغییر ژئوپلیتیکی حائز اهمیت به حساب می‌آید اما معتقدم که باید بر حقوق ارمنی‌های ساکن در این مناطق تاکید شود. از جمله اینکه حق مالکیت آنها بر خانه و املاک، حفظ امنیت و احترام به آداب و رسوم آنها و همچنین پرهیز از هرگونه تبعیض و بدرفتاری قومی باید در دستور کار کشور آذربایجان قرار بگیرد.
