عملیات ترکیه در شمال عراق با چراغ سبز واشنگتن انجام شد/ آنکارا سناریوی مشابه با شمال سوریه را مدنظر دارد

«علی قائم‌مقامی» تحلیلگر مسائل ترکیه در تشریح ابعاد و دلایل سلسله عملیات‌های ترکیه در شمال عراق علیه پ.ک.ک در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: ترکیه از اواخر ماه می ۲۰۱۹ عملیات‌های خود تحت عنوان «سلسله عملیات‌های پنجه» در سه مرحله واقع در شمال عراق را شروع کرد که هدفش انهدام ذخایر آب و غذا، انبار مهمات و همچنین لجستیک پ.ک.ک بود. در این میان بخشی دیگر از این عملیات به ترور رهبران و کادر رسمی این جریان اختصاص داشت که پس از آن برای تکمیل این روند، عملیات پنجه عقاب را از ۱۵ ژوئن در مناطق شمالی عراق آغاز کرده است. «علمیات پنجه عقاب» بر پایه حملات هوایی بوده که توسط پهپادها و همچنین جنگنده‌های اف ۱۶ ارتش ترکیه انجام شده است که یکی از رهبران اصلی پ.ک.ک در اروپا هم طی این عملیات کشته شده است که قبلاً به کوهستان قندیل آمده بود. نکته مهم اینجاست که نیروهای اطلاعاتی ترکیه با همکاری نیروهای محلی کردستان عراق اقدام به شناسایی رهبران پ.ک.ک که در لیست نارنجی، زرد و قرمز قرار داشتند، کردند و مسیر رفت و آمد آنها را برای انجام عملیات به ارتش ترکیه ارائه دادند.

وی ادامه داد: در همین راستا عملیات دیگری به عنوان «عملیات پنجه ببر» توسط ارتش ترکیه انجام شد که نیروی زمینی با پشتیبانی هوایی اقدام به انهدام مواضع پ.ک.ک در عراق کرد. براساس آمارهای منتشر شده از سوی آنکارا، ۸۱ هدف متعلق به پ.ک.ک منهدم شده است و دلیل تمامی این عملیات‌ها این است که ترکیه حکومت عراق را فاقد عزم و اراده جدی برای مبارزه با این جریان می‌داند. آنکارا معتقد است که عراق قدرت مبارزه با پ.ک.ک را ندارد و در نتیجه خودش دست به علمیات برون‌مرزی زده است تا بتواند تهدید این جریان را کمی جلوتر از مرزهای خود خنثی کند. این عملیات‌های ترکیه تحت عنوان سلسله عملیات‌های تهاجمی با عنوان «مبارزه با تروریسم» انجام می‌شود که در گذشته هم شاهد اجرای آن در شمال سوریه بودیم.

این کارشناس مسائل سیاسی گفت: ترکیه به دنبال آن است تا همانند سوریه بتواند در شمال عراق هم منطقه امن به نفع خود ایجاد کرده و نظامیانش را در آنجا مستقر کند. این در حالی است که منابع عراق و دولت این کشور خبر دادنده‌اند ترکیه در شمال این کشور چندین پایگاه اطلاعاتی، عملیاتی و زرهی احداث کرده است و به همین دلیل است که می‌بینیم مناطقی مانند شنگال (سنجار) و کوهستان قندیل هدف حملات ارتش ترکیه قرار گرفتند. داده‌ها نشان می‌دهد پهپادهای جاسوسی ترکیه به صورت هماهنگ با نیروی زمینی این کشور اهداف پ.ک.ک را مورد هدف قرار داده‌اند اما نکته اینجاست که عراق نسبت به ورود جنگنده‌های ترکیه از مرز خود به داخل کشور ناراحت است و در این مورد اعتراض خود را اعلام کرده است. ترکیه معتقد است که جنگنده‌هایش از خارج مرز عراق پ.ک.ک را هدف قرار می‌دهد اما بغداد به نحوه ورود و خروج جنگنده‌های ترکیه به مناطق شمالی‌اش اعتراض‌هایی را به آنکارا مخابره کرده است. در این میان ترکیه معتقد است که بغداد در قبال مبارزه با پ.ک.ک دچار اهمال‌کاری شده است.

قائم‌مقامی افزود: مساله اصلی این است که ترکیه از اشغال شمال عراق توسط آمریکا حمایت می‌کند و از سوی دیگر نمی‌خواهد نیروهای ایالات متحده از شرق فرات خارج شوند. مسئله اصلی این است که آمریکایی‌ها در شرق فرات با کردهای سوریه هماهنگ هستند اما ترکیه معتقد است که کردهای سوریه در هماهنگی کامل با پ.ک.ک به سر می‌برند. به عنوان مثال آنکارا و سرویس اطلاعاتی آن اخیرا اعلام کرده که «مظلوم کوبانی»، فرمانده نیروهای سوریه دموکراتیک در ارتباط با «عبدالله اوجالان»، رهبر پ.ک.ک است و به همین دلیل به دنبال هدف قرار دادن این شخص و اطرافیان او برآمده است. در سوریه ما شاهد هستیم که ترکیه خواهان ابقای نیروهای آمریکا در شرق فرات به خصوص خط مماس با اتوبوان ام-۴ است که منافع میدانی و سیاسی آنکارا در آن نهفته شده است. در امتداد این وضعیت، اقلیم کردستان عراق و شورای ملی کردهای سوری که حدود ۱۰ هزار نیروی مسلح دارند، چند روز قبل تحت نظر آمریکا و فرانسه با پ.ک.ک و یگان‌های مدافع خلق (ی.پ.گ) قرارداد همکاری امضا کردند و همین موضوع نشان می‌دهد معادله در حوزه کُردی بسیار پیچیده شده است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: بسیاری از تحلیلگران نسبت به واکنش بغداد علیه عملیات‌های ترکیه انتقاد کردند و معتقدند که موضع دولت الکاظمی در این مسئله بسیار انفعالی است. این موضوع تا حد زیادی درست است اما دلیل آن تازه‌کار بودن دولت فعلی عراق و همچنین چسبندگی کامل آنها با ایالات متحده است. همین موضوع باعث می‌شود تا عراق نتواند بیش از حد به ترکیه نسبت به عملیات‌هایش در شمال عراق انتقاد کند و صرفاً ما شاهد انتقادهای گذرا در حوزه دیپلماتیک و سیاسی هستیم. موضوع اینجاست که ترکیه و آمریکا نه تنها در سوریه بلکه در عراق هم با یکدیگر هماهنگ هستند و عراق عملاً در این خصوص دست بسته است. از سوی دیگر مناطقی که ارتش ترکیه در آن مستقر هستند جغرافیای کُردی به حساب می‌آید که پیشمرگه‌های کردستان عراق امنیت آنجا را برعهده دارند و به همین دلیل ارتش عراق در این مناطق عملیات انجام نمی‌دهند؛ چراکه این موضوع می‌تواند به یک خودزنی داخلی تبدیل شود و اختلاف‌های قومی را دامن بزند. لذا بغداد صرفاً بحث محکوم کردن از کانال سیاسی را جلو می‌برد.