قائم‌مقامی در گفت‌وگو با ایلنا بررسی کرد:
رابطه حضور نظامی ترکیه در شمال عراق با استخراج نفت سوریه/ سناریوی بغداد علیه حملات پهپادی آنکارا
تحلیلگر مسائل ترکیه گفت: آنکارا معتقد است که بغداد توان مبارزه با تهدید پ.ک.ک را ندارد و به همین دلیل سیاست امنیتیِ خود را بر عنصر تهاجم به خارج متمرکز کرده است.
«علی قائم‌مقامی» تحلیلگر مسائل ترکیه در تشریح دلایل و پیامدهای عملیات پهپادی ترکیه در شمال عراق و کشته شدن نظامیان این کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا عنوان کرد: طی روزهای اخیر شاهد حملات پهپادی ارتش ترکیه به نشست حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) بودیم که در نتیجه آن، پنج نفر از نظامیان رده بالای مرزبانی عراق به همراه تعدادی از عناصر پ.ک.ک و غیرنظامیان کشته شدند که واکنش تند بغداد را به همراه داشت. اینکه چرا ارتش ترکیه دست به چنین اقدامی زد، موضوعی است که تازگی ندارد؛ بلکه از سال‌ها پیش تاکنون آنکارا معتقد است که شمال عراق به مکانی امن برای پ.ک.ک تبدیل شده و این کشور همیشه به دنبال آن بوده تا بتواند مساله پ.ک.ک را تهدید امنیت ملی خود به دنیا معرفی کند. به همین جهت ترکیه از دوماه پیش تاکنون و با اجرای عملیات‌های پنجه ببر و پنجه عقاب در شمال عراق، به دنبال حذف پ.ک.ک در این ناحیه است.
وی ادامه داد: ترکیه معتقد است که ارتش عراق توان مبارزه با تروریسم یا آنچه آنها پ.ک.ک می‌خوانند را ندارد و به همین دلیل برای دفع این تهدید، به صورت مستقیم وارد خاک عراق می‌شود. آنکارا بر این عقیده است که پ.ک.ک در حال احداث پایگاه‌های متعدد در مرز خود با عراق است و به همین دلیل اقدام به انجام عملیات‌های زمینی و هوایی کرده است. این در حالیست که ترکیه حدود دو هزار و ۵۰۰ سرباز در منطقه شمال عراق دارد و از سوی دیگر، سازمان اطلاعات ترکیه (میت) هم در حال فعالیت در همان ناحیه است؛ به گونه‌ای که عناصر اطلاعاتی ترکیه یا منابع محلی آنها، اشخاصی که در لیست قرمز یا خاکستری قرار دارند را یا به صورت مستقیم و انفرادی یا از طریق عملیات پهپادی ترور می‌کنند که اتفاقاً در منطقه سنجار (شنگال) این اتفاق بارها افتاده است. تمام این اقدام‌های ترکیه برای این است که بتواند در مرز خود با عراق، منطقه امن به عمق ۲۵ کیلومتر ایجاد کند تا از تهدید پ.ک.ک در امان بماند، ولی این تمام ماجرا نیست.
این کارشناس مسائل سیاسی با اشاره به سیاست ترکیه در قبال شمال عراق و مبارزه با پ.ک.ک، تصریح کرد: ترکیه از سال ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ تاکنون یک سیاست تهاجمیِ خارجی را برای پیشگیری از تهدیدهای پ.ک.ک در دستور کار خود قرار داده است. در این راستا اقلیم کردستان عراق به مرکزیت بارزانی‌ها هم با ترکیه هماهنگ است؛ چراکه حجم تجارت و سرمایه‌گذاری‌های ترکیه در اقلیم کردستان عراق حدود ۱۲ میلیارد دلار است و از سوی دیگر نفتِ کرکوک در حال ارسال شدن به بندر جیهانِ ترکیه است. این دو موضوع مهم نشان می‌دهد که آنکارا در این منطقه منافع بسیار زیادی دارد. به موازات این وضعیت، کُردهای سوریه هم اقدام عقد قرارداد نفتی با یک شرکت آمریکایی کردند و حالا در حال استخراج نفت هستند که اتفاقاً نقاط استخراج، با عراق هم‌مرز است. در اینجا آمریکایی‌ها با تصرف نفت سوریه به دنبال ضربه زدن به دولت این کشور هستند و به همین دلیل باید گفت که واشنگتن هم در حال تامین منافع خود در سوریه به نوعی دیگر هستند.
قائم‌مقامی افزود: آمریکا در صدد است تا با تصرف نفت سوریه در وهله اول منبع درآمدی برای یگان‌های کُردی سوریه مانند پ.ک.ک، ی.پ.گ و پ.ی.د درست کند و در وهله دوم هزینه نیروهای خود را از این طریق تامین کند. اما نکته بسیار مهم که به تحرکات ترکیه در شمال عراق هم مربوط می‌شود این است که، ایالات متحده در پشت پرده با ترکیه توافق کرده است که نفت سوریه را به کرکوک برساند و پس از آن این نفت را به بندر جیهان ترکیه ارسال کند. سوال این است که آیا آنکارا اجازه صادرات این نفت را به آمریکایی‌ها خواهد داد یا خیر؟ پاسخ این پرسش کاملاً مشخص است؛ چراکه اردوغان بر خلاف آنچه که می‌گوید، با استخراج نفت سوریه توسط کُردها مشکل ندارد؛ چراکه این اقدام هم میتواند ترکیه را در مورد کُردهای سوریه آرام کند و هم میتواند باعث آن شود که حضور ترکیه در شمال عراق تثبیت شده و ادامه پیدا کند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: در سوریه شورایی به نام «شورای ملی کُردهای سوریه» وجود دارد که به بارزانی‌ها وابسته است. ترکیه از طریق اقلیم کردستان عراق با این شورا ارتباط دارد و اقدام به آموزش و تسلیح آنها کرده است تا بتواند از این جریان علیه ی.پ.گ و پ.ی.د استفاده کند. این تقابل منافع ترکیه را تامین می‌کند و به همین دلیل ما شاهد ارتباط تنگاتنگ آنکارا و اقلیم کردستان عراق هستیم. در این مسیر عده‌ای معتقدند که بغداد توان پاسخگویی به اقدام‌های اخیر ترکیه در مرزهای شمالی خود را ندارد ولی واقعیت این است که بغداد از زمان ورود داعش به عراق با ترکیه درگیر است. زمانی که داعش وارد عراق شد، حیدرالعبادی، نخست‌وزیر وقت عراق سعی داشت تا نیروهای ارتش را در مرزهای شمالی کشورش مستقر کند و در همان موقع این درگیری وجود داشت، اما اینکه چرا عراق پاسخ قاطع به آنکارا نمی‌دهد، موضوعی است که مصلحت‌هایی مانند روابط اقتصادی در آن گنجانده شده است. معتقدم که اگر این روند ادامه پیدا کند، میتواند به یک جنگ محدود منطقه‌ای ختم شود؛ چراکه ترکیه نه تنها با آمریکا در ارتباط است، بلکه عضو ناتو به شمار می‌رود. این در حالیست که ترکیه با حمایت پیشمرگه‌های عراق در حال انجام عملیات علیه پ.ک.ک است و به همین دلیل فکر می‌کنم دو طرف سازش را در دستور کار قرار خواهند داد.
